Świdnik

Świdnik – miasto i gmina w południowo-wschodniej Polsce, w województwie lubelskim, w powiecie świdnickim, ok. 10 km na wschód od centrum Lublina.

Prawa miejskie Świdnik uzyskał w roku 1954.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 39 851 mieszkańców.

Miasto jest szerzej znane z wytwórni śmigłowców WSK PZL Świdnik, produkującej m.in. śmigłowce PZL W-3 Sokół, Anakonda oraz SW-4, a w przeszłości także Mi-1 (w polskiej wersji SM-1), Mi-2 (produkowany jedynie w Świdniku) i motocykle WSK. Obecnie jest znany również z kolonii susłów perełkowanych na lotnisku.

Położenie

Świdnik położony jest na Płaskowyżu Świdnickim (wg J. Kondrackiego), należącym do Wyżyny Lubelskiej. Jest to równina denudacyjna, ulegająca erozji i wietrzeniu, pozbawiona pokrywy lessowej, w przeciwieństwie do okolicznych mezoregionów.

Znajduje się około 10 km na wschód od Lublina oraz kilkadziesiąt kilometrów od przejść granicznych z Ukrainą (w Dorohusku) i Białorusią (w Terespolu). Położony jest również niedaleko terenów wypoczynkowych Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, około 30 km na południowy zachód.

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 20,35 km².

Historycznie Świdnik położony jest w Małopolsce. Znajdował się w ziemi lubelskiej. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa lubelskiego.

Warunki naturalne

Przyroda

W granicach Świdnika znajduje się kilka lasów (należących do Nadleśnictwa Świdnik). Dominuje przede wszystkim Las Świdnicki (Rejkowizna), położony na zachód od zabudowy miejskiej. W samym środku lasu znajduje się gajówka. Cały las położony jest w obrębie gminy.

Drugim lasem w Świdniku jest Las Poszpitalny (Wilcze Doły), położony na północ od zakładu WSK PZL Świdnik. W obrębie gminy znajduje się tylko niewielka część lasu, przed ul. Mełgiewską. Razem z budową WSK, od reszty Lasu Poszpitalnego oddzielono również niewielką część lasu na południu zakładu, który obecnie funkcjonuje jako przyzakładowy park leśny. W 2010 roku część lasu za WSK została wycięta w związku z budową portu lotniczego.

Na południe od zabudowy miejskiej, w obrębie Kol. Krępiec, znajduje się również niewielki kilkuczęściowy Las Bażantaria.

Pomimo iż Świdnik nie posiada większego parku miejskiego, w samym mieście, a szczególnie w jego centrum posadzonych jest wiele przydrożnych drzew. Szczególnie zazieleniona jest główna ulica miasta, ul. Niepodległości, która stanowi swego rodzaju aleję drzew (choć nie posiada zabytkowego charakteru). Sporo również w mieście zagajników i trawników z krzewami.

W mieście funkcjonuje także kilka skwerów: na rogu ulic Niepodległości i kard. Wyszyńskiego, oraz na rogu ul. Niepodległości i Al. Lotników Polskich.

Na trawiastym lotnisku w Świdniku od pewnego czasu zadomowił się suseł perełkowany, będący gatunkiem zagrożonym i pod ochroną. Z tego powodu obszar lotniska został zgłoszony do programu Natura 2000 w celu ochrony gatunku.

O ile w 2006 roku populacja susłów wynosiła około 12 tysięcy, o tyle w roku 2008 było ich już tylko tysiąc. Obecnie liczba susłów spadła do zaledwie 75. Naukowcy mają jednak nadzieję, że kolonia ponownie się rozrośnie.

Topografia i osiedla

Powierzchnia gminy miejskiej Świdnik wynosi 20,35 km².

