Kosobudy (województwo lubelskie)

Kosobudy – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie zamojskim, w gminie Zwierzyniec.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Historia

Kosobudy nazywano dawniej: Kosopa, Koszoputi, Kossobudy. To jedna z najstarszych wsi w tej części Roztocza. Wzmiankowana po raz pierwszy w 1398 r. w akcie przekazania włości szczebrzeskiej przez Dymitra z Goraja swoim bratankom. Później należała do Tarnowskich, Kmitów, Górków i Czarnkowskich. W 1593 r. wieś, wraz z włością szczebrzeską, znalazła się w Ordynacji Zamojskiej, kupiona przez Jana Zamoyskiego. Większość mieszkańców stanowili Rusini. Co najmniej od XVI w. istniała tu cerkiew, pierwotnie prawosławna, później greckokatolicka, zmieniona znów w XIX w. na prawosławną. Funkcjonowała do I wojny światowej. Pod koniec XIX w. wieś liczyła 400 mieszkańców, wówczas działały tutaj trzy karczmy. W czasie II wojny światowej w okolicy Kosobud miały miejsce liczne akcje partyzanckie, z których najsłynniejsza to bitwa pod Wojdą stoczona 30 XII 1942 r. Niemcy przeprowadzali później akcje odwetowe, m.in. w czerwcu 1943 r. otoczyli kościół i zabrali 200 osób do obozu w Zwierzyńcu. W lutym 1944 r. stacjonowały we wsi główne siły l Ukraińskiej Dywizji Partyzanckiej (tzw. kowpakowcy) pod dowództwem Piotra Werszyhory. 26 II i 5 III 1944 r. partyzanci stoczyli tu ciężkie bitwy z oddziałami niemieckiej dywizji SS „Viking". Zostali jednak zmuszeni do wycofania się, a Kosobudy zostały przez Niemców wysiedlone. Po przejściu frontu ludność powróciła do wsi.

Zabytki

• Cerkiew greckokatolicka wzniesiona w latach 1842-1848 r. z fundacji ordynata. Od 1918 r. była użytkowana jako kościół rzymskokatolicki pw. św. Andrzeja Boboli. Świątynia spłonęła w 1944 r. od pocisków artyleryjskich (wmurowane we fronton), została jednak odbudowana. Ołtarz główny marmurowy, wykonany w 1945 r. przez kamieniarzy z Kielc. W nim obrazy Matki Bożej i św. Andrzeja Boboli.
• Zajazd murowany z II poł. XIX w.
• Kuźnia drewniana z przełomu XIX i XX w.
• Domy drewniane z XIX w., typowe dla tradycyjnej zabudowy wiejskiej.
• Przed remizą uwagę zwraca oryginalny, stary wóz strażacki.

Zobacz też

Kosobudy