Menu
Home» »

Województwo Małopolskie:

Liczba miast na prawach powiatu: 3

Liczba powiatow: 19

Liczba kodów pocztowych: 1432

Powierzchnia: 15 182,87 km²

Urbanizacja: 49,4%

Populacja: 3 298 270

Gęstość zaludnienia: 217 os./km²

Tablice rejestracyjne: K

TERYT: 12

Kod ISO: PL-MA


Urząd Wojewódzki:

Adres: ul. Basztowa 22, 31-156 Kraków

Oficjalna strona urzędu wojewódzkiego

Urząd Marszałkowski:

Adres: Kraków, ul. Racławicka 56

Oficjalna strona województwa Małopolskiego

Herb województwa
Małopolskiego:

Herb województwa Małopolskiego

Flaga województwa
Małopolskiego:

Flaga województwa Małopolskiego

Województwo małopolskie

Województwo małopolskie – jedno z 16 województw Polski. W obecnym kształcie powstało 1 stycznia 1999 r. w wyniku reformy administracyjnej. Województwo zajmuje powierzchnię 15 182 km² i jest jednym z mniejszych regionów Polski (12 miejsce w kraju). Pod względem liczby mieszkańców (3 mln 298 tys. osób) województwo znajduje się na 4 miejscu w Polsce. Gęstość zaludnienia jest tu jedną z najwyższych w kraju (małopolskie – 217 osób/km², średnia krajowa – 122 osób/km²).

Według danych z 31 grudnia 2009 roku województwo miało 3298,3 tys. mieszkańców.

Historia województwa

Województwo małopolskie, jako jedyne ma prawo do posiadania w swoim herbie, godła Państwa Polskiego, czyli białego orła w koronie, z głową zwróconą w prawą stronę, na czerwonym tle. Pozostaje więc tradycyjnie jego depozytariuszem. Dewizą województwa było: Mater et Metropolis Omnium Terrarum Poloniae (pol. Matka i stolica wszystkich ziem Polski).

Województwo małopolskie zostało utworzone w 1999 r. a nie obejmuje w całości Małopolski historycznej i geograficznej. Stworzono je z województw poprzedniego podziału administracyjnego, mianowicie z:

Geografia

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia województwa wynosiła 15 182,79 km², co stanowi 4,9% powierzchni Polski.

Województwo małopolskie obejmuje fragmenty Karpat Zachodnich oraz Wyżyny Małopolskiej. Równocześnie obejmuje zachodnią część krainy historycznej i geograficznej zwanej Małopolską.

Województwo małopolskie położone jest na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych. Przez jego obszar wiodą szlaki tranzytowe ze wschodu na zachód i z północy na południe: linie kolejowe i drogi krajowe. Na południu województwo sięga do granicy państwa. Graniczy z województwem śląskim (od zachodu), świętokrzyskim (od północy), podkarpackim (od wschodu) oraz z Republiką Słowacką (od południa).

Topografia

Środowisko geograficzne województwa małopolskiego jest zróżnicowane, a ukształtowanie powierzchni ma charakter zdecydowanie górski i wyżynny. Posiada urozmaiconą rzeźbę terenu, o czym świadczą następujące liczby:

  • 9% województwa leży poniżej 200 m n.p.m.,
  • ponad 50% powyżej 500 m n.p.m.,

Najwyższym punktem województwa jest szczyt Rysy (2499 m n.p.m.) położony w Tatrach, górotworze o charakterze alpejskim. W województwie znajdują się liczne ośrodki sportów zimowych, które układają się zgodnie z przebiegiem równoleżników.

Klimat

Województwo małopolskie leży w strefie klimatu umiarkowanego. W tym regionie występuje duża amplituda temperatur wynikająca z dużego zróżnicowania wysokości. Maksymalna zanotowana tutaj temperatura wynosi +37 °C, a minimalna –38 °C.

Pokrywa śnieżna w Tatrach często utrzymuje się od listopada do połowy maja, ale jego opady są możliwe o każdej porze roku. W innych górskich rejonach śnieg pokrywa stoki do marca, a na sztucznie dośnieżanych stokach narciarskich można czasami szusować nawet na początku kwietnia.

Małopolski klimat ma swoje anomalie. Najbardziej znana to „halny” – gwałtowny, ciepły wiatr, który w kilka dni może stopić nawet kilkadziesiąt centymetrów śniegu. Z kolei „orawiak” to wiatr zimny (wiejący od Babiej Góry), który temperaturę na Podhalu może obniżyć nawet o kilka stopni. Najkorzystniejsza pogoda występuje w maju, czerwcu, sierpniu, często także we wrześniu.

Stosunki wodne

Na terenie województwa dominuje zlewisko Morza Bałtyckiego z dorzeczem Wisły – zajmuje ok. 90% powierzchni. W południowo-zachodniej części województwa spotykamy zlewisko Morza Czarnego z dorzeczem Dunaju.

