Jarczów

Jarczów – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Jarczów.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Wieś dzieli się na osiedla: Kolonia I, Kolonia II, Zaolzie, Zawady, Centrum.

Miejscowość jest siedzibą gminy Jarczów.

Zabytki

• drewniany kościół pw. św. Mikołaja
• kopiec Józefa Piłsudskiego

Do czasów II wojny światowej w Jarczowie znajdowała się murowana synagoga (została zniszczona przez Niemców).

Historia

Pierwsze wzmianki o istnieniu Jarczowa (Konwicy) pochodzą z 1487 r. W 1569 r. współwłaścicielem wsi był Andrzej Jarczowski. Nazwa miejscowości pochodzi od nazwiska fundatora cerkwi. Jarczów znajdował się w posiadaniu rodziny Jarczowskich do połowy XVIII w. Wtedy nowym właścicielem osady został Maurycy Kurdwanowski – rotmistrz królewski i starosta bełski. Z jego inicjatywy Jarczów uzyskał w 1755 r. prawa miejskie. Miasteczko powstało na gruntach wsi Korhynie.

W 1772 r. Jarczów znalazł się w zaborze austriackim, w 1809 r. w Księstwie Warszawskim, a od 1815 r. wszedł w skład Królestwa Polskiego.

W 1841 r. wielki pożar zniszczył miasto. W 1846 r. właścicielem Jarczowa został hrabia O’Donnel, który na stałe przebywał w Wiedniu. Jego plenipotentem był hrabia Łoś. Po 1850 r. właścicielami miasta zostali Makomascy.

Podczas powstania styczniowego, w nocy z 24 na 25 X 1863 r., w Jarczowie doszło do zaciętej walki pomiędzy oddziałem konnym powstańców pod dowództwem majora Czyżewicza a Kozakami. Oddziały kozackie poniosły w tej walce klęskę.

W 1869 r. Jarczów utracił prawa miejskie. Mimo to w Jarczowie w dalszym ciągu istniała kancelaria gminna.

Po I wojnie światowej w osadzie powstała jednoklasowa szkoła polska. Początkowo znajdowała się w budynku prywatnym i uczył w niej tylko jeden nauczyciel – Kazimierz Chmielowski. Dzięki staraniom Kazimierza Ligowskiego w okresie międzywojennym w Jarczowie wybudowany został nowy budynek szkoły, budynek urzędu gminy oraz młyn. Był to okres ożywienia gospodarczego miejscowości.

Przed II wojną światową w Jarczowie zamieszkiwała w większości ludność żydowska i ukraińska, a rodzin polskich było niewiele.

Po wybuchu II wojny światowej, 23 IX 1939 r., pod Jarczowem trwały zacięte walki polsko-niemieckie. W dniach 22–24 V 1941 r. hitlerowcy rozstrzelali 13 mieszkańców Jarczowa. Wieś została wyzwolona spod okupacji niemieckiej 21 VII 1944 r.

W Jarczowie znajdowała się drewniana cerkiew z początku XVII wieku. Początkowo była to cerkiew unicka, od około 1870 roku prawosławna. W 1910 roku została odnowiona. Wokół cerkwi chowano zmarłych. W roku 1921 cerkiew zamieniono na kościół.

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Jarczowie
• Herb Jarczowa
• Jarczów-Kolonia Druga
• Jarczów-Kolonia Pierwsza
• Jarczówek