Śródmieście, stanowiące centrum miasta, zabudowane jest trzypiętrowymi (przy ul. Niepodległości) i dwupiętrowymi blokami z epoki socrealizmu. W południowym i wschodnim otoczeniu Śródmieścia znajdują się nowsze osiedla blokowe: Racławickie, Kościuszki i Kopernika. Także w jeszcze dalszym otoczeniu (za ul. Racławicką i Kosynierów) znajdują się osiedla podobnego wieku: Lotnicze, Brzeziny (I i II) i Wschód. Za Brzezinami I i II rozciąga się jedno z najmłodszych osiedli wielorodzinnych, Brzeziny-Kalina, natomiast za os. Lotniczym budowane jest os. Polesie. Również po drugiej stronie ul. Kusocińskiego od Brzezin II położone jest jednorodzinne osiedle Kusocińskiego.

Na zachód od Śródmieścia i os. Lotniczego (za Al. Lotników Polskich) znajduje się duża dzielnica jednorodzinna, Adampol. Przy nim znajduje się również nieco nowsze i bardziej regularne osiedle jednorodzinne Radość. Na północ od Adampola, za torami a przed lotniskiem, położone jest osiedle Żwirki i Wigury, zaś na południe od Adampola znajduje się przy lesie niewielkie wielorodzinne osiedle Słoneczne.

Za torami funkcjonują również tereny sportowe Avii Świdnik, a za nimi znajduje się trawiaste lotnisko sportowe i zakłady WSK PZL Świdnik.

Na południe i południowy zachód od zwartego obszaru miejskiego położona jest Kolonia Krępiec, zaś na północny zachód – Kolonia Świdnik Mały i dalej Kolonia Biskupie (sięgająca także za Las Świdnicki). Na wschodzie z kolei znajdują się grunty należące do Nowego Krępca.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2008:

Historia

Dawna historia (do 1937)

Najstarsze ślady bytności człowieka w okolicach Świdnika pochodzą ze schyłku młodszej epoki kamiennej. Ślady bytności człowieka znajdowano we wsiach okalających Świdnik datowane są na 3000 lat p.n.e. W okresie wczesnego średniowiecza teren okolic dzisiejszego Świdnika należał do kasztelani lubelskiej. Tak, więc historia Świdnika i jego okolic związana jest do dzisiaj z dziejami pobliskiego Lublina. Bardziej szczegółowo historia Świdnika związana jest z historią trzech okolicznych wsi: Adampola, Świdnika i Krępca. Nazwa miasta została przyjęta po wojnie od nazwy wsi, której najbliżej była usytuowana Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego. Sama nazwa Świdnik spotykana jest w różnych częściach Polski: wieś w nowosądeckim jak i w jeleniogórskim. Nazwa jest też znana na terenie obcym np. Svidnik na Słowacji. Jest to nazwa wodna od ukraińskiego „svyd”. W znaczeniu świdwa, dereń łączący się z wyrazem świda – wilgoć. A więc nazwa ta może dotyczyć terenów podmokłych a także leśnych 1. Trzy wioski noszące nazwę Świdnika są przedzielone od miasta lotniskiem i ich odległość od centrum wynosi około 5 kilometrów. Wioski te to Świdnik Duży, Świdnik Mały i Świdniczek, z którego z czasem wytworzyło się Biskupie . Najwcześniej pojawia się nazwa Świdnika w 1326 roku, jest to pierwsza w źródłach wzmianka o istnieniu wsi Świdnik.

Pierwsze wzmianki o Świdniku pochodzą z roku 1392, kiedy w źródłach pojawia się nazwa Świdnika Wielkiego (Maior Świdnik, bądź Magna Swydnyk). W tym roku król Władysław II Jagiełło nadał sołectwo królewskie Piotrowi z Moszny, zaś wieś została ulokowana na prawie niemieckim. W latach 1393-1421 pojawia się nazwa Świdnika Małego (Świdnik Minor), który w 1442 roku został przez Władysława III Warneńczyka zapisany czterem braciom z Hadynowa (Podlasie). W roku 1450 pojawia się nazwa kolejnej wsi, Świdniczek. W latach 1470-1480 wieś była własnością prebendarza zamku lubelskiego. Data pojawienia się Świdnika to przeniesienie go przez Władysława Jagiełłę na prawo średzkie. Nadał on wtedy Piotrowi z Moszny sołectwo z dwoma łanami, łąkami i karczmą. Inna data to rok 1497, gdy Jan Olbracht nadał mansjonarzom na zamku w Lublinie pewne dochody ze wsi. W roku 1564 był tu folwark, 32 kmieci na 21 łanach, 14 zagród i karczma. W okresie XVII i XVIII wieku wsie Świdnik pojawiają się na kartach historii głownie za sprawą wystąpień chłopskich. Jako sławnego okrutnika przedstawia się dzierżawcę Świdnika Dużego Michała Romanowskiego. Kazał on chłopom odrabiać pańszczyznę wbrew prawu sześć razy w tygodniu. Walkę z nim prowadzili chłopi nieprzerwanie w latach 1690-1703. Z kolei w 1712 roku na chłopów spadły represje za wystąpienie przeciwko panu w wójtostwie Świdnik Mały. Natomiast w 1745 chłopi ze Świdnika Dużego i Małego zniszczyli zasiewy i budynki wójtostwa.