Miasta

W województwie małopolskim jest 61 miast, w tym 3 miasta na prawach powiatów. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców. Liczba ludności i powierzchnia wg GUS z 1 stycznia 2009 r.

lp. herb miasto ludność powierzchnia
(km²)
gęstość zaludnienia
(osób/km²)
1 Kraków 755 000 326,80 2310
2 Tarnów 115 158 72,38 1591
3 Nowy Sącz 84 556 57,06 1482
4 Oświęcim 40 156 30,30 1325
5 Chrzanów 39 049 38,31 1019
6 Olkusz 37 174 25,66 1449
7 Nowy Targ 33 339 50,42 661
8 Bochnia 29 748 29,89 995
9 Gorlice 28 437 23,56 1207
10 Zakopane 26 846 84,35 318
11 Skawina 23 660 20,48 1155
12 Andrychów 21 468 10,28 2088
13 Trzebinia 20 102 31,30 642
14 Wieliczka 19 601 13,37 1466
15 Wadowice 19 288 10,63 1815
16 Kęty 19 132 23,14 827
17 Myślenice 18 096 30,14 600
18 Libiąż 17 410 35,88 485
19 Brzesko 16 828 11,73 1435
20 Limanowa 14 781 18,64 793
21 Rabka-Zdrój 13 048 36,59 357
22 Miechów 11 618 15,49 750
23 Brzeszcze 11 579 19,17 504
24 Dąbrowa Tarnowska 11 402 23,07 494
25 Krynica-Zdrój 11 085 40,17 276
26 Bukowno 10 574 63,42 167
27 Krzeszowice 9 996 16,84 594
28 Sucha Beskidzka 9 629 27,46 351
29 Niepołomice 9 132 27,08 337
30 Chełmek 9 074 8,31 1092
31 Wolbrom 9 026 9,81 920
32 Stary Sącz 8 990 16,56 543
33 Mszana Dolna 7 500 27,10 277
34 Tuchów 6 528 18,15 360
35 Sułkowice 6 391 16,46 388
36 Szczawnica 6 184 87,89 70
37 Dobczyce 6 171 12,97 476
38 Proszowice 6 154 7,21 854
39 Grybów 5 994 17,00 353
40 Maków Podhalański 5 797 20,04 289
41 Piwniczna-Zdrój 5 793 38,30 151
42 Jordanów 5 194 20,92 248
43 Muszyna 5 018 23,96 209
44 Biecz 4 561 17,80 256
45 Słomniki 4 325 3,34 1295
46 Kalwaria Zebrzydowska 4 288 5,50 780
47 Żabno 4 250 11,12 382
48 Szczucin 4 166 6,84 609
49 Zator 3 705 11,53 321
50 Skała 3 678 2,97 1238
51 Wojnicz 3 509 8,50 413
52 Alwernia 3 362 8,87 379
53 Bobowa 3 010 7,20 418
54 Ryglice 2 802 25,08 112
55 Radłów 2 793 16,17 173
56 Nowy Wiśnicz 2 740 5,05 543
57 Ciężkowice 2 395 9,99 240
58 Czchów 2 256 14,08 160
59 Świątniki Górne 2 140 4,44 482
60 Nowe Brzesko 1 700 7,30 233
61 Zakliczyn 1 534 4,02 382

Euroregiony

Na terenie województwa funkcjonują trzy Euroregiony:

  • Euroregion Tatry – na południu
  • Euroregion Beskidy – na południowym zachodzie
  • Euroregion Karpacki – na wschodzie

Demografia

Dane z 31 grudnia 2009 r.:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 3 298 300 100 1 700 204 51,5 1 598 066 48,5
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
217,0 111,3 104,7

Administracja i polityka

Samorząd

Organem stanowiącym samorządu jest Sejmik Województwa Małopolskiego, składający się z 39 radnych. Siedzibą sejmiku województwa jest Kraków. Sejmik wybiera organ wykonawczy samorządu, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem.

Podział klubów w Sejmiku Województwa Małopolskiego (stan na grudzień 2010 r.):

  • Platforma Obywatelska – 17 radnych
  • Prawo i Sprawiedliwość – 16 radnych
  • Polskie Stronnictwo Ludowe – 4 radnych
  • Sojusz Lewicy Demokratycznej – 2 radny

Marszałkowie

  • od 1998 do 2002 Marek Nawara
  • od 2002 do 2006 Janusz Sepioł
  • od 2006 do 2010 Marek Nawara
  • od 2010 Marek Sowa

Administracja rządowa

Terenowym organem administracji rządowej jest Wojewoda Małopolski, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Kraków, gdzie znajduje się Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie. W ramach urzędu działają także 2 delegatury: w Tarnowie i w Nowym Sączu.

Delegatury urzędu wojewódzkiego obejmują swoim zasięgiem obszar działania:

  • delegatura w Nowym Sączu powiaty: gorlickiego, limanowskiego, i nowosądeckiego oraz miasto Nowy Sącz;
  • delegatura w Tarnowie powiaty: bocheńskiego, brzeskiego, dąbrowskiego, i tarnowskiego oraz miasto Tarnów.

