Nowa Sól

Nowa Sól (niem. Neusalz an der Oder) – miasto i gmina w województwie lubuskim, w powiecie nowosolskim. Położone w pasie Wału Trzebnickiego, nad Odrą. Wraz z Zieloną Górą i Sulechowem tworzy Lubuskie Trójmiasto.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 39 796 mieszkańców. Jest trzecim pod tym względem miastem w woj. lubuskim – większymi ośrodkami są Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra.

W mieście wytyczono podstrefę Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Położenie

Nowa Sól jest położona w południowej części województwa lubuskiego, na lewym brzegu Odry na obszarze zachodniej części Wzgórz Dalkowskich (Pradoliny Barycko-Głogowskiej).

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 21,80 km². Miasto stanowi 2,8% powierzchni powiatu.

Według danych z roku 2002 Nowa Sól ma obszar 21,56 km², w tym: użytki rolne 40%, użytki leśne 13%.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa zielonogórskiego, podobnie jak przy poprzednim podziale administracyjnym, przed rokiem 1975.

Historia

Nowa Sól po raz pierwszy wzmiankowana około 1585 roku jako (niem.) Neusalzburg, później nazwa została skrócona do Neusalz. Prawa miejskie otrzymała dopiero w roku 1743. Od samego początku tradycja miasta, wcześniej osady, związana była z przemysłem oczyszczania soli.

"Okres solny" skończył się jednak dla miasta zaraz po wojnie trzydziestoletniej, kiedy to warzelnia została zamknięta. Dziś smak historii i tradycji pozostał już tylko w nazwie, która może być myląca.

Po okresie stagnacji, od XIX wieku, Nowa Sól znów stała się miejscem, gdzie dynamicznie rozwijał się przemysł, powstały fabryki nici, kleju, okres rozwoju dotyczył także przemysłu ciężkiego – nowo powstałej huty żelaza. U progu XX wieku uruchomiono tu także dużą stocznię rzeczną, a wraz z nią port przeładunkowy, uruchomiono również połączenia kolejowe.

W okresie II wojny światowej Niemcy wykorzystali miasto jako dogodny punkt przy tworzeniu kilku obozów pracy przymusowej, w tym filii jednego z najbardziej znanych, który zapisał się niechlubnie na kartach historii – Gross-Rosen.

Armia Czerwona wkroczyła do Nowej Soli 14 lutego 1945. Wkrótce miasto przyłączono do Polski, zaś jego dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. Jeszcze długo po zakończeniu wojny Nowa Sól, jak i wiele innych ośrodków polskich, znajdowała się w strefie wpływów radzieckich ze względu na obecność Komendantury Wojskowej. Praktycznie do końca okresu stacjonowania Armii Radzieckiej w mieście znajdował się duży szpital wojskowy wraz z zapleczem logistycznym i kwaterami dla kadry na osiedlu domków jednorodzinnych.

Nowa Sól po wojnie

Po wojnie Nowa Sól znana była z produkcji włókienniczej z Nadodrzańskich Zakładów Przemysłu Lniarskiego "Odra", posiadającą halę nici syntetycznych wyposażoną w maszyny produkcji japońskiej (zakład zlikwidowano w 2002 r.), Dolnośląskich Zakładów Metalurgicznych "Dozamet", produkujących między innymi tubingi do budowy metra i na potrzeby kopalni węgla (zakład zlikwidowano w 1998 r.), Zakładów Jajczarskich (produkcja jajek w proszku m.in. na eksport do niemieckich fabryk lodów) i "Kartoniarni" (fabryki opakowań). Miejski browar z początku XX w. produkował kilka gatunków piwa.

W oparciu o zakłady pracy, korzystając z dogodnego położenia, w 1963 roku Roman Bojko i Zygfryd Chreptowicz założyli sekcję kajakową w Nowej Soli, przemianowaną na klub kajakowy "Polonia" a następnie "Dozamet". Odniosła ona sukcesy na skalę zarówno kraju, jak i olimpijskie (tacy zawodnicy jak Grzegorz Krawców, siostry Elżbieta Bareja i Bareja, Józef Soliński, Ludwik Ochodek, rodzeństwo Klameckich i inni); obecnie (2009) nadal działa Kajakowy Klub Sportowy. Ponadto w mieście od około 1960 roku jest hala sportowa, pierwotnie wykorzystywana do pokazowych walk bokserskich, następnie do gier zespołowych.

W Nowej Soli oprócz 7 szkół podstawowych (w tym jednej integracyjnej) funkcjonują 3 gimnazja, Liceum Ogólnokształcące im. K.K. Baczyńskiego oraz 4 Zespoły Szkół Ponadgimnazjalnych.

Gospodarka

Obecnie Nowa Sól jest jednym z większych ośrodków przemysłowych na zachodzie Polski. Istnieje tutaj wiele przedsiębiorstw które działają w branży budowlanej, metalowej, maszynowej, elektrotechnicznej, spożywczej, motoryzacyjnej, elektronicznej.