W 1795 roku wsie o wspólnej nazwie Świdnik zostają włączone do zaboru austriackiego. Następnie w roku 1809 zostają przyłączone do Księstwa Warszawskiego, jednak od 1815 roku znajdują się w Królestwie Kongresowym (zabór rosyjski). W okolicach Świdnika w 1863 roku toczyły się walki w ramach powstania styczniowego. Zakończyły się one klęską pod Fajsławicami 24 sierpnia 1863. Wydarzenia te upamiętnia pomnik poległych powstańców styczniowych wzniesiony w Lesie Dominowskim (zwanym też Minkowickim) w okolicach Świdnika.

Pierwszą kolej poprowadzono przez Świdnik w 1877 roku, wraz z budową Kolei Nadwiślańskiej. Z tej przyczyny w latach 1905-1914 wybudowano czerwony budynek stacji kolejowej Świdnik. Jest on bliźniaczym dworcem do identycznych zbudowanych przez władze carskie w Minkowicach, Jaszczowie, Kaniem i Zawadówce na trasie Lublin – Chełm. Jest to zarazem najstarszy budynek użyteczności publicznej w Świdniku. W okresie pierwszej wojny światowej tereny Świdnika i okolic stały się miejscem zażartych walk wojsk rosyjskich i austro-węgierskich. Walki toczyły się o linię kolejową Lublin – Chełm 20 sierpnia 1914 roku oraz 28-30 lipca 1915 roku. Ich efektem było pokonanie armii rosyjskiej i okupacja (od 30 lipca 1915 roku) tych terenów przez wojska austro-węgierskie. Pamiątką po tych walkach jest cmentarz wojskowy żołnierzy obu armii leżący na skraju lasu za lotniskiem w Świdniku (drewniane krzyże zastąpiono metalowymi i ogrodzeniem dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX wieku). W od roku 1915 do listopada 1918 tereny Świdnika były pod wojskową okupacją austriacką. Od listopada 1918 tereny weszły w skład niepodległego państwa polskiego. Na przełomie XIX i XX wieku zauważono w Świdniku specyficzny mikroklimat, który sprzyjał wypoczynkowi i pomagał w leczeniu reumatyzmu. Dlatego też w pobliskiej wsi Adampol, przy stacji kolejowej Świdnik (tzw. "stara stacja", obecnie nieczynna) powstało letnisko i uzdrowisko, które później, w wyniku inwestycji lotniczych i II wojny światowej przestało istnieć. Adampol, dziś jedno z osiedli Świdnika był popularną dla mieszkańców Lublina wsią letniskową. Charakteryzowała się ona dużą ilością drewnianych domków z początku wieku do lat trzydziestych świadomie nawiązujących do budownictwa uzdrowisk górskich

Inwestycje lotnicze, wojna i początki miasta (1937-1954)

