Menu
Home» » »

Powiat chrzanowski - Informacje:

Liczba gmin: 5

Liczba miejscowosci: 37

Liczba kodów pocztowych: 10

Tablice rejestracyjne: KCH

Gęstość zaludnienia: 343,54 osób/km²

Powierzchnia: 371,60 km²

Urbanizacja: 62,87%

Starostwo powiatowe:

Adres: ul. Partyzantów 2 32-500 Chrzanów

Oficjalna strona powiatu chrzanowskiego

Herb powiatu chrzanowski:

Herb powiatu chrzanowski

Flaga powiatu chrzanowski:

Flaga powiatu chrzanowski

Powiat chrzanowski

Powiat chrzanowski – powiat w Polsce w województwie małopolskim, odtworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Chrzanów. Powiat chrzanowski powstał po raz pierwszy w latach 1853/54 jako jeden z dwóch powiatów Wielkiego Księstwa Krakowskiego w Królestwie Galicji.

Geografia

Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzą:

Sąsiednie powiaty

Powiat chrzanowski graniczy z powiatami: oświęcimskim, wadowickim, krakowskim, olkuskim oraz z miastem Jaworznem (położonym w województwie śląskim).

Środowisko geograficzne

Powiat chrzanowski leży na południowo-zachodnim krańcu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, na pograniczu z Wyżyną Śląską. Obejmuje swoim obszarem:

  • południowo-zachodni fragment Wyżyny Olkuskiej (północna część gminy Trzebinia),
  • zachodni fragment Rowu Krzeszowickiego (południowa część gminy Trzebinia, wschodnia część gminy Chrzanów),
  • zachodni fragment Grzbietu Tenczyńskiego (gminy: Alwernia, Babice, południowa część gmin Libiąż, Chrzanów),
  • wschodni fragment Pagórów Jaworznickich (północno-zachodnia część gminy Chrzanów, północna część gminy Libiąż).

Południową granicę powiatu wyznacza rzeka Wisła, a jej lewy dopływ Chechło jest największą z lokalnych rzek.

Użytkowanie gruntów

  • grunty orne 25,17%
  • sady - 0,55%
  • łąki - 5,91%
  • pastwiska - 0,63%
  • lasy i grunty leśne - 40,02%
  • pozostałe grunty - 27,72%

Historia

Dzieje ziem powiatu do 1853 roku

Teren powiatu chrzanowskiego w jego największej historycznej rozciągłości, należy do najstarszych ośrodków osadniczych w Polsce. Dzieje powiatu chrzanowskiego związane są z górnictwem rud cynku i ołowiu, z których uzyskiwano też spore ilości srebra.

Pierwsze wzmianki źródłowe na temat Chrzanowa pochodzą z XII wieku. Zapiski dotyczą handlowego, tranzytowego charakteru miasta na drodze ze Śląska do Małopolski i dalej na Ruś. W okresie I Rzeczypospolitej ziemie obecnego powiatu należały do powiatu krakowskiego od 1397 r. i podlegały staroście grodowemu w Krakowie. W 1795 r. zostały włączone do dystryktu olkuskiego w Galicji Zachodniej. W 1809 r. przeszły pod administrację Księstwa Warszawskiego i należały do departamentu krakowskiego. W latach 1815-1846 ziemie obecnego powiatu wchodziły w skład Wolnego Miasta Krakowa. Od 1846 r. należały do włączonego do Austrii Wielkiego Księstwa Krakowskiego.

Powiat chrzanowski 1853-1945

Powiat chrzanowski powstał w latach 1853/54 w ramach reformy administracyjnej przeprowadzonej w Wielkim Księstwie Krakowskim i Królestwie Galicji, które zostały podzielone na powiaty. W 1860 r. do powiatu chrzanowskiego wcielono powiat jaworznicki. Od tego czasu, aż do roku 1939, granice powiatu pozostały niezmienne i na zachodzie biegły wzdłuż rzeki Przemszy, oddzielającej powiat od Górnego Śląska. Na południu granica powiatu opierała się na Wiśle, a na północy o granicę Austrii (Wielkiego Księstwa Krakowskiego) z Rosją (Królestwem Polskim), a po 1918 r. była to granica pomiędzy województwem krakowskim i kieleckim. Na wschodzie granica powiatu przebiegała na wschód od Poręby-Żegot i Rudawy, granicząc z powiatem krakowskim. Powierzchnia powiatu wynosiła 721 km2, a ludność w 1931 r. liczyła 138.960 mieszkańców.