Stopa bezrobocia w Nowej Soli spadła w przeciągu 4 lat z 46% do 9,3% (wrzesień 2008).

W Nowej Soli istnieje Kostrzyńsko-Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna, w której powstało wiele fabryk. W mieście rozwija się handel, usługi, powstają nowe składy, hurtownie, sklepy, stacje benzynowe. Rozwija się sektor małych i średnich firm. Rozbudowywane są stacje obsługi pojazdów i serwisy. W mieście dominują średnie i małe przedsiębiorstwa budowlane, metalurgiczne i handlowe. Dynamicznie rozwinęła się produkcja figur ogrodowych, którymi zainteresowani są zwłaszcza nabywcy z Niemiec – w mieście i okolicy funkcjonowało nawet ok. 400 takich wytwórni.

Markety

• Biedronka x 3
• Carrefour
• Kaufland
• Intermarche
• Bricomarche
• EKO

Zabytki

• Kościół św. Antoniego
• Kościół św. Michała Archanioła
• Kościół św. Barbary
• Unikalny w skali Europy, jedyny na obszarze Polski, most podnoszony na kanale portowym, czynny
• Zabudowę przemysłową z przełomu XIX i XX w. (m.in. Nadodrzańskie Zakłady Przemysłu Lniarskiego "Odra"
• Zbór Braci Czeskich z połowy XVIII w.
• Magazyn Solny z XVIII wieku
• Muzeum Miejskie

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004:

Sport

Od 1946 roku w Nowej Soli funkcjonuje klub piłkarski Dozamet Nowa Sól, który obecnie występuje pod nazwą Arka. Klub rozgrywa mecze na Stadionie Miejskim w Nowej Soli.

Transport i komunikacja

Nowa Sól jest węzłem komunikacji drogowej. W mieście krzyżuje się kilka szlaków, istnieje dworzec kolejowy a rzeka Odra to śródlądowa droga wodna. Komunikację miejską, podmiejską i dalekobieżną zapewnia przedsiębiorstwo PKS Nowa Sól. Połączenia : Nowa Sól-Poznań, Nowa Sól-Zielona Góra, Nowa Sól-Kłodzko, Nowa Sól-Jelenia Góra, Nowa Sól-Słubice, Nowa Sól-Wolsztyn, Nowa Sól-Sława, Nowa Sól-Szprotawa, Nowa Sól-Nowe Miasteczko, Nowa Sól-Kożuchów i Nowa Sól-Kolsko.

Transport drogowy

W Nowej Soli krzyżują się szlaki z południa na północ, ze wschodu na zachód. Obwodnica miejska prowadzi ruch kołowy obrzeżami miasta pozwalając na uniknięcie uciążliwego tranzytu w ścisłym sercu miasta. Na wysokości miejscowości Lubieszów znajduje się węzeł drogi ekspresowej S3.

Transport kolejowy

W Nowej Soli znajduje się stacja kolejowa. Miasto ma połączenia pospieszne ze Szczecinem, Wrocławiem, Katowicami i Krakowem, a podmiejskie z Zieloną Górą, Głogowem i Rzepinem.

Wspólnoty religijne

• Kościół Rzymskokatolicki
  • Parafia pw. Świętego Józefa Rzemieślnika
  • Parafia pw. Wniebowzięcia NMP
  • Parafia pw. św. Antoniego
  • Parafia pw. św. Michała Archanioła
• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP
  • Kaplica
  • Kaplica na Cmentarzu Komunalnym
• Kościół Zielonoświątkowy w RP
  • Zbór
  • Zbór "Nowe Życie"
• Kościół Boży w Chrystusie
  • Zbór "Nowe Pokolenie"
• Świadkowie Jehowy
  • Sala Zgromadzeń

Administracja

Miasto ma status gminy miejskiej i jest siedzibą powiatu nowosolskiego.

Nowa Sól jest członkiem Związku Miast Polskich.

Miasta partnerskie

Lista miast partnerskich Nowej Soli:

• Achim
• Senftenberg
• Püttlingen
• Fresagrandinaria
• Veszprém
• Žamberk
• Saint-Michel-sur-Orge

Ludzie związani z Nową Solą

Ciekawostki

W Nowej Soli znajduje się Park Krasnala, utworzony na cześć krasnali ogrodowych, których produkcja w okresie kryzysu gospodarczego w mieści po likwidacji przemysłu pod koniec XX wieku, dała zatrudnienie wielu Nowosolanom. W tym parku znajduje się największy na świecie krasnal ogrodowy nazwany imieniem Soluś.

Nowa Sól posiada też swojego superbohatera: Solanina - białego człowieka z soli. W 2009 roku powstał niezależny film o jego przygodach i od tego też roku w mieście odbywa się festiwal filmowy, Solanin Film Festiwal.

Zobacz też

• Ludność Nowej Soli
• Ratusz w Nowej Soli
• Cmentarz żydowski w Nowej Soli