W 1937 r. kupiono od Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo (Szarytki) 146 ha gruntów. I już jesienią tego roku rozpoczęto budowę szkoły Pilotów Cywilnych Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej im. Marszałka Śmigłego-Rydza. Pod koniec czerwca 1938 r. szkoła rozpoczęła normalną pracę, a jesienią zorganizowano pierwszy turnus szkolenia – w pilotażu silnikowym. Wyznaczone na kupionym obszarze lotnisko miało w 1939 r. wymiary 800x750 m. Uroczyste otwarcie Cywilnej Szkoły Pilotów L.O.P.P. im. Marszałka Śmigłego-Rydza nastąpiło 4 czerwca 1939 roku. Wydarzenie to zadecydowało o lotniczym charakterze przyszłego miasta. Lotnisko i szkoła pilotów zostały jednak już 2 września 1939 roku zbombardowane przez Niemców, którym później podczas wojny służyły do celów wojskowych. 17 września 1939 roku lotnisko w Świdniku zostało wraz z Lublinem zajęte przez żołnierzy niemieckich. Obiekt szkoły i hangary lotniska zostały uszkodzone podczas bombardowania. Niemcy natomiast podczas okupacji wykorzystywali lotnisko i przyległe do niego budynki dla własnych celów. Lotnisko w Świdniku było szczególnie ważne dla Luftwaffe w czasie uderzenia na Związek Radziecki (plan „Barbarossa” 22 czerwca 1941). Przed wkroczeniem Armii Czerwonej i oddziałów Ludowego Wojska Polskiego w lipcu 1944 roku, Niemcy wysadzili w powietrze budynek szkoły i hangary. Zaorane częściowo przez Niemców pole wzlotów było na tyle dobrze zachowane, że już 11 sierpnia z lotniska w Świdniku wystartował pierwszy transport, którym do sowieckich więzień i łagrów skierowano kierownictwo lubelskiej organizacji podziemnej i Delegatury Rządu na Kraj. Lotnisko w Świdniku było wykorzystywane przez Sowietów do wiosny 1946 roku. W latach drugiej wojny światowej w lasach w pobliżu Świdnika działała prężnie partyzantka, podobnie jak na całej Lubelszczyźnie reprezentowana przez Armię Krajową, Armię Ludową, Bataliony Chłopskie i Narodowe Siły Zbrojne. 20 kwietnia 1944 w rejonie Świdnika oddział partyzancki Armii Ludowej wykoleił dwa pociągi towarowe 2. Okres okupacji to też tragiczny los miejscowej ludności. Pomiędzy Świdnikiem a Lublinem we wsi Majdan Tatarski położony był obóz koncentracyjny zwany Majdankiem (niemiecka nazwa KL Lublin). Często się zdarzało, że uciekinierzy z Majdanka chronili się we wsi Adampol, co sprowadzało z kolei na jej mieszkańców represje niemieckie. Położony blisko Świdnika Las Krępiecki był w latach 1941-1944 miejscem tragicznej śmierci ponad 300 tysięcy osób: więźniów obozu na Majdanku, zamku lubelskiego, lubelskich Żydów i mieszkańców okolic Świdnika. W największej masowej egzekucji w Lesie Krępieckim 3 listopada 1943 roku rozstrzelano 18 tysięcy Żydów. Wydarzenia te świadczące o tragizmie tych terenów czasu okupacji upamiętnia monumentalny pomnik-grobowiec na polanie w Lesie Krępieckim. Tuż przed wkroczeniem oddziałów radzieckich do Lublina i Świdnika w lipcu 1944 roku, Niemcy zdążyli zniszczyć lotnisko.

