Szprotawa

Szprotawa (niem. Sprottau) – miasto w woj. lubuskim, w powiecie żagańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Szprotawa. Położone nad Bobrem i Szprotawą.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 12 341 mieszkańców.

Miasto jest ośrodkiem przemysłowo-usługowym. Zlokalizowany tu jest przemysł dziewiarski (rajstopy, skarpety), spożywczy i drzewny (meble).

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 10,95 km².

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. zielonogórskiego.

Historia

Przywilej lokacyjny otrzymała Szprotawa ok. 1260 roku. Gród leżał na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych, co sprzyjało szybkiemu rozwojowi osady, w 1407 zyskał prawo bicia własnej monety.

Wcześniejsze dzieje Szprotawy owiane są tajemnicą. Przekaz kronikarza Thietmara pod datą 1000 wymienia osadę plemienia Dziadoszyców zwaną Ilva bądź Ilua. Niektórzy widzą w nim dzisiejszą Iławę, dzielnicę Szprotawy, inni omyłkowo – Iłowę (niem. Halbau). Faktem pozostaje, iż to owa Ilva była miejscem spotkania orszaku cesarza niemieckiego Ottona III, zdążającego do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie, z orszakiem Bolesława Chrobrego, który wyszedł mu naprzeciw. Kronikarz zanotował wtedy: ...jak wspaniale książę przyjął cesarza, jest nie do uwierzenia i nie do opisania. Spotkanie władców upamiętnia pomnik usytuowany na rogatkach miasta. W grudniu 2008 przeprowadzono sondażowe prace archeologiczne na wzgórzu w centrum tamtejszego parku pod kierunkiem Mariusza Łesiuka, jednakże jednoznacznie nie potwierdziły one, by znajdowało się tam średniowieczne grodzisko z X wieku.

Architektura

Zabytki

• ratusz z (XIV - XIX) w.
• domy z (XVIII - XIX) w.
• Kościół pw. WNMP
• Kościół św. Andrzeja
• Mury obronne
• Kościół ewangelicki powstały na fundamentach średniowiecznego zamku książęcego
• Poczta
• Była wieża ciśnień
• Budynki poklasztorne
• Zegar słoneczny
• Fontanna
• Brama Żagańska (siedziba Muzeum Ziemi Szprotawskiej im. dr. Felixa Matuszkiewicza)
• Bunkier atomowy Szprotawa
• Wały Śląskie
• Wały Szprotawskie
• Sarkofag św. Faustyny
• Kord ze Szprotawy
• Średniowieczne podziemia
• Anonimowa kronika Szprotawy z XVIII wieku
• Koszary w Szprotawie
• Słup graniczny spod Szprotawy
• Dom rodzinny Heinricha Göpperta

Dzielnice i osiedla Szprotawy

Terytorium miasta Szprotawa nie jest prawnie podzielone na dzielnice i osiedla (art. 5 ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku). Jednak mimo to w mieście istnieje podział poszczególnych jego części ze względów historycznych i położenia geograficznego. Nazwy dzielnic i osiedli są nazwami zwyczajowymi, które używane są powszechnie przez mieszkańców.

Dzielnice:

• Śródmieście (Centrum)
• Zarzecze (Za Bobrze - od nazwy rzeki Bóbr)
• Iława (Sowiny)

Osiedla mieszkaniowe:

• Osiedle Słoneczne (dzielnica Śródmieście)
• Osiedle B. Chrobrego (dzielnica Śródmieście)
• Osiedle T. Kościuszki (dzielnica Śródmieście)
• Osiedle Piastowskie (osiedle domków jednorodzinnych na Zarzeczu)

Przyroda

• Dąb Chrobry
• Rezerwat przyrody Buczyna Szprotawska
• Ostoja przyrody Bunkrowe Wzgórza
• Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy Park Słowiański
• Bory Szprotawskie
• Bory Dolnośląskie
• Parki miejskie
• Flins (głaz narzutowy)
• Grzęzawisko Chorwackie w Szprotawie
• Stawy Bobrowickie

Transport

W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

• droga krajowa nr 12 przebiegająca m.in. przez Kalisz, Radom czy Lublin;
• droga wojewódzka nr 297 z Nowej Soli do Pasiecznika m.in. przez Bolesławiec.