Wojewodowie Małopolscy

  • Ryszard Masłowski od 1999 do 2001
  • Jerzy Adamik od 2001 do 2005
  • Witold Kochan od 2005 do 2006
  • Maciej Klima od 22 września 2006 do 29 listopada 2007
  • Jerzy Miller od 29 listopada 2007 do 29 października 2009
  • Stanisław Kracik od 29 października (od 2009 do 2011)
  • Jerzy Miller (od 2011)

Wicewojewoda

  • Stanisław Sorys od 28 grudnia 2007

Polityka

Mieszkańcy województwa wybierają łącznie 41 posłów na Sejm w czterech okręgach wyborczych: nr 12, nr 13, nr 14, nr 15. Mieszkańcy wybierają 8 senatorów w jednomandatowych okręgach wyborczych: nr 30, nr 31, nr 32, nr 33, nr 34, nr 35, nr 36, nr 37.

Do Parlamentu Europejskiego są wybierani 7 posłowie z okręgu wyborczego nr 10, który obejmuje także województwo świętokrzyskie.

Przyroda

Ochrona środowiska

Województwo małopolskie posiada urozmaicone warunki naturalne i stosunkowo nieskażone środowisko naturalne większości regionu. Bogaty jest świat roślinny i zwierzęcy. Pośrednim dowodem takiego stanu rzeczy jest liczba znajdujących się na terenie Małopolski obszarów chronionych:

  • 6 parków narodowych
    • Babiogórski Park Narodowy
    • Gorczański Park Narodowy
    • Magurski Park Narodowy (niewielki fragment; siedziba dyrekcji w woj. podkarpackim)
    • Ojcowski Park Narodowy
    • Pieniński Park Narodowy
    • Tatrzański Park Narodowy
  • 11 parków krajobrazowych Zobacz artykuł – parki krajobrazowe województwa małopolskiego.
  • 10 obszarów chronionego krajobrazu
  • 84 rezerwatów przyrody
  • 2189 pomników przyrody

W efekcie ochroną objętych jest 53% powierzchni województwa małopolskiego, co stawia je na pierwszym miejscu w kraju.

Zanieczyszczenie środowiska

Struktura oczyszczania ścieków komunalnych w 2006 r.

ścieki %
oczyszczone z podwyższonym usuwaniem biogenów 44%
oczyszczone biologicznie 19,6%
oczyszczone mechanicznie 35,8%
nie oczyszczone 0,6%

Rośnie liczba rzek w II i III klasie czystości, mniej jest wód pozaklasowych. Zmniejsza się również poziom zanieczyszczenia powietrza, chociaż w wielu miastach poziom zanieczyszczenia przekracza ustalone normy. Coraz więcej odpadów trafia do ponownego wykorzystania.

Postępowanie z odpadami w 2005 r.

rodzaj postępowania ilość w tys. t
wytworzone 9484,4
poddane odzyskowi 6583,0
unieszkodliwione 1891,9
składowane 1237,2
magazynowane czasowo 1009,5

W ciągu ostatnich 5 lat długość sieci kanalizacyjnej w Małopolsce wzrosła o ponad połowę i wynosi obecnie 5852 km.

Lasy

Ze zróżnicowania gatunków gleb, a także różnicy położenia terenu względem poziomu morza wynika bardzo duże zróżnicowanie małopolskich lasów – od borów nizinnych, poprzez siedliska wyżynne aż po bory wysokogórskie.

Drzewostany najbardziej dla Małopolski charakterystyczne to lasy bukowe, porastające m.in. znaczną część Beskidów, a także świerkowy starodrzew, na przykład charakterystyczne tatrzańskie „smreki”. Cenny kompleks leśny województwa małopolskiego to Puszcza Niepołomicka – jedyny pozostały fragment olbrzymiego kompleksu rozciągającego się przed kilkuset laty na wschód od Krakowa. Tutaj polował niegdyś Władysław Jagiełło, a później Królowa Bona. Do dzisiaj w Puszczy Niepołomickiej żyje stado żubrów.

W województwie małopolskim jest kilka fragmentów lasu o charakterze pierwotnym, położonych w Pieninach, w Babiogórskim Parku Narodowym, Tatrach czy Beskidzie Sądeckim. Te lasy są schronieniem dla zagrożonych gatunków roślin i zwierząt; nie tylko tych, których nazwy znane są tylko fachowcom, ale także najsłynniejszych: szarotki alpejskiej, krokusa, a spośród zwierząt: orła przedniego, świstaka, kozicy. W małopolskich lasach można znaleźć grzyby takie jak rydze i borowiki, a także borówki i inne leśne owoce.

Pustynia

W województwie małopolskim znajduje się pustynia – położona na zachód od Olkusza, rozciąga się między miejscowościami Klucze, Chechło i Błędów. Chociaż piaski Pustyni Błędowskiej potrafią w lecie nagrzewać się do temperatury 70 °C to w sensie klimatycznym teren ten pustynią nie jest. Dlatego powiodły się podjęte w latach 50. i 60. XX w. próby obsadzania jej roślinnością. W efekcie każdy kto chce odwiedzić pustynię winien się spieszyć: jej obszar zmniejsza się z roku na rok i z niegdysiejszych 80 km² skurczył się do ok. 30 km².

