Liszki (województwo małopolskie)

Liszki – miejscowość w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Liszki.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Liszki.

Położona jest w pobliżu rzeki Sanki, prawego dopływu Wisły, 12 km na zachód od centrum Krakowa, przy drodze wojewódzkiej nr 780. Leży na terenie krainy geograficznej Brama Krakowska. Wchodzi w skład aglomeracji krakowskiej, a dokładniej strefy podmiejskiej centralnego ośrodka metropolitarnego, czyli Krakowa.

Mieszczą się tu wszystkie jednostki administracyjne gminy, m.in. Urząd Gminy, Urząd stanu cywilnego, Zakład Opieki Zdrowotnej, szkoła podstawowa, gimnazjum, urząd pocztowy, bank, gminna spółdzielnia, Gminny Ośrodek Kultury, biblioteka publiczna, posterunek policji, parafia rzymskokatolicka.

Etymologia nazwy

Nazwa Liszki pochodzi od grzybów dawniej zwanych liszkami - dziś kurkami, lub jak niektórzy sądzą, od skórek lisich, które składano jako daniny w Tyńcu.

Zabytki

• trójnawowy kościół neoromański z 1873 roku, pod wezwaniem św. Mikołaja. W bocznych ołtarzach świątyni znajdują się XVIII-wieczne obrazy, w ołtarzu głównym wizerunek Matki Boskiej z XVII wieku, w srebrnych sukienkach. Świątynia posiada strzelistą wieżę z trzema zegarami, która pełni jednocześnie funkcję dzwonnicy, jak również drugą wieżę sygnaturkę, położoną nad skrzyżowaniem nawy głównej i transeptu. Prezbiterium świątyni zamyka apsyda. Konsekracji kościoła dokonał w 1888 roku biskup krakowski kardynał Albin Dunajewski
• murowana kapliczka z 1. połowy XIX w.
• charakterystyczne centrum - Rynek, wokół zabudowa typowo miasteczkowa
• bank, funkcjonujący od 1898 roku, wywodzi się od kasy dr. Franciszka Stefczyka i był wówczas drugą w Polsce tego typu instytucją.

Komunikacja

• w pobliżu przebiega autostrada A4E40 oraz IV obwodnica Krakowa – dojazd z: A4E40 7E77 węzła Mirowskiego oraz A4E40 7E77 węzła Balice II (lotnisko)
• w pobliżu znajduje się port lotniczy - Port lotniczy Kraków-Balice
• przez miejscowość przebiega droga wojewódzka 780 Kraków-Chełm Śląski oraz sieć dróg powiatowych i gminnych
• komunikacja miejska MPK Kraków – linie autobusowe aglomeracyjne 229, 239, 249, 279, 289. Linie autobusowe łączą miejscowość z Salwatorem, a dwie ostatnie linie dodatkowo docierają w rejon Alei Zygmunta Krasińskiego.
• PKS oraz liczne linie mikrobusowe
• planowane inwestycje komunikacyjne:
  • budowa stacji kolejowej w ramach projektu krakowska kolej miejska,
  • modernizacja drogi wojewódzkiej 780 (lata 2010-2011). Inwestycja ma na celu szczególnie poprawę bezpieczeństwa pieszych.
  • budowa obwodnicy Liszek. Inwestycja ta jest na etapie projektowania i znalazła się w obowiązującym Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego. Obecnie brane są pod uwagę dwa warianty przebiegu trasy szybkiego ruchu: południowy oraz północny.

