Garlica Murowana

Garlica Murowana – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zielonki.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Kalendarium

• 1254-1263 – Norbertanki kupiły część Garlicy z folwarkiem za 30 grzywien. (Rajman, 1993)
• 1263 – Panny Zwierzynieckie (Norbertanki) oddały kapitule krakowskiej folwark Garlicy za 33 grzywny. Prawdopodobnie nie przynosił on dochodów. (Rajman, 1993)
• 1274 – kapituła krakowska udziela Zachariaszowi zezwolenia na lokację na prawie niemieckim nowej osady w części swej wsi zwaneł Gardlic (Myczkowski, 1980)
• 1350-1351 – w dokumentach występuje Gardlicza Theutonicalis (Myczkowski,1980)
• 1357-1379 – współwłaścicielem wsi Gardlicza Piotr (Myczkowski, 1980)
• 1363 – właścicielem części Garlicy zwanej Garlicza Wyerzinkonis Wierzynek (Krzepela, l9l5)
• 1379-1398 – przy Garlicza Thomkonis występują Piotr, Miczko i Michał – Bracia (Krzepela, 1915)
• 1385-1388 – w dokumentach występuje Miczko !ub Mikołaj z Garlicy i Bieganowa (Myczkowski, 1980)
• 1388-1400 – właścicielem Gardlicza Wyerzinkonis Mik (Miczko) i syn jego Janusz i Tomas (Krzepela, 1975)
• 1397-1400 – współwłaścicielem wsi Garlicza Jan (Janus, Hanus,Jaschco,Werzing, Hanus Werzingi lub Wierzynek), syn Miczka Werzing de Garlicz. (Myczkowski, 1980)
• 1399 – przy Gardliczu Wyerzinkonis wymieniany Tom Wierzynek h. Łagoda (Krzepela, 1915)
• 1400 – Jan ,Tomasz i Mik., synowie Mikołaja (Miczka) Wierzynka dokonują podziału dóbr. Garlicę w tym podziale (wraz z częścią Garlicy Duchownej) otrzymuje Jan. (Krzepela, 1915),
• 1413 – w dokumentach występuje Garlicza Maior (późniejsza Murowana). (Myczkowski, 1980)
• 1419 – przy Gardlicza Thomkonis wymieniany "Jan r 1447 Helwig i Stan de Gardlicza. h. Prawdzic. (Krzepela, 1915)
• 1425-1447 – właścicielem Gardlicza Thomkonis Piotr, Miczko i Michał (druga generacja o tych samych imionach) (Krzepela, 1915)
• 1429 – Hanus Werzing de Garlicza ma sprawę z Bernardem z części wsi zwanej Gardlicza Petri (Myczkowski, 1980)

Zabytki

Krzyż

W Garlicy Murowanej znajduje się krzyż z namalowanym na blasze(prawdopodobnie klepany kawałek miedziany) wizerunkiem Jezusa Chrystusa, osłoniętym stylowym, drewnianym daszkiem, zawsze ozdobiony kwiatami. Mieści się on przy drodze powiatowej (Kraków – Michałowice), wśród dorodnych i urodziwych kasztanowców. Nieznana jest dokładnie historia krzyża, głęboko zakorzenionego w świadomości miejscowej ludności, stanowiącego lokalne miejsce kultu religijnego. Według najstarszych mieszkańców krzyż jest bardzo stary. Został postawiony na pamiątkę panującej zarazy, która pochłonęła setki ludzkich ofiar. Na tamtejszym terenie grzebane były ludzkie zwłoki. Później wstawiono tam krzyż, dla ochrony tego miejsca. W późniejszym okresie posadzono tam też cztery kasztany, dla ochrony tej ziemi i zwłok, by w tym miejscu nikt nigdy nie kopał.

20 września 2001 r. miał podniosły akt poświęcenia krzyża, którego dokonał Ksiądz Biskup Kazimierz Nycz. Uroczystość zaszczycili były Wójt Gminy Marek Nawara, członek Zarządu Gminy Lucyna Kwiecień, Ksiądz Proboszcz Andrzej Olszowski. Po kilkumiesięcznej renowacji w Muzeum Archidiecezjalnym w Krakowie powrócił bowiem do Garlicy Murowanej wizerunek Jezusa Chrystusa. Ze składek mieszkańców wsi udało się opłacić zabiegi konserwatorskie (za kwotę ok. 4500 zł), a w międzyczasie – już społecznie – odnowiono sam krzyż i ogrodzenie oraz zadbano o otoczenie i dekorację.

Szczególnie warta podkreślenia jest praca kilkorga mieszkańców wsi, których pozwolę sobie wymienić: Zygmunt Sieńko, Józef Ledźwoń, Stanisław Stańczyk, Adam Kowalski, Józef i Stanisława Siwkowie (krzewy ozdobne), Ireneusz Calik (renowacja krzyża), Kazimierz Pietrzyk (lakier na pomalowanie ogrodzenia).

Krzyż w Garlicy Murowanej obdarzony jest przez mieszkańców niezwykłym kultem. Ludzie modlą się przy nim; odbywają się majówki, nabożeństwa październikowe, a także święcenie pokarmów przed Wielkanocą (Wielka sobota). Modlą się nie tylko osoby starsze, ale także młodzież i dzieci. Organizatorem spotkań modlitewnych są członkowie Żywego Różańca z Garlicy Murowanej.

Zespół Dworski

Lamus w Garlicy powstał na początku XVII wieku. Pierwotnie był on budynkiem bramnym drewnianego dworu. Z czasem został przystosowany do pełnienie funkcji lamusa, a bramę zamurowano. W XIX wieku wzniesiono obok klasycystyczny dwór dziś już nieistniejący. W dawnym budynku gospdarczym przebudowanym w latach 90. XX wieku znajduje się dzisiaj biuro gospodarstwa eksperymentalnego Akademii Rolniczej w Krakowie. Lamus pełni nadal funkcję lamusa.

Lamus jest niewielkim, piętrowym budynkiem, na planie kwadratu. Zwieńczony jest dachem namiotowym, krytym dachówką. Na piętro prowadzą zewnętrzne, drewniane schody z galeryjką. Od tyłu lamusa wyraźnie widoczny jest duży, rustykowany portal. Jest on pozostałością po przejeździe – lamus był pierwotnie budynkiem bramnym. Okna posiadają bardzo skromne, kamienne obramienia renesansowe. Wewnątrz znajdują się tylko dwa pomieszczenia: jedno na parterze, jedno na piętrze. To dolne (dawna sień) posiada sklepienie kolebkowe, na piętrze strop jest płaski, drewniany.

Dawny dwór z XIX wieku został zniszczony w latach 70. i 80. XX wieku przez ówczesnego właściciela zespołu dworskiego Akademię Rolniczą w Krakowie. Dwór w swej architekturze był bardzo podobny do dworu w Glanowie.

Do dworu przylega ciekawa, klasycystyczna brama wjazdowa z XVIII wieku.

Zobacz też: Garlica Duchowna