Po wojnie w 1949 roku rozpoczęto wyrąb lasu pod budowę Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego o profilu lotniczym (rozpoczęto ją rok później), która została otwarta w roku 1951. Pierwsi pracownicy wytwórni mieszkali w barakach w obecnym przyzakładowym parku i na Franciszkowie. W roku 1951 stanęły pierwsze bloki mieszkalne przy ulicach Świerczewskiego i Sławińskiego (obecnie Okulickiego i Niepodległości). Początkowo funkcję mieszkaniową wypełniały budowane w pobliżu zakładu baraki i hotele robotnicze. Te głównie parterowe, jednoizbowe, wyposażone były we wspólne urządzenia sanitarne. Przeznaczone były dla robotników budujących WSK. Następnym krokiem w kierunku rozwoju było powstawanie wysokiej zabudowy mieszkaniowej. Początkowo wytyczono pod nią cztery ćwiartki. Plan przewidywał sukcesywną rozbudowa osiedla w oparciu o kolejno wytyczane nowe kwartały, który z czasem miały stanowić większy zespół budynków. Zakładano zabudowę mieszkaniową, która pomieściłaby 2500 mieszkańców. Pierwsze „zorowskie” bloki będące zalążkiem miasta pojawiły się w 1951 roku. Do tych należą bloki Osiedla „A” i „C” umiejscowione przy dzisiejszej ul. Okulickiego (dawniej Świerczewskiego) i Niepodległości (dawniej Sławińskiego). Zespół tych budynków ustawiane były w sposób nawiązujący swą formą do zabudowy koszarowej. W 1951 rozpoczęto budowę szkoły, w której utworzono Szkołę Podstawową i Liceum Ogólnokształcące TPD1. Kino Lot w 1953 roku mieściło się w budynku późniejsze klubu „Iskra” przy ul. Przodowników Pracy2. W 1952 roku zakład WSK rozpoczną produkcje. To spowodowało dalszy napływ ludności. Podczas gdy w 1951 roku liczba mieszkańców Świdnika stanowiła 2800 osób, do roku 1955 sięgnęła 7345 osób. Stąd też nastąpiła modyfikacja planu i swobodniejsze umieszczanie nowych osiedli. Osiedle rozwijało się na tyle szybko, że 7 października 1954 roku wydano rozporządzenie w sprawie nadania ówczesnej gromadzie Adampol statusu miasta. Rozporządzenie to weszło w życie 13 listopada 1954 roku, nazwę nowego miasta ustalono na Świdnik. Miejscowość liczyła wtedy 7 tys. mieszkańców.

Szybki rozwój (1954-1980)

Możliwość pracy w nowym zakładzie sprawiała, że do Świdnika przyjeżdżało dużo ludzi. W związku z tym miasto rozwijało się bardzo szybko. Świdnik należy uznać za miasto planowane (nie zaś naturalne), które z założenia miało być miastem typowo socjalistycznym.

Świdnik zaczął się rozwijać w kierunku południowym i wschodnim. W latach 50., 60. i 70. powstawały nowe osiedla: Racławickie, Kopernika, Kościuszki, a także dalsze: Sławińskiego-Wschód (obecnie Wschód), Lotnicze, Brzeziny, jak również osiedla domków jednorodzinnych: Radość, Żwirki i Wigury, oraz Olimpijczyków (obecnie Kusocińskiego). Także Adampol był coraz bardziej intensywnie zabudowywany.

Wraz z przestrzennym rozwojem oddawano do użytku kolejne instytucje: szkoły, przychodnie, szpital, kino, natomiast pierwszy kościół wybudowano w roku 1977 (po 20 latach odkąd zaczęto zbierać podpisy domagając się jego budowy). W roku 1960 liczba mieszkańców wynosiła 11 tys., zaś w 1970 już 20 tys.

Strajki i opór (1980-1989)

8 lipca 1980 roku w WSK PZL Świdnik wybuchł strajk określany ogólnie mianem Świdnickiego Lipca, który tym samym rozpoczął Lubelski Lipiec '80, a następnie Sierpień '80. Wydarzenia te doprowadziły do powstania NSZZ "Solidarność". Strajk z lipca 1980 roku wywołał również wiele innych strajków w regionie, natomiast na WSK i w innych zakładach regionu zaczęły powstawać komitety założycielskie.

13 grudnia 1981 roku wprowadzono stan wojenny i doszło do pacyfikacji zakładu WSK Świdnik. Wielu działaczy "Solidarności" aresztowano i internowano, dlatego też "S" zeszła do działalności podziemnej. Również sami mieszkańcy miasta protestowali przeciw wprowadzeniu stanu wojennego. 13 dnia każdego miesiąca wielu mieszkańców zapalało świece w oknach swoich mieszkań.

Ponadto protestem były tzw. świdnickie spacery, czyli masowe wychodzenie świdniczan na spacer w porze nadawania dziennika. Spowodowało to wprowadzenie przez milicję wcześniejszej niż normalnie godziny policyjnej, oraz liczne represje. Komisja Krajowa "Solidarność" w 1982 roku nagrodziła społeczność Świdnika za tę postawę.