Historia

• Początkowo Liszki należały do sióstr norbertanek z krakowskiego Zwierzyńca. Na przełomie XIII i XIV w. zakupili je benedyktyni tynieccy.
• 1254 rok - erygowanie parafii w Liszkach, jednej z pierwszych w okolicach Krakowa.
• W 1325 roku parafia Liszki liczyła około 2000 osób. Za tylu parafian bowiem zostało zapłacone świętopietrze, czyli danina składana kościołowi. Istniał już wtedy kościół; drewniany według opisu Jana Długosza, pod wezwaniem św. Mikołaja.
• W 1363 roku w miejscowości przebywał Kazimierz III Wielki. Wówczas to król, jak mówi tradycja miejscowa, dał przywilej miasteczka Liszkom. W tym czasie powstał rynek, zwany w tym czasie placem św. Mikołaja.
• W 1587 roku miejsce drewnianej świątyni zajął kościół murowany.
• 25 września 1589 roku konsekrowanie kościoła przez sufragana krakowskiego Jakuba Milewskiego.
• 1815 - 1846 roku - miejscowość wchodzi w skład Wolnego Miasta Krakowa.
• Od roku 1817 istniał w miejscowości Sąd.
• W roku 1868, w wyniku reformy administracyjnej powstał Sąd Powiatowy, powołany jako jednostka pomocnicza Cesarsko - Królewskiego sądu w Krakowie.
• W 1873 roku wybudowano neoromański kościół, konsekrowany w 1888 roku, przez kardynała Albina Dunajewskiego.
• W 1883 roku wybudowano nowy, istniejący do dzisiaj, budynek szkoły.
• W 1890 roku powstała jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
• 2 lutego 1900 roku otwarto bank (Spółka Oszczędności i Pożyczek), który wywodzi się od kasy dr Franciszka Stefczyka, jako drugi tego typu w Polsce (obecna nazwa: Krakowski Bank Spółdzielczy). Spółka Oszczędności i Pożyczek powstała na wzór popularnych w krajach niemieckich Kas Reiffeisena.
• 1 października 1931 roku - powstał Dom Zakonny Zgromadzenia Sióstr Felicjanek - pełna nazwa Zgromadzenie Sióstr Świętego Feliksa z Kantalicjo Trzeciego Zakonu Regularnego Świętego Franciszka Serafickiego.
• 8 października 1931 roku siostry Świętego Feliksa otwierają ochronkę.
• W 1935 Liszki w wyniku reformy administracyjnej stały się stolicą gminy.
• 4 lipca 1943 roku niemieccy okupanci zamordowali 27 mężczyzn i 3 kobiety, mieszkańców Liszek. Poległych pochowano na Maciejówce, czyli miejscu kaźni. W Wielką Środę 28 marca 1945 roku odbył się uroczysty drugi pogrzeb pomordowanych, których ciała przeniesiono na cmentarz parafialny do zbiorowej mogiły, na której wzniesiono okazały pomnik, zwieńczony postacią orła białego. Na pomniku wyryty jest napis: „Przechodniu, powiedz Ojczyźnie, iż wierni jej prawom, tu spoczywamy” Napis ten jest swoistą kopią epigramu Symonidesa z pomnika, jaki znajduje się w wąwozie Termopile w Grecji.
• W 1964 otwarto w rynku pętlę autobusową krakowskiej komunikacji miejskiej. Od tego czasu linia MPK nr 229 połączyła miejscowość z centrum Krakowa. Obecnie pętla pełni funkcję przystanku przelotowego dla 6 linii MPK oraz dla innych przewoźników.
• 8 stycznia 1978 roku - metropolita krakowski, kardynał Karol Wojtyła poświęca w kościele parafialnym nowy ołtarz soborowy.
• 6 lipca 2003 roku odbyły się uroczystości upamiętniające 60 rocznicę pacyfikacji, m in. Apel Poległych oraz salwa honorowa.
• 13 lipca 2008 - arcybiskup Stanisław Nowak, metropolita częstochowski, odprawił uroczystą Eucharystię w kościele św. Mikołaja, w podzięce za pięćdziesięciolecie swojego kapłaństwa. W tej to właśnie świątyni przed pięćdziesięcioma laty, zacny jubilat odprawił swoją pierwszą, prymicyjną Mszę Świętą.
• 28 listopada 2009 - kiełbasa lisiecka, do tej pory małopolski produkt regionalny, została wpisana na europejską listę produktów tradycyjnych. Kiełbasa lisiecka będzie 20. polskim produktem tradycyjnym chronionym przez unijne prawo.
• 13 lutego 2010 roku uroczyście otwarto halę widowiskowo - sportową.
• 29 sierpnia 2010 w Liszkach odbyły się dożynki powiatu krakowskiego.

Parafia św. Mikołaja w Liszkach

Parafię św. Mikołaja w Liszkach erygowano w 1254 roku. Wówczas była to jedna z pierwszych okolicach Krakowa jednostka organizacyjna Kościoła Katolickiego. Parafia leży na terenie Archidiecezji Krakowskiej, w dekanacie Czernichów. Sąsiaduje z Parafiami: Kraków - Bielany, Kraków - Tyniec, Kaszów, Mników, Morawica, Rączna.

• Liczba wiernych ok. 4 700 (Liszki, Kryspinów, Piekary, część m. Budzyń)
• Kościoły, kaplice, cmentarze oraz domy zakonne:
• Kościół parafialny pw. Św. Mikołaja w Liszkach
• Kościół ks. Misjonarzy pw. Narodzenia Pańskiego w Piekarach
• Kaplica cmentarna - sala pożegnań w Liszkach.
• Cmentarz parafialny w Liszkach
• Dom Zakonny SS. Felicjanek w Liszkach

Sport

Klub Sportowy : Liszczanka Liszki

• rok założenia: 1948
• barwy: czerwono - biało - niebieskie
• stadion: 500 miejsc, 100 x 58 m
• zaplecze socjalne: szatnia, WC
• parking

Dojazd z Rynku ulicą Ks. A.Baścika (obok kościoła)

Znani ludzie związani z Liszkami

• Stanisław Rospond - biskup sufragan krakowski
• Stanisław Rospond - (siostrzeniec biskupa) wybitny uczony, polonista, językoznawca
• Marian Grabowski - polski entomolog amator, lekarz
• Zofia Wąsik - malarka, poetka
• Jan Kanty Steczkowski - matematyk, astronom, profesor UJ
• Jan Szponder - prezes Organizacji w Niemczech „Polonia Semper Fidelis”
• Filip Müller - generał brygady Wojska Polskiego, lekarz.
• Joanna Słowińska - pieśniarka i skrzypaczka