Ostatnim starostą chrzanowskim przed wybuchem II wojny światowej był Antoni Basara. Jesienią 1939 r., po ataku i podboju, okupacji Polski przez III Rzeszę, powiat chrzanowski został po raz pierwszy w swej historii podzielony: zachodnia część z Chrzanowem, Jaworznem i Trzebinią została włączona bezpośrednio do Rzeszy Niemieckiej na prawach powiatu w Gau Oberschlesien. Wschodnia część z Krzeszowicami została włączona do Generalnego Gubernatorstwa. Taki podział utrzymał się do końca wojny. Od jesieni 1939 r. do stycznia 1940 r. obowiązki okupacyjnego starosty (landrata) pełnił dr Schutz, a od stycznia 1940 r. dr Cantner, który oficjalną nominację na starostę chrzanowskiego otrzymał dopiero 1 maja 1941 r.

Powiat chrzanowski w latach 1945-1975

Odrodzony po II wojnie światowej powiat chrzanowski powrócił do swych granic sprzed 1939 r. Należał do województwa krakowskiego i obejmował początkowo miasta: Chrzanów, Jaworzno,Szczakowa,Trzebinia i Krzeszowice oraz okoliczne obszary wiejskie. W 1953 r. od powiatu oderwano osiedle Jęzor i przyłączono do powiatu sosnowieckiego w woj. katowickim. Rok później powiat chrzanowski powiększył się o wieś Brzoskwinia scedowaną przez powiat krakowski. Jednocześnie od powiatu oderwano wieś Lgota, którą przyłączono do powiatu olkuskiego. W 1958 r. Lgota powróciła w granice powiatu chrzanowskiego.

W roku 1954 na mocy reformy administracyjnej na obszarach wiejskich powołano gromady, z których następnie w roku 1956 wyodrębniono osiedla: Chełmek i Libiąż Mały, a w roku 1958 kolejne osiedla Siersza i Jeleń. Miasto Jaworzno w roku 1956 zostało wyłączone z powiatu chrzanowskiego, stając się miastem na prawach powiatu. Do Jaworzna przyłączono okoliczne wsie.

Dziesięć lat później - w roku 1968 - ludność i powierzchnia utworzonych jednostek administracyjnych przedstawiała się następująco:

Jednostka Ludność
Powierzchnia
Powiat chrzanowski
3 miasta, 4 osiedla, 17 gromad
151 000 648 km²
Jaworzno
1 miasto na prawach powiatu
62 000 79 km²

W roku 1969 osiedla Chełmek i - po zmianie nazwy - Libiąż uzyskały prawa miejskie, a osiedle Siersza zostało połączone z Trzebinią w miasto Trzebinia-Siersza. W 1958 roku Jeleń otrzymał status osiedla, a w 1973 roku prawa miejskie W roku 1973, wraz z ustawowym zniesieniem statusu osiedli zniesiono gromady wiejskie, powołując w ich miejsce gminy w kształcie zbliżonym do obecnego.

Obszar byłego powiatu w latach 1975-1998

Teren dotychczas istniejącego powiatu chrzanowskiego oraz Jaworzna został wskutek reformy administracyjnej z roku 1975 podzielony między województwa:

  • katowickie, w którym znalazły się miasta Chrzanów, Jaworzno, Jeleń, Libiąż i Trzebinia-Siersza oraz gminy Babice i Myślachowice (a także gminy wiejskie z siedzibą w wymienionych miastach),
  • krakowskie, do którego trafiły Krzeszowice (miasto i gmina) oraz gmina Alwernia,
  • bielskie, w którym znalazły się miasto i gmina Chełmek.

W roku 1977 miasto Jeleń przyłączono do Jaworzna jako kolejną dzielnicę, a nazwę miasta Trzebinia-Siersza zredukowano tylko do pierwszego członu. Dokonano korekt w podziale na gminy, likwidując m.in. gminę Myślachowice.

Wraz z powołaniem pomocniczych jednostek województwa katowickiego - tzw. rejonów - Chrzanów, Jaworzno, Trzebinia, Libiąż i Babice utworzyły rejon chrzanowski.