W roku 1985 Świdnik liczył już 37 tys. mieszkańców.

Po transformacji ustrojowej (od 1989)

Po transformacji ustrojowej w roku 1989 Świdnik rozbudował się o kilka nowych osiedli. Pod koniec lat 90. oddano do użytku osiedle Słoneczne, natomiast po 2000 roku – osiedle Brzeziny-Kalina, oraz część osiedla Polesie (dalej w budowie).

W przyszłości planowana jest budowa portu lotniczego Lublin-Świdnik.

Atrakcje

Świdnik, jako bardzo młode i planowane od podstaw miasto, nie posiada żadnych zabytków. Wszystkie drewniane wille (żadna z nich nie jest wpisana do rejestru zabytków) znajdujące się na Adampolu, stanowiącym dawniej odrębną wieś (a także letnisko i uzdrowisko) i będącym jednocześnie najstarszą dzielnicą miasta. Wśród zabytków znajdujących się na Adampolu są:

• zespół starego dworca kolejowego Świdnik (tzw. "stara stacja"), z lat 1905-1914, obecnie nieczynny i zaadaptowany na mieszkanie. W skład zespołu wchodzi dworzec i dom zawiadowcy, zbudowane z czerwonej szamotowej cegły.
• drewniana willa "Bożenna", z roku 1910 – ul. Wojska Polskiego 36.
• drewniana willa "Grażyna", z lat 1915-1917 – ul. Kruczkowskiego 40.

Ponadto na Adampolu znajduje się szereg drewnianych zabytkowych domów.

Żaden ze wspomnianych obiektów nie został jak dotąd wpisany do rejestru zabytków.

Miejsca reprezentacyjne i miejsca pamięci

Przy rondzie Świdnickiego Lipca '80 (głównym rondzie miasta) na środku Al. Lotników Polskich znajduje się ustawiony na żelaznym stelażu śmigłowiec SM-1, stanowiący symbol i wizytówkę Świdnika.

Centralnym punktem miasta jest plac Konstytucji 3 Maja (potocznie zwany placem Bolka i Lolka – od pomnika, na którym znajduje się rzeźba dwóch żołnierzy). Plac znajduje się w południowo-wschodnim rogu skrzyżowania ulic Niepodległości i kard. Wyszyńskiego. Składa się on z trzech stopni: najwyższego (przy ul. Niepodległości), średniego i najniższego, na których znajdują się odpowiednio:

• Grób Nieznanego Żołnierza z pomnikiem,
• zegar miejski (pokazujący godzinę, datę i temperaturę powietrza),
• pomnik Konstytucji 3 Maja.

Po przeciwnej stronie skrzyżowania ul. Niepodległości i kard. Wyszyńskiego znajduje się niewielki plac, na którym ustawiona jest miejska fontanna. Przy placu ustawiony jest również głaz z tabliczką upamiętniającą tzw. świdnickie spacery.

Na końcu Al. Lotników Polskich przy bramie zakładu PZL Świdnik postawiony jest pomnik Zygmunta Puławskiego. Ponadto na terenie zakładu znajduje się pomnik NSZZ "Solidarność", który upamiętnia strajki z lipca 1980 roku.

Na terenie cmentarza komunalnego w Kolonii Krępiec znajduje się pomnik "W hołdzie żołnierzom". Tu również znajdują się groby żołnierzy różnych nacji z czasów I i II wojny światowej, które zostały tu przeniesione ze starego cmentarza wojennego w Lesie Poszpitalnym, z powodu planowanej budowy portu lotniczego na tym obszarze.

Komunikacja

Tranzyt

Świdnik znajduje się tuż przy krajowej drodze nr 17 (ulica Piasecka) z Warszawy do Kijowa. Trasa ta omija samo miasto, z którym jest skomunikowana aleją Lotników Polskich i ulicą kard. S. Wyszyńskiego, a w przyszłości będzie skomunikowana również aleją NSZZ Solidarność i ulicą J. Kusocińskiego. Przez teren gminy przebiegać będzie także przyszła obwodnica lubelska, część projektowanej trasy ekspresowej S-17. Na terenie Świdnika znajdą się dwa węzły tej trasy: Witosa i Mełgiewski.