Kalendarium historyczne

Starożytność

  • IV wiek p.n.e. – IV wiek n.e. Okres osadnictwa celtyckiego
  • I-IV wiek n.e. – Okres wpływów rzymskich
  • V wiek – Koniec osadnictwa celtyckiego

Średniowiecze

  • VI-VII wiek – Słowianie w dorzeczu górnej Wisły
  • VIII wiek – Powstanie grodu na wzgórzu wawelskim
  • IX wiek – Powstanie Podegrodzia
  • 890 – Najazd Wielkomorawian, chrystianizacja plemion małopolskich
  • 990 – Podbój Krakowa i ziem dorzecza górnej Wisły przez księcia Polan Mieszka
  • 1072 – Stanisław ze Szczepanowa został biskupem
  • 1088 – Kult św. Stanisława
  • 1138 – Bolesław Krzywousty przed śmiercią nadał ustawę sukcesyjną.
  • 1184 – Florian małopolskim świętym
  • 1222 – Biskup Iwo Odrowąż
  • 1225 – Cystersi pod Krakowem
  • 1237 – Klasztor Franciszkanów w Krakowie
  • 1241 – Najazd na Małopolskę Tatarów
  • 1251 – Kopalnia soli Bochnia
  • 1253 – Kanonizacja św. Stanisława
  • 1257 – Nadanie aktu lokacyjnego Krakowowi
  • 1259 – Małopolskę dotknęło trzęsienie ziemi
  • 1292 – Nadanie aktu lokacyjnego dla miasta Nowy Sącz
  • 1306 – Władysław Łokietek zajął dzielnicę krakowską i rozpoczął dzieło zjednoczenia państwa polskiego
  • 1320 – Koronacja Władysława Łokietka na króla Polski. Kraków stał się miastem koronacyjnym
  • 1330 – Nadanie aktu lokacyjnego dla miasta Tarnów przez W. Łokietka
  • 1333 – Śmierć Władysława Łokietka. Pogrzeb króla odbyty w Krakowie umocnił rolę miasta jako metropolii monarszej
  • 1344 – Kazimierz Wielki opanował ziemię sanocką i przemyską, które stały się częścią dzielnicy Małopolskiej
  • 1346 – W Wiślicy Kazimierz Wielki wydał tzw. Statuty Wiślickie, stanowiące skodyfikowane prawo dzielnicy małopolskiej
  • 1364 – Zjazd Monarchów w Krakowie zakończony, jak podaje legenda, ucztą wydaną na cześć gości przez mieszczanina krakowskiego Mikołaja Wierzynka
  • 1368 – Kazimierz Wielki nadał statuty podkrakowskim żupom solnym, tworząc nowoczesne, największe w Małopolsce i w Polsce przedsiębiorstwo przemysłowe
  • 1376 – Najazd litewski na Małopolskę
  • 17 lipca 1399 – W Krakowie zmarła w opinii świętości Królowa Jadwiga
  • 1423-1465 – Biskupem krakowskim był Zbigniew Oleśnicki
  • 9 stycznia 1433 – W Krakowie został ponowiony przywilej jedlneński (1430 r.), gwarantujący szlachcie wolność osobistą (tzw. Neminem Captivabimus)
  • 19 marca 1454 – Król Polski zhołdował księstwo oświęcimskie

