Ulhówek

Ulhówek – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Ulhówek, położona na terenie Równiny Bełskiej. Jest to najbardziej peryferyjnie położona siedziba gminy względem miasta wojewódzkiego w całym województwie lubelskim. Do Lublina z Ulhówka jest prawie 150 km. Miejscowość jest siedzibą gminy Ulhówek. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Historia

XIV-XIX wiek

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1388, kiedy Ulhów (ówczesna nazwa Ulhówka) wraz z Machnowem, Zimnem, Wierzbicą, Tarnoszynem, Korniami i Korhyniami został nadany Pawłowi Radzanowskiemu, współfundatorowi kościoła w Rzeplinie w 1403. Zmarł on w 1408 (lub 1409), a jego dobra trafiły w ręce syna Pawła, wojewody bełskiego, chorążego potockiego, żonatego z Katarzyną, a następnie wnuka Zygmunta. W 1472 były tu 2 łany użytków i cerkiew. Przed 1532 Ulhówek trafił w ręce Andrzeja Radzanowskiego, który wówczas posiadał Wierzbicę, Mosty Małe, Kornie, Machnów, Nowosiółki, Tarnoszyn, Ulhów, Wasylów i Zimno.

W 1578 wieś należała do Mikołaja Sienieńskiego, właściciela 3 i 1/2 łana użytków, 3 zagrodników z ziemią, 3 komorników i cerkwi. Dzieje wsi w XVII wieku są nieznane. W 1754 Ulhówek był w posiadaniu Macieja i Gertrudy Poletyłów, a w 1767 jego współwłaścicielem obok Poletyłów był Swieżawski. W 1816 pół wsi należała do Wincentego Poletyły, a 1/2 do Ludwiki Czerwińskiej. W 1841 notowano we wsi unicką szkołę początkową. Według spisu z 1880 w Ulhówku było 7 domów dworskich z 54 mieszkańcami i 184 domy chłopskie zamieszkane przez 1.005 mieszkańców. Łącznie wieś liczyła 1.062 mieszkańców, w tym 967 unitów, 81 katolików i 14 żydów. Pod koniec XIX wieku była tu szkoła początkowa l-klasowa, kasa pożyczkowa gminna i cerkiew. Włościanie posiadali we wsi 592 morgi ziemi ornej, 136 mórg łąk i ogrodów, 7 mórg pastwisk i 112 morgi lasu, natomiast do dworu należały 194 morgi ziemi ornej, 399 mórg łąk i ogrodów i 124 morgi pastwisk.

XX wiek

Pod koniec XIX i na początku XX wieku właścicielem dóbr Ulhówka był Aleksander Hulimek. Według spisu z 1921 wieś należała do powiatu rawskiego oraz województwa lwowskiego i liczyła 204 domy oraz 1136 mieszkańców, w tym 1.055 Ukraińców i 13 Żydów. W 1929 329 ha gruntów posiadał Franciszka Hulimek, natomiast 657 Józef Nikorowicz. W 1928 wybudowano we wsi drewnianą szkołę, którą rozbudowano w 1950. Miejscowość została zniszczona w czasie II wojny światowej oraz walk z UPA. W 1966 oddano do użytku nową szkołę w Ulhówku.

Pierwsza wzmianka o ulhóweckiej cerkwi pochodzi z roku 1472, a jej istnienie potwierdzają źródła z XV, XVI i XVII wieku. W 1761 drewniana cerkiew parafialna pw. św. Mikołaja biskupa należała do dekanatu uhnowskiego. Ostatnia cerkiew, prawdopodobnie XVIII-wieczna, do II wojny światowej pełniła funkcję unickiej cerkwi parafialnej. Po wojnie nie użytkowana, w 1964 została przeniesiona do Turowca i przeznaczona na kościół polskokatolicki. Pierwotnie wokół cerkwi w Ulhówku istniał też cmentarz grzebalny, ale na początku XIX wieku założono nowy cmentarz, poza terenem cerkiewnym. Był on użytkowany do II wojny światowej. W 1984 wybudowano w Ulhówku kościół murowany i erygowowano parafię rzymskokatolicką, a w 1992 rzymskokatolicy założyli nowy cmentarz. Za PRLu w Uhówku powstał m.in. PGR i charakterystyczna Restauracja Kresowa w samym centrum wsi.

Sport

W Ulhówku działa klub sportowy Zryw oraz Uczniowski Klub Sportowy "JUNIOR" Ulhówek.