Komunikacja autobusowa

Miasto Świdnik, jako część aglomeracji lubelskiej, jest najlepiej skomunikowane właśnie z Lublinem. Sam Świdnik nie posiada jednak dworca autobusowego (był planowany przy stacji kolejowej Świdnik Miasto), autobusy objeżdżają całe miasto. Ze Świdnika do Lublina (i na odwrót) jeżdżą autobusy następujących linii:

• Świdnik-Kalinówka-Lublin – przez Kalinówkę i dzielnicę Majdanek na lubelski PKS Południowy,
• Świdnik-Zadębie-Lublin – przez dzielnicę Zadębie na lubelski PKS Główny,
• linia 80 – przez Kalinówkę trasą W-Z, na aleję Kraśnicką pod sklep Tesco,
• linia 88 – przez Kalinówkę, dzielnice Felin i Majdanek, pod szpital wojskowy na Alejach Racławickich,
• linia "Olimpijczyków" – z ulicy Olimpijczyków i ulicą kard. S. Wyszyńskiego w Świdniku, przez Kalinówkę, dzielnicę Majdanek i aleją Unii Lubelskiej na lubelski PKS Główny.

Ponadto funkcjonują linie z Lublina przez Świdnik do innych miejscowości, np. Piask czy Łęcznej.

Komunikacja kolejowa

Przez Świdnik przebiega linia kolejowa nr 7, z Warszawy do Dorohuska. Na tej trasie znajdują się następujące stacje i przystanki kolejowe: Świdnik (obecnie nieczynna i zabytkowa, popularnie "stara stacja"), główna stacja Świdnik Miasto oraz przystanek Świdnik Wschód.

Komunikacja lotnicza

Obecnie w Świdniku funkcjonuje trawiaste lotnisko Aeroklubu Świdnik, funkcjonuje tu również lotnicze przejście graniczne. W przyszłości powstanie natomiast port lotniczy Lublin-Świdnik, którego planowane ukończenie przewiduje się na rok 2012. Położone będzie tuż za zakładami WSK "PZL-Świdnik", zostanie do niego doprowadzona droga ze Świdnika i linia kolejowa przyszłej lubelskiej SKM.

Gospodarka

Świdnik jest ośrodkiem przemysłu lotniczego; znajdują się tu PZL produkujące śmigłowce. W 2009 firmę nabył od Skarbu Państwa włosko-brytyjski koncern AgustaWestland, wcześniej kooperujący z PZL Świdnik przez 13 lat.

Kultura

W Świdniku znajduje się kino "Lot" i Stadion Piłkarski Świdnickiej drużyny "Avia Świdnik". Duże zadania z zakresu kultury wykonuje także Miejski Ośrodek Kultury w Świdniku.

Wspólnoty wyznaniowe

Świdnik został założony jako miasto socjalistyczne i przez długie lata nie było w nim żadnego kościoła. Katolicy zamieszkujący Świdnik należeli do wiejskiej parafii w Kazimierzówce i tam uczęszczali na msze święte, bądź też do kościołów lubelskich. Taki stan rzeczy utrzymywał się do lat 70. XX wieku. Dopiero w 1975 roku władze wydały zgodę na budowę pierwszego kościoła, a w roku 1982 erygowano pierwszą parafię. Obecnie na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą w sumie cztery kościoły rzymskokatolickie i kilka innych wspólnot chrześcijańskich.