Wczesna nowożytność

  • 1494 – Włączenie do Korony księstwa zatorskiego przez Jana Olbrachta
  • 10 kwietnia 1525 – Hołd pruski na płycie Rynku Głównego w Krakowie
  • 1563-1564 – Ostateczna inkorporacja do Polski księstw – oświęcimskiego i zatorskiego
  • 14 kwietnia 1570 – W Sandomierzu doszło do połączenia wyznań protestanckich – luteran, kalwinów i braci czeskich, którzy tworzą tzw. wyznanie polskie. Akt ten bywa zwany Zgodą Sandomierską
  • 1587 – Najazd na Małopolskę habsburskiego arcyksięcia Maksymiliana III, pretendenta do korony polskiej. Jesienią armia austriacka bezskutecznie oblegała Kraków
  • 26 maja 1584 – Na zamku wawelskim ścięto banitę Samuela Zborowskiego
  • 1591 – Zburzenie zboru protestanckiego w Krakowie w czasie tumultu religijnego
  • 1604 – Do Krakowa przybył rzekomy syn Iwana IV Groźnego, Dymitr zwany samozwańcem. Przy czynnym poparciu magnaterii małopolskiej i mieszczan Krakowa, uzyskał pomoc w swej wyprawie na Moskwę
  • 1611 – Katastrofalny w skutkach pożar Nowego Sącza
  • wrzesień-październik 1655 – Kampania armii szwedzkiej doprowadziła do zajęcia większości Małopolski. Oblężony poddał się Kraków (18 X), padły także inne miasta (Nowy Sącz, Tarnów, Żywiec).
  • 13 grudnia 1655 – Powstanie mieszczan odbija z rąk szwedzkich Nowy Sącz
  • 1668 – Abdykacja Jana Kazimierza. Król wyjeżdżając z Polski zatrzymał się na dłużej w Krakowie gdzie zamieszkał w Pałacu „Krzysztofory”, obecnej siedzibie Muzeum Historycznego m. Krakowa
  • 1700-1716 – W związku z toczącą się tzw. III wojną północną, przez Małopolskę przeciągnęły oddziały szwedzkie, rosyjskie, saskie i polskie, niszcząc katastrofalnie cały region.
  • 1707-1710 – Katastrofalna zaraza, która objęła Kraków i okolicę pochłonęła blisko 20 000 ofiar
  • 1734 – W związku z toczącą się wojną sukcesyjną polską, przez Małopolską przeszły korpusy wojsk saskich oraz polskich wiernych Stanisławowi Leszczyńskiemu
  • 1769 – Pod pretekstem walk konfederacji barskiej wojska austriackie zajęły grody spiskie i okolice Nowego Targu i Nowego Sącza
  • 1770-1771 – W walkach konfederatów barskich szczególną rolę odegrały umocnienia w Tyńcu, Lanckoronie i w mieście Krakowie oraz na zamku wawelskim
  • 1772 – I rozbiór Polski. Południowa część Małopolski (bez Krakowa) przypadła Austrii
  • 1795 – III rozbiór Polski. Północna część Małopolski pomiędzy Bugiem, Wisłą i Pilicą dostała się w ręce austriackie
  • kwiecień-lipiec 1809 – Ofensywa Ks. Józefa Poniatowskiego wyzwala z rąk austriackich ziemie III zaboru w tym m.in. Kraków i przyłacza je do księstwa warszawskiego
  • 1813 – Ks. Józef Poniatowski wraz z wojskiem polskim opuścił Kraków, który zajmują wojska rosyjskie
  • 1815 – Kongres wiedeński podzielił ostatecznie Małopolskę pomiędzy Rosję i Austrię. Kraków wraz z okolicami tworzy niezależne teoretycznie państewko tzw. Rzeczpospolitą Krakowską
  • 1846 – Powstanie krakowskie oraz powstanie chochołowskie. Likwidacja Rzeczypospolitej Krakowskiej i włączenie Krakowa do austriackiej Galicji jako stolicę Wielkiego Księstwa Krakowskiego

Nowożytność

  • 26 kwietnia 1848 – Wiosna Ludów w Krakowie zakończona zbombardowaniem miasta przez wojsko austriackie
  • 1864-1865 – Stan oblężenia w Galicji w związku z toczącym się powstaniem styczniowym
  • 1867 – Galicja otrzymała z rąk cesarza Franciszka Józefa I autonomię
  • 1869 – Wprowadzenie języka polskiego jako urzędowego w Galicji
  • 1884 – Otwarcie tzw. podkarpackiej linii kolejowej (Nowy Sącz, Krynica)

Okres wojenny i międzywojenny

  • wrzesień 1914 – Przysięga Legionów Polskich na Błoniach krakowskich
  • 3-8 września 1939 – Małopolska została zajęta przez armię hitlerowską.
  • 18 stycznia 1945 – Wojska radzieckie wkroczyły do Krakowa

Gospodarka

W 2008 r. produkt krajowy brutto woj. małopolskiego wynosił 94,8 mld zł, co stanowiło 7,4% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 86,3% średniej krajowej, co plasowało małopolskie na 8. miejscu względem innych województw.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. małopolskiego w 1. kwartale 2011 r. wynosiło 3324,60 zł, co lokowało je na 5. miejscu względem wszystkich województw.

W końcu czerwca 2011 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 136,1 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 9,9% do aktywnych zawodowo.

Przemysł

Województwo małopolskie jest jednym z najbardziej zróżnicowanych pod względem poziomu rozwoju gospodarczego regionów w Polsce. Dysponuje ono znaczącym w skali kraju potencjałem społeczno-gospodarczym. Wytwarza 7,2% PKB, co daje mu 5 miejsce w kraju. Mocna pozycja w gospodarce kraju wynika z dużego udziału w globalnej wartości produkcji sprzedanej przemysłu i budownictwa, odpowiednio 7% i 8%. Region jest szczególnie aktywny w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego (2 miejsce w kraju). Jednak w wielu gałęziach dominuje gospodarka tradycyjna — praco-, materiało- i kapitałochłonna o bardzo niskim poziomie konkurencyjności międzynarodowej. W województwie małopolskim występuje niska w porównaniu do średniej krajowej stopa bezrobocia — 7,2%.

Okręgi przemysłowe

Na terenie województwa znajdują się obszary 4 okręgów przemysłowych:

  • Krakowski
  • Jaworznicko-Chrzanowski
  • Tarnowski
  • Karpacki
  • Zasoby surowców mineralnych

    • sól kamienna – Bochnia, Wieliczka (obecnie muzeum)
    • ropa naftowa – okolice Gorlic
    • węgiel kamienny – okolice Brzeszcz i Libiąża
    • rudy cynku i ołowiu – okolice Chrzanowa i Olkusza
    • wody mineralne – Krynica, Muszyna i okolice
    • wody geotermalne – Podhale
    • niewielkie złoża gazu ziemnego – okolice Krakowa i Babiej Góry
    • surowce budowlane, tj.: kamień budowlany i kamień drogowy, wapienie, gliny ceramiczne i kruszywo budowlane

    Energia

    Produkcją energii dla województwa małopolskiego zajmują się głównie elektrownie cieplne na węgiel kamienny. Największe z nich znajdują się w Krakowie, Skawinie i Trzebini (0,5 tys. – 1 tys. MW) oraz w Tarnowie (100 – 500 MW).

