Miękinia (województwo małopolskie)

Miękinia – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Krzeszowice, nad potokiem Miękinia i na południowo-zachodnim zboczu Doliny Miękini oraz na wschodnim stoku Miękińskiej Góry. Do wsi należy również przysiółek Stawiska, inne części wsi to: Olkówki i Wzgórze.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Historia i osobliwości geologiczne

W środkowej części Miękini, tuż pod powierzchnią ziemi rozciąga się duża płyta zastygłej lawy porfirowej, grubej na kilkadziesiąt metrów. Płyta przecięta jest Doliną Miękini na dwa oddzielne płaty, znacznie większa jest po zachodniej stronie tej doliny. Eksploatowana była głównie płyta porfiru po zachodniej stronie doliny, w pobliżu Miękińskiej Góry (446 m n.p.m.), kilka mniejszych łomów znajdowało się też po wschodniej stronie wsi.

Wulkan znajdujący się we wsi, był czynny na początku okresu permskiego, a "porfir miękiński" powstał wskutek wylewu powierzchniowego (tzw. trap magmowy). Rozpoczęcie jego wydobycia sięga XVIII wieku. Łom porfiru, należącego do gminy Miękinia służył początkowo miejscowej ludności do celów gospodarczych. Tutejszy kamieniołom 3 i 4 lipca 1787 roku odwiedzał król Stanisław August Poniatowski, podczas podróży po "ziemi krzeszowickiej". Na większą skalę wydobywanie porfiru rozpoczęto tutaj w 1852 roku. W 1864 roku łom wykupił z gminy Józef Noworytko, a ok. 1900 roku nowym właścicielem kamieniołomu został Józef Baranowski z Trzebini. W latach 1906 – 1918 kamieniołom stał się własnością czesko-niemieckiej firmy Steinwerke Herman Kulka In Troppen (H. Kulka i Spółka) z Opawy, którego wspólnikiem była niemiecka firma Harstein u.Schotterwerke z Berlina. Główne rynki zbytu tego materiału, były tereny Galicji, Śląska oraz Wiednia. Firma Hermana Kulki utworzyła wysokozmechanizowaną firmę składającą się z zakładu przeróbczego, w którym były maszyny parowe, motory, młyny, kruszarki, przewiewniki umieszczone w obiektach zamkniętych, kolejki wąskotorowe. W 1908 roku firma ta wybudowała kolejkę linową o długości 3,6 km do Krzeszowic, gdzie urządziła nowoczesna ładownię kamienia do wagonów kolejowych. Produkcja kamieniołomu wynosiła 230 000 ton na rok. W 1918 roku firma sprzedała kamieniołomy spółce miast: Krakowa, Lwowa i Tarnowa, która funkcjonowała pod nazwa Kamieniołomy miast galicyjskich w Krakowie, a w 1922 roku zmieniła ją na Kamieniołomy Miast Małopolskich w Krakowie. W okresie międzywojennym zatrudnienie wynosiło ok. 1000 pracowników. Po II wojnie światowej porfir mielono przeważnie na grysy i drobne kruszywo do produkcji betonów, budowy dróg. W 1960 roku zlikwidowano przestarzałą już kolejkę linowa, a wybudowano bocznicę kolejową do stacji kolejowej w Krzeszowicach. Czerwony porfir stosowany był do wyrobu materiałów drogowych (kamień łamany, tłuczeń, kliniec i grysy). Kostka brukowa z porfiru miękińskiego należała do materiałów kamiennych najbardziej typowych, a zarazem mających dużą wytrzymałość. Byłe budynki młynów kamieniarskich powstały na początku lat 60. XX w. Był to zakład przetwórstwa porfiru wydobywanego w kamieniołomach miękińskich, które zatrudniały wówczas ok. 2500 osób. Zakład zamknięto w roku 1975. Maszyny przeniesiono do kamieniołomu w Zalasie, gdzie nadal jest wydobywany porfir. Zlikwidowano również bocznicę kolejową do pobliskich Krzeszowic.

Obecnie na terenie dawnego kamieniołomu istnieje ogromne nieczynne wyrobisko o powierzchni 40 ha i głębokości do ok. 50 m. Na dnie łomu znajduje się staw zasilany wodą źródlaną. Jest ono obecnie wykorzystywane jako teren rekreacyjny. Na jego terenie znajduje się jeden z punktów Małopolskiego Szlaku Geoturystycznego. Na 16 hektarowym wydzielonym wschodnim terenie tego byłego kamieniołomu odbywają się amatorskie rajdy samochodami terenowymi oraz zawody paintballowe. Obok niego mieści się Ośrodek Szkoleniowo-Dydaktyczny AGH z miejscami noclegowymi.

Na północ od Miękini w latach 1855 - 1867 czynna była kopalnia galmanu Artur.

Sołtys

Bogdan Kurdziel

Szlaki rowerowe

– z Krzeszowic przez Miękinię, Dolinę Kamienic, Wolę Filipowską, Puszczę Dulowską, Las Orlej, rezerwat przyrody Dolina Potoku Rudno, Sankę, Dolinę Sanki i Niedźwiedzią Górę do Krzeszowic. – z Krzeszowic przez Tenczynek, Brzoskwinię, Las Zwierzyniecki, Las Zabierzowski, Szczyglice do Krakowa.

Zobacz też

• Miękinia

Bibliografia

• Julian Zinkow Krzeszowice i okolice, Wydawnictwo PTTK Kraj, W-wa-Kraków 1988