Katolicyzm

• Kościół rzymskokatolicki – cztery parafie:
  • pw. NMP Matki Kościoła – ul. Wyszyńskiego 32
  • pw. Chrystusa Odkupiciela – ul. Kosynierów 6
  • pw. św. Józefa – ul. Partyzantów 64
  • pw. św. Kingi – ul. Klonowa 16

Protestantyzm ewangeliczny

• Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej: zbór "Koinonia" – ul. Polna 24 (ok. 100 osób)
• Kościół Jezusa Chrystusa Wiary Chrześcijańskiej – ul. Warsztatowa 3 (ok. 50 osób)

Inne wspólnoty

• Świadkowie Jehowy – ul. Kamińskiego 18 (ok. 450 osób)
• Wolni Badacze Pisma Świętego – ul. Jagiełły 17 (ok. 30 osób)

Oświata

Szkoły wyższe

• Uniwersytet Trzeciego Wieku

ul. Wyspiańskiego 27

Szkoły średnie

• I Liceum Ogólnokształcące

im. Władysława Broniewskiego

• II Liceum Ogólnokształcące

im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Zespole Szkól Ogólnokształcących nr 1

• Powiatowe Centrum Edukacji Zawodowej

im. Zygmunta Puławskiego

• Zespół Szkół Nr 1

im. Cypriana Kamila Norwida

Gimnazja:

• Gimnazjum nr 1

im. Jana Pawła II

• Gimnazjum nr 3

im. Noblistów Polskich ul. Jarzębinowa 6

Szkoły Podstawowe

• Szkoła Podstawowa nr 3

im. Tadeusza Kościuszki ul. Kopernika 9a

• Szkoła Podstawowa nr 4

im. gen. Władysława Sikorskiego w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 1

• Szkoła Podstawowa nr 5

im. Janusza Kusocińskiego ul. Jarzębinowa 6

• Szkoła Podstawowa nr 7

im. Żołnierzy AK ul. Armii Krajowej 3

• Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy

im. Henryka Sienkiewicza ul. Norwida 7

Przedszkola

• Przedszkole nr 2

ul. Okulickiego 19

• Przedszkole nr 3 im. Jana Brzechwy

ul. Hotelowa 7

• Przedszkole nr 4

ul. Kruczkowskiego 1

• Przedszkole Integracyjne nr 5

ul. Hallera 11

• Przedszkole nr 6

ul. Środkowa 2

• Przedszkole nr 7

ul. Ks. Jana Hryniewicza 7

• Niepubliczne Przedszkole Kubuś Puchatek i Przyjaciele

ul. Kopernika 9a

Sport

W Świdniku działa kilka klubów wywodzących się tradycjami z dawnego Fabrycznego Klubu Sportowego Avia: klub siatkarski ASPS Avia Świdnik, trzecioligowy klub piłkarski FKS Avia Świdnik, Klub Tenisowy Avia Świdnik, Gminno-Powiatowe Towarzystwo Bokserskie Avia Świdnik, Klub Pływacki Avia Świdnik. Oprócz nich działa Lubelski Klub Sportów Walki Dan Świdnik (taekwondo i kick-boxing), filia Lubelskiego Klubu Karate Kyokushin, SKS Shiroikaj – Judo, Aeroklub Świdnik, TKKF Świt (strzelectwo sportowe), oraz Klub Motorowy Champion.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Svidník
• Aalten
• Rzeczyca
• Raduń
• Szostka
• Béthune
• Soleczniki
• Brindisi

Osoby związane ze Świdnikiem

• Zyta Gilowska - minister finansów i wicepremier w latach 2006-2007.
• Tadeusz Góra - generał brygady pilot Wojska Polskiego, szybownik.
• Janusz Kasperek - pilot, dyrektor aeroklubu w Świdniku w latach 1990–1994, kapitan pilot PLL LOT, instruktor I klasy, czternastokrotny mistrz Polski w akrobacji samolotowej, trzykrotny mistrz świata w akrobacji samolotowej i sportowiec roku 1996.
• Anna Kamieńska - poetka, pisarka
• Jan Kondrak - autor tekstów, kompozytor i wykonawca.
• Andrzej Mańka - polityk
• Sławomir Myk - historyk
• Władysław Myk - historyk
• Jerzy Piłat - pułkownik pilot Wojska Polskiego. Zginął 23 stycznia 2008 roku w katastrofie lotniczej pod Mirosławcem.
• Andrzej Ziółkowski - wieloletni gitarzysta Budki Suflera

Zobacz też

• Elektrociepłownia "GIGA" Sp. z o.o. w Świdniku
• Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL-Świdnik"