    W województwie znajdują się także elektrownie wodne i elektrownie wiatrowe o mocy mniejszej niż 100 MW. Energie elektryczną wytwarzają również geotermalne źródła energii, zespoły prądotwórcze i kotły grzewcze przy oczyszczalniach ścieków oraz zespoły prądotwórcze i ciepłownicze na wysypiskach śmieci (z biogazu).

    Przedsiębiorczość

    W województwie zarejestrowanych jest prawie 298 tys. firm. Od lat liczba ta systematycznie wzrasta. Większość z nich to podmioty zaliczane do sektora MŚP.

    Inwestycje zagraniczne

    Najwięksi inwestorzy zagraniczni na koniec 2005 r.

    lp. inwestor kraj pochodzenia rodzaj działności
    1 HVB Group Niemcy bankowość, wynajem nieruchomości
    2 Philip Morris USA produkcja papierosów
    3 ArcelorMittal Wielka Brytania/Holandia produkcja stali
    4 CEZ Czechy Produkcja energii elektrycznej
    5 Electricite de France Francja produkcja energii elektrycznej
    6 Pliva Chorwacja produkcja farmaceutyków

    Komunikacja

    Lotnicza

    Międzynarodowy Port Lotniczy Kraków-Balice posiada regularne połączenia z miastami Europy, Ameryki Północnej i Izraelem. Trwa rozbudowa terminala pasażerskiego, który obecnie obsługuje ponad 3 mln osób rocznie. Zwiększa się liczba odprawianych pasażerów i ładunków.

    Drogowa

    Autostrada A4 łączy region z woj. śląskim i dolnośląskim, a także z Niemcami. Trwa budowa autostrady w kierunku wschodnim (odcinek Szarów – Tarnów). Trasa ta połączy Niemcy przez Polskę z Ukrainą. W ostatnich latach największym przedsięwzięciem było dokończenie południowej obwodnicy autostradowej Krakowa, dzięki czemu ruch tranzytowy wschód-zachód omija miasto.

    Kolejowa

    Małopolska ma bezpośrednie połączenia kolejowe ze wszystkimi większymi miastami w Polsce oraz połączenia międzynarodowe z: Wiedniem, Pragą, Berlinem, Dreznem, Frankfurtem nad Menem i Frankfurtem nad Odrą, Lipskiem, Bukaresztem, Bratysławą, Koszycami, Kijowem, Lwowem, Odessą i Budapesztem.

    Autobusowa

    Autobusem można dojechać do większych miejscowości w Małopolsce. Dworce autobusowe znajdują się zazwyczaj w pobliżu dworców kolejowych, co ma znaczenie dla łatwości zmiany środka transportu.

    Granice państwa

    Na południu Małopolska graniczy ze Słowacją. Oba kraje połączone są licznymi drogami krajowymi oraz szlakami kolejowymi i turystycznymi.

    Demografia

    Liczba ludności (dane z 30 listopada 2007):

      Ogółem Kobiety Mężczyźni
      osób  % osób  % osób  %
    Ogółem 3 274 627 100 1 687 338 51,5 1 587 289 48,5
    Miasto 1 620 769 100 853 935 52,7 766 834 47,3
    Wieś 1 653 858 100 833 403 50,4 820 455 49,6

    Mniejszości narodowe i grupy etniczne

    Województwo małopolskie zamieszkują przedstawiciele czterech mniejszości narodowych: Słowacy, Ukraińcy, Żydzi i Ormianie.

    Podczas narodowego spisu powszechnego ludności przeprowadzonego w 2002 r. wśród obywateli RP do poszczególnych mniejszości narodowych przynależność zadeklarowało:

    • Słowacy – 1710 osoby w tym w województwie małopolskim – 1572
    • Ukraińcy – 27 172 osoby w tym w województwie małopolskim – 472
    • Żydzi – 1055 osoby w tym w województwie małopolskim – 50
    • Ormianie – 262 osoby w tym w województwie małopolskim – 22

    Powyższe dane statystyczne, zebrane na podstawie spisu powszechnego, oparte są o subiektywne czynniki takie jak samookreślenie, poczucie przynależności do danej grupy mniejszościowej, a niekoniecznie zależne od takich kategorii jak np. przynależność językowa czy religijna.

    Województwo małopolskie zamieszkują przedstawiciele 2 grup etnicznych: Łemkowie i Romowie.