Wskutek reformy z lat 1991-1992 miasta Chrzanów, Trzebinia i Libiąż połączyły się z gminami wiejskimi mającymi w nich siedziby (miasto i gmina z siedzibą w mieście posiadały de facto wspólne urzędy), tworząc trzy gminy miejsko-wiejskie. W ten sposób liczba gmin w rejonie chrzanowskim zmniejszyła się z ośmiu do pięciu.

W roku 1993 Alwernia, pozostająca w województwie krakowskim, uzyskała prawa miejskie i stała się siedzibą gminy miejsko-wiejskiej.

Powiat chrzanowski od 1999 roku

Na etapie projektowania nowego podziału administracyjnego, uwzględniającego istnienie powiatów, władze gminy Krzeszowice zdecydowanie sprzeciwiały się przyłączeniu do powiatu chrzanowskiego, dążąc do powołania odrębnego powiatu krzeszowickiego. Wynikało to między innymi z obaw, że Chrzanów zdecyduje się pozostać w województwie śląskim. Jednak władze Chrzanowa, Libiąża, Trzebini i Babic opowiedziały się za powrotem do województwa małopolskiego. Władze Alwerni wyraziły chęć dołączenia do tych czterech gmin i utworzenia wspólnego powiatu, natomiast Jaworzno głównie z przyczyn ekonomicznych i infrastrukturalnych zdecydowało się pozostać w województwie śląskim. Nie doszło do utworzenia powiatu krzeszowickiego ze względu na niespełnienie kryteriów ludnościowych. Z kolei władze Chełmka zdecydowały o zachowaniu istniejącego powiązania administracyjnego z Oświęcimiem.

W rezultacie, istniejący w obecnym kształcie od 1999 roku powiat chrzanowski nie obejmuje już miast: Jaworzno (obecnie samodzielne miasto na prawach powiatu w województwie śląskim), Chełmek (obecnie w powiecie oświęcimskim, województwo małopolskie) oraz Krzeszowice (obecnie w powiecie krakowskim, także województwo małopolskie).

Starostowie chrzanowscy

  • Andrzej Saługa, I.1999-XII.2001,
  • Ryszard Kosowski, XII.2001-XI.2002,
  • Wiktor Cypcar, XI.2002-XI.2004,
  • Kazimierz Boroń, XI.2004-XI.2006,
  • Janusz Szczęśniak, XI.2006-XII.2010,
  • Adam Potocki, XII.2010- nadal

Wicestarostowie chrzanowscy

  • Ryszard Kosowski, I.1999-VII.2000,
  • Tadeusz Kołacz, VII.2000-XI.2004,
  • Stanisława Klimczak, XI.2004-XI.2006,
  • Adam Potocki, XI.2006- XII.2010
  • Maria Siuda, XII.2010 - nadal

Ludność

Statystyka

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2008):

  Ogółem Kobiety Mężczyźni
  osób  % osób  % osób  %
Ogółem 127 660 100 65 868 51,6 61 792 48,4
Miasto 80 254 100 41 546 51,8 38 708 48,2
Wieś 47 406 100 24 322 51,3 23 084 48,7

Liczba ludności w poszczególnych gminach (dane z 2006, 2007 i 2008 źródło: GUS)

Gmina Liczba mieszkańców
(2008)
Liczba mieszkańców
(2007)
Liczba mieszkańców
(2006)
Udział w liczbie
mieszkańców powiatu (2008)
Przyrost naturalny
na 1000 ludności (2006/07)
Alwernia 12 717 12 732 12 726 9,96% +0,47
Babice 8 883 8 873 8 824 6,96% +5,55
Chrzanów 49 399 49 499 49 733 38,70% -4,71
Libiąż 22 685 22 757 22 846 17,77% -3,90
Trzebinia 33 976 33 998 33 964 26,61% +1,00
Ogółem 127 660 127 859 128 093 100,0% -1,83

Kościoły i związki wyznaniowe

  • 30 parafii rzymskokatolickich wraz z kościołami
  • 7 zborów Świadków Jehowy z 4 Salami Królestwa
  • 1 kościół Baptystów

Administracja

Mieszkańcy powiatu wybierają posłów na Sejm z okręgu wyborczego nr 12.

Kody pocztowe w powiacie chrzanowski (wyświetlono 10/10)



Ocena internautów powiatu chrzanowski
Średnia ocena: 4.5
liczba ocen: 2

Wtyczki społecznościowe

Lubisz powiat chrzanowski, kliknij Google +1 , lub Lubię to!

Komentarze powiacie chrzanowski

Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-16 15:13:33

Szybka zmiana regionu Polski