Średnia ocena: 3.4
liczba ocen: 7
Ilość kodów pocztowych: 1
Współrzedne geograficzne N: 52.349442
Współrzedne geograficzne E: 15.670000
Strefa numeracyjna: Kierunkowy 95
Liczba ludności: 360
Wysokośc npm: 95 m n.p.m.
SIMC: 0188185
Tablice rejestracyjne: FMI
Stary Dwór (niem. Altenhof) – wieś sołecka w Polsce, w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Trzciel, na pograniczu Pojezierza Lubuskiego i Bruzdy Zbąszyńskiej.
W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie gorzowskim.
Jest średniej wielkości wsią, o udokumentowanej ponad sześćsetletniej historii, w południowej części powiatu międzyrzeckiego, w granicach historycznej Wielkopolski. Na jej dzieje miało wpływ położenie na dawnym pograniczu Królestwa Polskiego, Śląska i Brandenburgii.
Stary Dwór położony jest przy skrzyżowaniu dróg łączących Brójce z Międzyrzeczem i Gościkowo z Bukowcem, na opadających ku zachodowi zboczach Wału Bukowieckiego. Jest to lokalne wyniesienie moreny o wysokości do 134 m n.p.m., położone na północny wschód od miejscowości, pomiędzy Wyszanowem a Lutolem Suchym. Wieś otoczona jest polami uprawnymi i leży w urozmaiconym terenie, bogatym w kępy drzew i krzewów. W otoczeniu osady znajdują się duże obszary leśne, kilka jezior i dwie niewielkie rzeki.
Na zachód od Starego Dworu w obniżeniu Paklicy i Gniłej Obry rozciąga się południkowo chroniony obszar Natura 2000 Dolina Leniwej Obry, zgłoszony do Komisji Europejskiej w 2004 r. Dolinę porastają lasy sosnowe, nad ciekami i jeziorami występuje grąd i buczyna niżowa. W 1972 r. fragment wielogatunkowego, podmokłego lasu o charakterze naturalnym objęto szczególną ochroną, tworząc rezerwat przyrody Czarna Droga.
Najbliższym zbiornikiem wodnym jest położone ok. 5 km na północny zachód od Starego Dworu jezioro Wyszanowskie, przez które przepływa rzeka Paklica. Jest to otoczony lasami i wysokimi brzegami akwen o pow. ok. 36 ha, połączony wąskim kanałem z sąsiednim jeziorem Bukowieckim. Nad jeziorem Bukowieckim znajduje się parking PZW.
Wieś powstała prawdopodobnie ok. 1256 r. jako folwark na gruntach pobliskiego Wyszanowa, które drogą wykupu i darowizn przeszło na własność klasztoru cystersów w pobliskim Paradyżu. Zakonnicy pochodzący z Lehnina w Brandenburgii byli Niemcami i we wszystkich swoich dobrach osadzali osadników niemieckich. Łacińska nazwa Starego Dworu – Antiqua curia sugeruje, że wieś stanowiła ośrodek administracyjny i prawdopodobnie rzemieślniczy.
Pierwszą świątynię wzniesiono zapewne na przełomie XIV i XV wieku, istniejący kościół był wzmiankowany w 1444 r. w związku z zatargiem plebana Macieja z klasztorem cysterskim o łan ziemi. Reces graniczny z lat 1528-1531, regulujący przebieg granicy pomiędzy Księstwem Głogowskim, Brandenburgią i Polską wymienia wsie Łagowiec i Stary Dwór w Królestwie Polskim, jako punkt graniczny wskazano kędzierzawy buk stanowiący narożnik dóbr Lutola Suchego oraz Starego Dworu: Cadzyerzawy buk.
Idee protestantyzmu bardzo szybko przyjęły się na pograniczu polsko-brandenburskim, głównie wśród ludności pochodzenia niemieckiego i części polskiej szlachty. Rodzina Bukowieckich władająca sąsiednim Bukowcem i Łagowcem przyjęła nowe wyznanie, a wraz z nimi podległa im ludność. W wyniku tych wydarzeń kościoły w Wyszanowie i Starym Dworze czasowo przeszły w ręce protestantów. Prawdopodobnie zaważyły również względy ekonomiczne, tzn. uwolnienie się od świadczeń na rzecz Kościoła. Na przełomie XV i XVI w. kościoły w Starym Dworze i Wyszanowie powróciły we władanie katolików, miało to miejsce za panowania Zygmunta III Wazy, który opowiadał się za kontrreformacją.
Według zapisów z wizytacji biskupa Branieckiego w 1640 r. kościół w Starym Dworze był murowany, miał dzwonnicę i znajdował się w dobrym stanie. Kolejne wizytacje w latach 1718 i 1725 potwierdzają istnienie trzech ołtarzy drewnianych, chóru, ambony i wiszących na ścianach portretów trumiennych. Przed rokiem 1777 zmieniono wystrój świątyni, umieszczając istniejący do dziś ołtarz z obrazem św. Wawrzyńca i instalując organy. W tym czasie wzniesiono istniejący do dziś mur kościelny i dwór, położony obok drogi do Łagowca.
W dniach 8–9 grudnia 1768 r. w kościele starodworskim odbyło się tajne spotkanie wielkopolskich przywódców konfederacji barskiej.
