Powiat włodawski

Powiat włodawski – powiat w Polsce (województwo lubelskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Włodawa. Powiat istniejący z przerwami w latach 1805-1975.

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejskie: Włodawa
• gminy wiejskie: Hanna, Hańsk, Stary Brus, Urszulin, Włodawa, Wola Uhruska, Wyryki
• miasta: Włodawa

Starostowie

• od 2010 Wiesław Holaczuk
• 2006-2010 Janusz Kloc
• 2002-2006 Edward Łągwa
• 1998-2002 Marek Pawłowski

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

Historia powiatu włodawskiego

Lata 1795-1810

Po III rozbiorze Polski w 1795 roku ziemia włodawska znalazła się na terenie zaboru austriackiego i była częścią tzw. Galicji Zachodniej (Nowej). W lipcu 1796 r. Galicję Zachodnią (Nową) władze austriackie podzieliły na 12 cyrkułów. Teren ziemi włodawskiej należał do cyrkułów bialskiego i chełmskiego. 29 czerwca 1803 roku w Wiedniu rozpoczęto prace nad nowym podziałem Galicji Zachodniej. Postanowiono połączyć dotychczasowe cyrkuły w większe jednostki administracyjne. Wysunięto też projekt utworzenia 6 nowych cyrkułów: kieleckiego, krakowskiego, lubelskiego, radomskiego, siedleckiego i włodawskiego. Prace zatwierdził cesarz Austrii w listopadzie tegoż roku. Z połączenia cyrkułów: bialskiego i chełmskiego powstał cyrkuł włodawski. Siedziby nowych cyrkułów miały mieścić się w miejscach urzędowania dotychczasowych urzędów cyrkułowych. Jedynie dla nowego cyrkułu włodawskiego wybrano Włodawę ze względu na jej centralne położenie. Ostatecznie jednak nowy urząd cyrkularny włodawski otrzymał tymczasową siedzibę w Białej (do czasu wygospodarowania niezbędnych obiektów we Włodawie). Naczelnikiem cyrkułu włodawskiego został Franciszek von Mohrenbach. 1 maja 1804 roku władze austriackie wprowadziły dwustopniowy podział administracyjny. Cyrkuły podzielono na okręgi – Kraise z komisarzami okręgowymi, a z cyrkułu lubelskiego odłączono 18 dóbr ziemskich, w tym miasta Biskupice, Ostrów, Puchaczów i Parczew, które włączono do nowego cyrkułu włodawskiego. Włodawa pozostała siedzibą komisarza okręgowego. Okręg włodawski w cyrkule włodawskim obejmował teren mniej więcej obecnych gmin: Sławatycze, Sosnówka, Wisznice, Hanna, Podedwórze, Jabłoń, Parczew, Milanów, Siemień, Ostrów Lubelski, Uścimów, Sosnowica, Star Brus, Urszulin, Hańsk, Włodawa, Wyryki, Wola Uhruska.

Lata 1810-1867

Po zwycięstwie Księstwa Warszawskiego w wojnie z Austrią w 1809 r. do Księstwa włączono teren Zachodniej (nowej) Galicji. Podstawą do utworzenia powiatu włodawskiego w Księstwie Warszawskim w 1810 roku był podział na okręgi w cyrkule włodawskim. Powiat włodawski był dawnym okręgiem austriackim. W skład powiatu poza samą Włodawą wchodziło jeszcze dziewięć innych miast, tj. Sławatycze, Hanna, Orchówek, Wisznice, Sosnowica, Horodyszcze, Urszulin, Ostrów i Parczew

Tabela statystyczna ludności i obszaru Księstwa Warszawskiego z 1810 r. podaje, że powiat włodawski obejmował obszar – 44.1900400 mil kwadratowych (około 2,450 km²). Zamieszkany był przez 50.316 mieszkańców w tym: mężczyzn – 25.310, kobiet – 24.998. W miastach mieszkało – 9.491 osób, na terenach wiejskich – 40.825, w tym: chrześcijan – 46.833, Żydów – 3.483. Pod względem wielkości terytorium był to 9 powiat w Księstwie Warszawskim, pod względem liczby ludności był najludniejszym powiatem departamentu siedleckiego.

W latach 1810-1816 powiat włodawski był częścią departamentu siedleckiego. W latach 1816-1837 był częścią obwodu radzyńskiego w województwie podlaskim ze stolicą w Siedlcach. W latach 1837-1842 znajdował się w obwodzie radzyńskim guberni podlaskiej ze stolicą w Siedlcach. Od 11.10.1844 powiat włodawski stał się okręgiem w powiecie radzyńskim, który od 1.01.1845 r. był częścią guberni lubelskiej. Terytorialnie okręg odpowiadał terenowi dawnego okręgu austriackiego w cyrkule włodawskim, czy też powiatu z czasów Księstwa Warszawskiego

Lata 1867-1918

1 stycznia 1867 r. okręg włodawski przekształcono w powiat włodawski, który stał się jednym z 9 powiatów guberni siedleckiej. W skład powiatu nie weszły wszystkie tereny dawnego okręgu (obecne gminy: Hanna, Sławatycze były częścią powiatu bialskiego a Milanów, Jabłoń, Siemień powiatu Radzyńskiego) taki podział administracyjny utrzymał się aż do 1912 roku. Wtedy to władze rosyjskie powołały gubernię chełmską, w skład której wszedł powiat włodawski w następujących granicach: wsie Bednarzówka, Białka, Uhnin i Chmielów z gminy Dębowa Kłoda; gmina Ostrów (Lubelski); wsie Babianka, Kolechowice i Tyśmienica z gminy Tyśmienica; gminy Uścimów, Wola Wereszczyńska, Włodawa, Wyryki, Hańsk, Horodyszcze, Krzywowierzba, Opole, Romanów, Sobibór, Turno i miasto Włodawa. Z uwagi na wybuch I wojny światowej nowy podział administracyjny nie został zrealizowany przez władze carskie.

Lata 1918-1939

Po zakończeniu I wojny światowej władze II RP powróciły do podziału administracyjnego obowiązującego przed 1912 r. Powiat włodawski w latach 1918-1939 był częścią województwa lubelskiego. Był on największym powiatem województwa (w 1939 r.) liczył 2326 km² zamieszkany był przez 113.600 mieszkańców. Był 44 powiatem w Polsce pod względem powierzchni (na 264 powiaty). W 1922 r. do powiatu przyłączono gminę Sławatycze (obszar obecnej gminy Sławatycze i Hanna, które od 1805 od 1867 były okręgu (powiecie) włodawskim a od 1867 r. w powiecie bialskim. Tuż przed wybuchem II wojny światowej do powiatu włodawskiego planowano przyłączyć cześć terenów z powiatu brzeskiego województwa poleskiego leżących za Bugiem a naturalnie ciążących do Włodawy.

Lata 1939-1944

W okresie okupacji niemieckiej zlikwidowano powiat włodawski, dzieląc jego obszar pomiędzy powiat bialski i chełmski, tworząc we Włodawie filię urzędu powiatowego w Chełmie.

Lata 1944-1955

Po wojnie przywrócono powiat włodawski, który obejmował 2326 km i zamieszkany był przez 82 215 mieszkańców. Składał się z 3 miast i 14 gmin i 200 gromad. W skład powiatu wchodziły gminy: miasto Parczew, miasto Włodawa, Dębowa Kłoda, Hańsk, Krzywowierzba, Opole, Romanów, Sławatycze, Sobibór, Tyśmienica, Uścimów, Wisznice, Włodawa, Wola Wereszczyńska, Wołoskowola, Wyryki. Był największym powiatem w województwie lubelskim i czwartym powiatem pod względem wielkości w Polsce. W 1954 roku z zachodniej części powiatu włodawskiego wydzielono powiat parczewski. W skład powiatu parczewskiego z terenu powiatu włodawskiego weszły gromady: Chmielów, Dębowa Kłoda, Jedlanka, Kodeniec, Plebania Wola, Tyśmienica, Sosnowica i miasto Parczew. Z dniem 1 stycznia 1955 r. z pow. włodawskiego do lubartowskiego przeniesione zostały gromada Kolechowice i miasto Ostrów Lubelski.

Lata 1955-1975

Powiat włodawski obejmował obszar 1677 km² i zamieszkany był przez 52,7 tys. ludzi składał się 1 miasta i 11 gmin (dane z 1973 r.). Pod względem wielkości był 5 powiatem w województwie. W wyniku przekształcania gromad w gminy w 1972 roku powiat włodawski powiększył się o 13 sołectw: Jabłeczna, Krzywowólka, Krzywowólka-Kolonia, Nowosiółki, Parośla, Sajówka, Terebiska, Zańków, Borysik, Grabniak, Sumin, Hola, Krzywowierzba.

Lata 1975-1999

W wyniku reformy administracyjnej zlikwidowano w Polsce w 1975 powiaty i powołano 49 województw. Teren powiatu włodawskiego podzielono pomiędzy województwo bialskopodlaskie (gminy: Sławatycze, Hanna, Sosnówka, Wisznice, Podedwórze) i chełmskie (gminy: Włodawa, Wyryki, Stary Brus, Urszulin, Hańsk, Wola Uhruska, Miasto Włodawa. Wkrótce okazało się że bez szczebla pośredniego pomiędzy województwem a gminami nie da się prawidłowo zarządzać, wiec zaczęto powoływać rejony. Rejon włodawski obejmował wszystkie gminy dawnego powiatu włodawskiego leżące w województwie chełmskim i gminę Sosnowica.

Po 1999 r.

W 1999 r. reaktywowano powiat włodawski. W skład powiatu wchodzą: gminy wiejskie: Hanna, Hańsk, Stary Brus, Urszulin, Włodawa, Wola Uhruska, Wyryki, miasto: Włodawa. Powiat zajmuje powierzchnię: 1256,27 km² zamieszkanych przez 40,5 tys. mieszkańców.