Gmina Jerzmanowice-Przeginia

Gmina Jerzmanowice-Przeginia (dawn. gmina Jerzmanowice + gmina Przeginia) - gmina wiejska w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie krakowskim.

Tło przyrodniczo - geograficzne

W ujęciu morfologicznym gmina Jerzmanowice-Przeginia leży na Wyżynie Śląsko-Krakowskiej, w strefie mezoregionu Wyżyny Olkuskiej. Obszar ten jest zwartym, płytowym blokiem wapieni górnojurajskich ograniczonych od południa Rowem Krzeszowickim i rozciętym przez krótkie, głęboko wcięte doliny. Od wschodu sąsiaduje z Wyżyną Miechowską, od północy z Wyżyną Częstochowską, przy czym granicą jest dolina Białej Przemszy i Brama Wolbromska, od zachodu z Wyżyną Śląską. Przeważająca część Wyżyny Olkuskiej przekracza 400 m n.p.m., przy czym różnica wysokości w stosunku do Rowu Krzeszowickiego i doliny Wisły pod Krakowem przekracza 200 metrów, natomiast najwyższy punkt osiąga wysokość 512,8 m n.p.m. (Skała 502 leżąca na terenie Jerzmanowic, na zachód od doliny Prądnika, nazywana również: Wyjżoł, Grodzisko). Rozcięta jarowymi dolinami część Wyżyny Olkuskiej w obrębie której leży gmina Jerzmanowice – Przeginia można by nazwać Wyżyną Ojcowską (używana również była nazwa Płyta Ojcowska).

Siedziba Urzędu Gminy to Jerzmanowice.

Według danych z 31 grudnia 2008 gminę zamieszkiwało 10 458 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 gmina Jerzmanowice-Przeginia ma obszar 68,39 km², w tym:

• użytki rolne: 85%
• użytki leśne: 9%

Gmina stanowi 5,56% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004:

Dziesiąta pod względem liczby mieszkańców gmina, na 17 gmin powiatu krakowskiego.

Religia

Kościół rzymskokatolicki

• Kościoły rzymskokatolickie: Jerzmanowice, Przeginia, Racławice, Sąspów, Szklary.

Jerzmanowice posiadają dwa kościoły: parafialny pw. św. Bartłomieja Apostoła oraz dawny kościół szpitalny pw. św. Jana Chrzciciela "Na Goś­cińcu". Kościół św. Bartłomieja był pierwotnie drewniany, zbudowany za panowania Kazimierza Wielkiego w 1338. Obecny pochodzi z lat 1827-30, rozbudowany w 1876. Kościół św. Jana Chrzciciela wzniesiony został wraz ze szpi­talem dla ubogich w 1696 z fundacji Jana Sroczyńskiego, uczestnika Odsieczy Wiedeńskiej. W 1529 w przegińskim kościele proboszczem był Marcin Biem z Olkusza - słynny astronom i współtwórca kalendarza gregoriańskiego.

Świadkowie Jehowy

Wyznawcy zamieszkujący zachodnią część gminy należą obecnie do jednego ze zborów olkuskich, a ze wschodniej części gminy do krakowskich. Działalność rozpowszechniła się po II wojnie światowej. Powstała pierwsza grupa wyznawców w Racławicach. W późniejszym okresie także w innych miejscowościach.

Dawne grupy wyznawców

• Kalwinizm: Stanisław Szafraniec, wojewoda, kasztelan, był rzecznikiem tolerancji religijnej i ograniczeniem uprawnień Kościoła katolickiego. Brał czynny udział w życiu małopolskiego kościoła protestanckiego. W latach 1550–1555 ufundował w swoich dobrach zbory kalwińskie m.in w Przegini i Sąspowie. Tamtejsze kościóły pozamieniał na takie zbory.

Miejscowości wchodzące w skład gminy

• Czubrowice
• Gotkowice
• Jerzmanowice
• Łazy
• Przeginia
• Racławice
• Sąspów
• Szklary