Po II rozbiorze Polski cała Wielkopolska została zagarnięta przez Królestwo Prus. Rząd Prus dążył do likwidacji własności kościelnej i w 1834 r. nastąpiła kasata klasztoru w Paradyżu, Stary Dwór podobnie jak inne dobra cysterskie przejęło państwo pruskie. Domena wyszanowska w skład, której wchodził również Stary Dwór, w 1843 r. liczyła 8262 ha (1194 ha – grunty dworskie; 7068 – grunty włościan). Obok Starego Dworu w skład domeny wchodziły również Kaława (Kalau), Wysoka (Hochwalde), Paradyż (Paradies), Chociszewo (Kutschkau) oraz folwarki: Dranica (Schindelmüehl, obecnie Szumiąca), Hamernia (Hammermühle), Piaski (Sandmühle) i Haki (Haak's Vorwerk, dzisiejszy Bieleń).
W połowie XIX w. wieś liczyła 391 mieszkańców, z czego 80% było katolikami. W tym czasie ludność Starego Dworu stanowili Niemcy lub zgermanizowani Polacy. Większość mieszkańców zajmowała się rolnictwem, a tylko nieliczni rzemiosłem. Życie wsi toczyło się wokół Kościoła, przy którym działały różne organizacje, bractwa i związki m.in. Bractwo Konsekracyjne założone w 1908 r. oraz Związek Świętego Franciszka założony w 1920 r. Schematyzm kościelny z 1928 r. wzmiankuje również Związek Matek i Mariańską Kongregację dla Młodych Kobiet (od 1920) działające przy parafii starodworskiej. W Starym Dworze znajdowała się również katolicka szkoła, w której uczyło się 46 dzieci.
W 1939 r. Stary Dwór liczył już 408 mieszkańców, była tu karczma, sklep, świetlica i straż pożarna. We wsi działał wodociąg i instalacja elektryczna. W styczniu 1945 r. miejscowość zajęły oddziały 69 Armii I Frontu Białoruskiego, dowodzone przez gen. Władimira Kołpaczkę. Na mocy decyzji zwycięskich mocarstw ludność niemiecka została przesiedlona za Odrę (czerwiec 1945 r.). Do Starego Dworu zaczęli napływać polscy przesiedleńcy z Kresów i centralnej Polski.
Po wojnie wieś stopniowo zaludniała się, w 1955 r. liczyła już 412 mieszkańców (więcej niż w 1939 r.). Od 1952 r. funkcjonowała spółdzielnia rolnicza, a od 1956 r. Państwowe Gospodarstwo Rolne podległe PGR z Bukowca oraz gospodarstwa indywidualne. W Starym Dworze działała szkoła podstawowa, Klub Książki i Prasy "Ruch", Ochotnicza Straż Pożarna i Koło Gospodyń Wiejskich. Przemiany w 1989 r. niekorzystnie wpłynęły na życie mieszkańców, rozwiązano PGR, przestał działać klub i w 1994 r. zamknięto szkołę. Zamarło życie kulturalne i nastąpiło zubożenie wiejskiej społeczności. Bezrobocie i degradacja społeczna spowodowały wiele patologii, takich jak alkoholizm i wykluczenia społeczne.
Współczesny Stary Dwór liczy ok. 360 mieszkańców. Na terenie wsi nie ma żadnych zakładów produkcyjnych, istnieje jedynie osiem indywidualnych gospodarstw rolnych, zakład zieleni i kilka małych firm rodzinnych. We wsi istnieje boisko sportowe, plac zabaw dla dzieci, a w centrum obok kościoła zagospodarowano plac do organizowania festynów. Istnieje tylko 150 m chodnika, a drogi wymagają remontów.
Do pozytywnych zjawisk w ostatnich latach można zaliczyć powstanie w 2004 r. Stowarzyszenia "Nasza Wieś Jutro", które dzięki pomocy Unii Europejskiej wydało "Kronikę Małej Ojczyzny" i zorganizowało m.in. festyn z okazji XI Spotkań Europejskich. Działają Rady Sołecka i Parafialna.
W grudniu 2006 r. zakończono przebudowę, remont i wyposażenie świetlicy wiejskiej w Starym Dworze. Inwestycja uzyskała dofinansowanie ze środków pomocowych Unii Europejskiej.
Parafię rzymskokatolicką pw. św. Wawrzyńca erygowano w 1947, od tego czasu prowadzone są księgi metrykalne i kronika. Do parafii należą kościoły pw. św. Marcina w Bukowcu i św. Józefa w Wyszanowie. Pierwszym proboszczem w Starym Dworze został 26 września 1947 r. ks. Stanisław Dąbrowski. Kapłan oprócz działalności duszpasterskiej prowadził również działalność kulturalną, zorganizował chór, amatorski teatr, a po remoncie organów, koncerty. Kolejnymi proboszczami byli:
Od początku istnienia parafii działały przy niej rady kościelne, organizując remonty świątyni i plebanii. Po rozwiązaniu i zamknięciu szkoły parafia jest jedyną instytucją społeczną mieszczącą się w Starym Dworze.
Ponadto między miejscowościami Stary Dwór i Wyszanowo zachowały się resztki zespołu parkowego, pozostałość po nieistniejącym już folwarku. Obok alei ozdobnych drzew (dęby, lipy i kasztanowce) ukryty jest dawny staw, nad którym rosną wierzby płaczące.
Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-17 05:15:05