    Oficjalne statystyki podają, że w województwie małopolskim zamieszkuje 1678 Romów, nieoficjalne wskazują liczbę oscylującą wokół pięciu tysięcy. Pierwsza wzmianka historyczna, którą można odnieść do Romów/Cyganów w Polsce pochodzi z 1401 r. i dotyczy mieszczanina Cigana zamieszkującego Podgórze koło Krakowa. Romowie w tym czasie przywędrowali do Polski z południa, od strony Węgier, dokąd dotarli z Bałkanów. Ich praojczyzną są Indie, skąd wyemigrowali ok. X w.

    Romowie w Polsce dzielą się, w zależności od stosunku do tradycji koczowniczych na grupę osiadłą – Karpaccy Romowie i grupy wędrowne. Karpaccy Romowie (nazwa nadana przez uczonych) nazwani zostali przez innych Górskim Cyganami – Begitka Roma, Bergare, Bergary. Z czasem sami tę nazwę przyjęli jako własną. Wśród wędrownych (od 1964 r. zaczęto ich osiedlać naciskami administracyjnymi) najliczniejszą grupę stanowią Polska Roma, przybyli do Polski z Zachodu Europy w XVI w. W początku II poł. XIX w. z terenów obecnej Rumunii przybyły grupy Kełderaszy (Kelderari, Kalderari – Kotlarze) oraz Lowarów (Koniarzy).

    Wspólnoty wyznaniowe

    Kultura

    W województwie małopolskim odbywają się liczne festiwale o międzynarodowej renomie, m.in. Festiwal Kultury Żydowskiej na krakowskim Kazimierzu, czy Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem, a także Tydzień Kultury Beskidzkiej, Babiogórska Jesień, Łemkowska Watra oraz Święto Borówki w Zubrzycy Górnej.

    Województwo małopolskie ma dość dużą liczbę instytucji kultury. Co czwarty zwiedzający polskie muzeum trafia do jednej z placówek na terenie województwa małopolskiego. W zbiorach państwowych, kościelnych i kolekcjach prywatnych znajduje się 20 proc. wszystkich polskich dzieł sztuki. Najważniejsze ekspozycje znajdują się: na Zamku Królewskiego na Wawelu, w oddziałach Muzeum Narodowego, w muzeach okręgowych w Tarnowie i Nowym Sączu, muzeach diecezjalnych w Tarnowie i Krakowie. W Tarnowie znajduje się jedyna w Europie stała wystawa poświęcona pamięci Romów.

    Instytucje kulturalne w Małopolsce:

    Instytucja kulturalna ilość budynków
    Biblioteki i filie bibliotek 766
    Domy i ośrodki kultury oraz kluby i świetlice 489
    Galerie sztuki 66
    Kina 47
    Muzea wraz z oddziałami muzealnymi 103
    Teatry zawodowe i instytucje muzyczne 19

    Media

    W województwie małopolskim działają dwie stacje telewizyjne: Ośrodek Regionalny Telewizji Polskiej S.A. oraz TVN Południe. Ponadto liczni operatorzy sieci kablowych, działający zwłaszcza w miastach i na dużych osiedlach, dostarczają pakiet programów telewizyjnych i radiowych; uruchomili także własne programy o charakterze lokalnym, głównie informacyjno-rozrywkowe. W województwie małopolskim nadają również radia ogólnopolskie takie jak RMF FM, Radio ZET, regionalne Radio Kraków, a także lokalne, np. Radio ESKA, Radio Złote Przeboje, Radio Alex, Radio RDN Małopolska (dawniej Radio Dobra Nowina) czy Radio VOX FM Kraków. W Krakowie znajdują się siedziby oraz serwerownie czołowych portali internetowych Onet.pl oraz Interia.pl. Działają również inne portale regionalne – Nowa Małopolska, Moje Miasto Kraków, Nasze Miasto.

    Województwo małopolskie ma drugą pozycją w kraju pod względem liczby zarejestrowanych oficyn wydawniczych, z których większość stanowią wydawnictwa prywatne oraz kościelne i klasztorne.

    Nauka i oświata

    Województwo małopolskie jest trzecim regionem Polski pod względem liczby studentów. Znajduje się tu najstarsza w Polsce uczelnia wyższa – Uniwersytet Jagielloński o ponad 600-letniej tradycji. Z kolei wśród prywatnych uczelni ekonomicznych w ogólnopolskich klasyfikacjach najwyżej oceniane są: Wyższa Szkoła Biznesu w Nowym Sączu i krakowska Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości. Wyższe uczelnie koncentrują się głównie w Krakowie. W 34 małopolskich uczelniach kształci się ponad 203 tysięcy studentów.

    Ważniejsze z nich to:

    • Uniwersytet Jagielloński
    • Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie im. Stanisława Staszica
    • Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
    • Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki
    • Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
    • Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie im. Komisji Edukacji Narodowej
    • Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie im. Bronisława Czecha
    • Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie im. Jana Matejki
    • Akademia Muzyczna w Krakowie
    • Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna w Krakowie im. Ludwika Solskiego
    • Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie
    • Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
    • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie
    • Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Tarnowie
    • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Oświęcimiu
    • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu
    • Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości w Nowym Sączu
    • Wyższa Szkoła Biznesu - National-Louis University w Nowym Sączu

    Turystyka i wypoczynek

    Małopolska należy do często odwiedzanych polskich regionów. W 2007 r. przyjechało tu ponad 14,5 milionów turystów, w tym 3 miliony z zagranicy (najwięcej z Niemiec, USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch oraz Rosji i Ukrainy).

    Atrakcje turystyczne to: Kraków, Kopalnia Soli w Wieliczce, były obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, a także najwyższe polskie góry – Tatry, oraz Zakopane, nazywane zimową stolicą Polski. Region to także cel turystyki pielgrzymkowej (sanktuaria w Kalwarii Zebrzydowskiej i Krakowie-Łagiewnikach, dom narodzin Jana Pawła II w Wadowicach) oraz leczniczej (9 miejscowości uzdrowiskowych w całym województwie). Corocznie od 1999 r. organizowane są Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego, mające na celu promowanie zabytków Małopolski. 5 zespołów zabytkowych wpisanych zostało na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Są to:

    • Stare Miasto w Krakowie
    • kopalnia soli w Wieliczce
    • Były obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau Muzeum w Oświęcimiu i Brzezince
    • klasztor i park pielgrzymkowy w Kalwarii Zebrzydowskiej
    • drewniane kościoły południowej Małopolski

    Często odwiedzane są też:

    Popularnymi obszarami turystyki pieszej i sportów zimowych są pasma górskie Beskidów i Tatr.

    Utworzono także Karpacki Szlak Rowerowy, który, wraz ze szlakami łącznikowymi, prowadzi przez najbardziej znane i cenne historycznie miejscowości województwa małopolskiego.

    Podział administracyjny

    W dniu 1 stycznia 1999 r. weszła w życie reforma administracyjna Polski. Stworzyła ona dwa nowe szczeble samorządu lokalnego, czego efektem była m.in. zmiana ilości województw, ich granic i nazw. w ten sposób powstało samorządowe województwo małopolskie. W jego skład weszły ówczesne województwa krakowskie i nowosądeckie oraz części województw: bielskiego, kieleckiego, katowickiego, krośnieńskiego i tarnowskiego. Województwo małopolskie tworzą 22 powiaty, 182 gminy, 1904 sołectwa. na jego terenie znajduje się 61 miast i 2630 wsi.

    Powiaty Małopolski Dane z 31 grudnia 2010
    lp. Herb Powiat stolica powierzchnia
    (km²)
    ludność gęstość zaludnienia
    (osób/km²)
    1 bocheński Bochnia 649,28 102 592 158
    2 brzeski Brzesko 590 91 643 155,3
    3 chrzanowski Chrzanów 371,49 127 540 343,3
    4 dąbrowski Dąbrowa Tarnowska 530 58 631 110,6
    5 gorlicki Gorlice 967,36 107 148 110,8
    6 krakowski Kraków 1229,62 256 260 208,4
    7 limanowski Limanowa 951,96 125 108 131,4
    8 miechowski Miechów 676,73 49 977 73,9
    9 myślenicki Myślenice 673,3 120 903 178,8
    10 nowosądecki Nowy Sącz 1550,24 204 092 131,7
    11 nowotarski Nowy Targ 1474,66 185 917 126,1
    12 olkuski Olkusz 622,19 113 814 182,9
    13 oświęcimski Oświęcim 406,03 153 705 378,6
    14 proszowicki Proszowice 414,57 43 406 104,7
    15 suski Sucha Beskidzka 685,75 83 006 121
    16 tarnowski Tarnów 1413,44 196 810 139,2
    17 tatrzański Zakopane 471,62 65 542 139
    18 wadowicki Wadowice 645,74 156 488 242,3
    19 wielicki Wieliczka 429,2 112 161 261,3
    20 Kraków - 327 756 183 2312,5
    21 Nowy Sącz - 58 84 537 1457,5
    22 Tarnów - 72,4 114 635 1583,4
    Razem - 22 19 15 182,87 3 310 094 218

    Zobacz też

    • podział administracyjny województwa małopolskiego
    • województwo krakowskie
    • województwo nowosądeckie
    • województwo tarnowskie

    Uwagi

  • ↑ Gmina wiejska Szerzyny z woj. tarnowskiego znalazła się początkowo w powiecie jasielskim w woj. podkarpackim. 1 I 2003 została przeniesiona do powiatu tarnowskiego w woj. małopolskim
  • ↑ Gmina miejska Sławków znalazła się początkowo w powiecie olkuskim. 1 I 2002 została przeniesiona do powiatu będzińskiego w woj. śląskim
  • Kody pocztowe, województwo Małopolskie (wyświetlono 50 z 1432)

    Herb województwa Małopolskiego
    Ocena internautów województwa Małopolskie
    Średnia ocena: 4.2
    liczba ocen: 15

    Wtyczki społecznościowe

    Lubisz Województwo Małopolskie, kliknij Google +1 , lub Lubię to!

    Komentarze o województwie Małopolskie

    Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-16 13:58:48

    Szybka zmiana regionu Polski



    Polska - Województwo Małopolskie
    Polska - Miasta na prawach powiatu Polska - Powiaty Herb województwa Małopolskiego Herb województwa Małopolskiego