Przez miasto przebiega linia kolejowa relacji Żagań-Głogów.

Sport

Kluby sportowe

• MKS Sprotavia Szprotawa - sekcja piłki nożnej założona w 1946. W sezonie 2010/11 występuje w IV lidze lubuskiej
• KS Szprotavia Szprotawa - sekcja koszykówki dziewcząt
• Akayama Szprotawa - klub ju-jitsu
• ULKS Uczniak Szprotawa - lekka atletyka, tenis stołowy
• UKS Jedynka Szprotawa - sekcja siatkówki

Obiekty sportowe

• Stadion Miejski w Szprotawie OSiR
• Hala sportowa przy Gimnazjum nr 1
• Sala sportowa OSiR

Wspólnoty wyznaniowe

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

Katolicyzm

• Kościół Rzymskokatolicki
  • Parafia św. Andrzeja Apostoła
  • Parafia Wniebowzięcia NMP
• Kościół Polskokatolicki
  • Parafia Zbawiciela Świata
• Kościół Greckokatolicki

Protestantyzm

• Kościół Zielonoświątkowy

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Gevelsberg
• Spremberg

Ludzie związani ze Szprotawą

Znani ludzie urodzeni w Szprotawie

• Halina Benedyk - polska piosenkarka
• Monika Ciecierska - koszykarka, reprezentantka Polski
• Krzysztof Prejbisz (Christophorus Preibisius) - jeden z najznakomitszych uczonych XVII wieku, rektor uniwersytetu w Lipsku.
• Heinrich R. Göppert - uznawany za twórcę paleobotaniki, dyrektor i założyciel wrocławskiego ogrodu botanicznego.
• Heinrich R. K. Laube - dyrektor Teatru Narodowego w Wiedniu (do 1880 r.).
• Klaus Hänsch - wiceprzewodniczący Parlamentu Europejskiego od 1989 roku, w latach 1994 – 1997 przewodniczący PE z ramienia Partii Europejskich Socjalistów.
• Felix Matuszkiewicz - wybitny historyk Dolnego Śląska
• Peter Jarchow - pedagog, artysta i społecznik
• Friedrich Gielczewsky - wynalazca
• Johannes Weidner Starszy - urodzony w 1548 r. w Szprotawie, doktor filozofii i medycyny, studiował na uniwersytecie w Bazylei, lekarz w Żaganiu i w Szprotawie. Pozostawał w zażyłej przyjaźni z Mikołajem Kopernikiem. Zmarł w 1612 r.
• Jonas Scultetus - urodzony w 1603 r. w Szprotawie; pierwszy profesjonalny kartograf na Śląsku. W ostatnich latach życia piastował funkcję niemieckiego notariusza. Zmarł w 1576 r.
• Tomasz Kiendyś - kolarz, urodzony w 1977 r. w Szprotawie.
• Maciej Migas - reżyser i scenarzysta, urodzony w 1976 r. w Szprotawie.

Honorowi obywatele miasta

• Klaus Hänsch
• Aleksander Kwaśniewski
• Klaus Solmecke, były burmistrz miasta partnerskiego Gevelsberg w Niemczech

Zobacz też

• powiat szprotawski
• Flins
• Obóz jeniecki Szprotawa
• Lotnisko Szprotawa
• kościół Bożego Ciała w Szprotawie
• Kamień Bismarcka w Szprotawie
• Szprotawa (stacja kolejowa)
• Cmentarz żydowski w Szprotawie
• Gród Chrobry w Szprotawie