Bucze (województwo małopolskie)

Bucze – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Brzesko. Rozsiadła pośród pól i lasów wieś, położona zaledwie kilka kilometrów na północ od Brzeska. Do 1975 roku w województwie krakowskim, powiece brzeskim. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego. W skład miejscowości wchodzą następujące przysiółki:

• Borek – Łętownia,
• Bucze,
• Grądzik,
• Osiedle Słoneczne,
• Podbłonie,
• Podlesie,
• Skotnik,
• Zagrody I,
• Zagrody II.

Historia

Pierwsze wzmianki o Buczu pochodzą podobno z XII w. jako osady należącej do parafii w Szczepanowie. Pierwsza udokumentowana data to 1596 rok, jako wspólnota z Mokrzyską. W 1932 r. wieś stała się odrębnym sołectwem w wyniku reformy administracyjnej kraju. Rok 1951 to utworzenie samodzielnej parafii, którą erygował ówczesny biskup tarnowski Jan Stepa. Wcześniej Bucze było częścią parafii w Szczepanowie. A stało się to w cztery lata po wybudowaniu w Buczu okazałego kościoła pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. W Buczu można zobaczyć jeszcze kilkanaście starych drewnianych chałup i budynków gospodarczych prezentujących typ krakowskiego budownictwa wiejskiego z końca XIX i początków XX wieku. W obrębie parafii znajduje się kilkanaście przydrożnych kapliczek i figur datowanych na koniec wieku XIX i współcześnie wybudowanych. Najstarszą jest (kiedyś drewniana) kapliczka stojąca w zagajniku na miejscu dawnego stawu przed cmentarzem. Według miejscowej tradycji wystawiona została około XVIII w. z fundacji Marcinkowskich, ówczesnych właścicieli wsi. W jej wnętrzu znajduje się ludowa figurka św. Jana Nepomucena.

W bramie cmentarnej stoi drewniana kapliczka z wizerunkiem Św. Stanisław BM ze Szczepanowa. Ludowy rzeźbiarz Stanisław Zachara w 1884 roku z pnia lipy wyrzeźbił figurę św. Stanisława. W 1900 roku mieszkańcy wybudowali tę właśnie kapliczkę, która w późniejszych latach była kilkakrotnie odnawiana. W 2008 roku kapliczka zyskała nową kratę wejściową. Naprzeciw tej kapliczki stoi studzienka Św. Stanisława. Wg miejscowej legendy studzienka stoi w miejscu, w którym Święty będąc w drodze do Krakowa poczuł pragnienie. Uderzył więc w ziemię laską, a po chwili wypłynęła z niej woda. Studzienka przez długie lata była nisko osadzona nad ziemią. W 2009 roku studzienkę podwyższono oraz ogrodzono.

Godny uwagi jest budynek szkoły: murowany, parterowy, przypominający wyglądem klasyczny ziemiański dworek. Wzniesiony on został w 1929 r. ze składek mieszkańców Bucza, których wsparł finansowo Jan Albin Goetz (właściciel okocimskiego browaru, ale także światły społecznik). W 1997 roku dobudowano nowoczesne skrzydło.

W centrum wsi znajduje się nowoczesny plac zabaw dla dzieci. Stoi tam również okazały wiąz – pomnik przyrody. Również w pobliskim Lesie Bratucickim rośnie kilkusetletni dąb Onufry z zawieszoną na nim kapliczką Św. Onufrego.

W Buczu od kilku lat odbywają się zawody motocrossowe „Biała Góra”. Jest też darmowy hotspot w ramach projektu „Brzeskie hotspoty”. Od 2011 miejscowość posada nazwy ulic i osiedli. Niestety miejscowość nie posiada kanalizacji.

W 2011 roku grupa mieszkańców zawiązała Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Wsi Bucze.

Edukacja

• Publiczna Szkoła Podstawowa, Bucze 100.

Kościoły

Kościół parafialny pod wezwaniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy zbudowany został dopiero w latach 1946-1947. Należy jednak do ciekawszych budowli sakralnych w okolicach Brzeska. Posiada on wszystkie cechy obiektu zabytkowego. Projektantem tej świątyni jest Adolf Szyszko-Bohusz (1883-1948), jeden z najwybitniejszych polskich architektów pierwszej połowy XX w. oraz główny restaurator Zamku Królewskiego na Wawelu.

Budowla ceglana, nawiązująca formą i wystrojem do architektury neogotyckiej, uzupełnionej o elementy zaczerpnięte z baroku. Trzynawowy korpus, zamknięte trójbocznie prezbiterium, po bokach którego znajdują się kaplica i zakrystia z emporą na poziomie drugiej kondygnacji tworzą wnętrze budowli. Wysoki dach siodłowy ze schodkowym szczytem od zachodu i "barokowa" wieżyczka na sygnaturkę wieńczą świątynię. Nakryte kasetonowym stropem wnętrze zdobi figuralna polichromia w postaci dużych, malowanych na tynku scen z życia świętych. Cześć północnej ściany prezbiterium przedstawia Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny. Malowidła wykonane w 1958 r. przez krakowskiego artystę i konserwatora dziel sztuki Pawła Mitka. W świątyni znajdują się trzy neobarokowe ołtarze wykonane w 1955 r. przez Wojciecha Adamka oraz neorokokowy prospekt organowy. W ołtarzu głównym znajduje się ukoronowany obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Ciekawa jest również niewielka kamienna kropielnica ozdobiona główkami aniołków i gotyckim maswerkiem znajdująca się w przedsionku kościoła.

Kultura i Sport

• Ludowy Klub Sportowy OLIMPIA Bucze

Inne obiekty

• Remiza OSP Bucze
• Kawiarnia

Bibliografia

• Andrzej B. Krzypiński, Historyczno-artystyczny przewodnik po Brzesku i okolicy, Brzesko 2003.