Lipki Wielkie

Lipki Wielkie (niem. Lipke) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie gorzowskim, w gminie Santok.

W latach 1945-1954 i 1973-1976 miejscowość była siedzibą gminy Lipki Wielkie. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

Rys historyczno-turystyczny

Wieś została założona w 1580 roku (na terenie zwanym "Lybky") w ramach posiadłości rodziny von Rülicke z Gralewa. W 1620 r. wzmianki o nowej wsi o nazwie "Lipke". W XVII w. zbudowano pałac. Pod koniec XVII w. istniał we wsi kościół. Na miejscu tego szachulcowego budynku na pocz. XX wieku wybudowano nowy kościół, istniejący do dzisiaj.

W XIX w. wieś silnie rozwijała się, głównie dzięki dobremu położeniu komunikacyjnemu na trasie z Drezdenka do Skwierzyny. Od 1861 r. była tu samodzielna parafia ewangelicka. Istniały tu też dwa młyny, karczma. Przed I wojną światową Lipki były największą wsią powiatu gorzowskiego. W okresie międzywojennym powstała gmina Lipke. We wsi był urząd pocztowy i urząd stanu cywilnego, a od 1935 r., gdy uruchomiono połączenie kolejowe Skwierzyna-Krzyż, we wsi funkcjonował dworzec kolejowy.

W latach 1940-5 we wsi znajdował się obóz jeniecki podległy Stalagowi III w Drzewicach. Do 1942 r. przebywało w nim ok. 500 jeńców polskich, od połowy 1942 r. byli tam jeńcy francuscy.

Wieś została zajęta przez wojska radzieckie 29 stycznia 1945 r. W wyniku II wojny światowej miejscowość włączono do Polski, jej dotychczasowi mieszkańcy zostali wysiedleni do Niemiec.

Głównymi atrakcjami turystycznymi Lipek Wielkich są: neobarokowy kościół parafialny z 1911 r., kaplica cmentarna z przełomu XIX i XX w. oraz pałac z XVII wieku (przebudowany w latach 1961-3 i przekształcony w Ośrodek Szkolno-Wychowawczy) otoczony parkiem zdominowanym przez drzewostan liściasty (prawie 30 gatunków drzew i krzewów).

Lipki Wielkie są położone na granicy Puszczy Noteckiej. W zachodniej części wsi znajduje się Leśna Baza Lotnicza im. Janusza Kacprowskiego, pod zarządem Nadleśnictwa Karwin. W bazie stacjonują samoloty PZL M18 Dromader mające na celu gaszenie pożarów w okolicznych lasach. Janusz Kacprowski, którego imię nosi Baza Lotnicza, był jej kierownikiem w latach 1991-1996. Przy wjeździe na lotnisko stoi pomnik ku jego czci.

Bibliografia

• Robert Piotrowski: Dzieje Santoka – gród, wieś i okoliczne miejscowości. Santok: Fundacja Ochrony Przyrody i Dóbr Historycznych Ziemi Santockiej oraz Urząd Gminy w Santoku, 2007, s. 157. ISBN 978-83-927055-0-5. 
• pr. zbior.: 60 lat Szkoły w Lipkach Wielkich. Lipki Wielkie: Zespół Szkół w Lipkach Wielkich, 2005, s. 10-11. 

Zobacz też: Lipki, Lipki Małe, Gmina Lipki Wielkie

• Mapy: Emapi • Google Maps • Targeo • Zumi
• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi