Ostrężnica

Ostrężnica – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Krzeszowice.

We wsi mieści się kościół rzymskokatolicki (parafia pw. św. Faustny), szkoła podstawowa, boisko LKS „Jutrzenka”. Oprócz rzymskokatolików, istnieje grupa Świadków Jehowy (ok. 3%), z własnym zborem Ostrężnica, który spotyka się na Sali Królestwa w sąsiednim sołectwie Nowa Góra-Łany.

Na północny zachód od centrum wsi znajduje się przysiółek Galman (wcinający się w gminę Trzebinia) przy drodze wojewódzkiej 791. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Historia

Tradycje górnictwa rudy galmanu sięgają końca XIII i XIV w. W rejonie Ostrężnicy czynne były kopalnie Gruszka, Wapowska, Żeglarka, Terle, Krzywa, Hynkowska, Szczęsna i Lipia. W 2. połowie XVII w. czynne były kopalnie galmanu koło Ostrężnicy, skąd wywożony był Wisłą do Gdańska, a stamtąd dalej dostarczany głównie do Szwecji, gdzie używano go do produkcji mosiądzu. Ok. 1720 spławiano do Gdańska z kopalni pod Ostrężnicą rocznie 500 beczek (ok. 350 ton galmanu), a w 2. poł. XVIII w. ok. 300 beczek (ok. 200 ton). W poł. XIX w. głównym ośrodkiem wydobycia galmanu były kopalnie na terenie Ostrężnicy, koło nowogórskiego przysiółka Paryż. Po 1854 po raz pierwszy użyto nazw własnych kopalń pochodzącymi od nazw pól górniczych. Kopalnia ostrężnicko-lgocka otrzymała imię Katarzyna, która dzieliła się na rewiry: I. Mrowce, II. Kocman, III., IV., V., VI. i VII. Przykra, VIII., X. i XI. Niwki, IX. Babskie. Zbudowana została cechownia, budynki mieszkalne dla dozoru i administracji, oraz składy i stajnie. W 1854 kopalnia była wyposażona m.in. w 75 lin szybowych, 70 okutych kibli do wyciągania urobku, 119 taczek, 84 sita i 44 cebry do przesiewania galmanu, 36 skrzyń do płukania galmanu, 1 miech do oczyszczania powietrza w chodnikach. Czynny był jeden kierat wydobywczy. Kopalnia składała się z kilkudziesięciu szybów i całego labiryntu chodników. Później wybito na Galmanie duży szyb i zaopatrzono go w maszynę wydobywczą. Dokładne plany robót zaczęto tworzyć po 1850. Na północny zachód od wsi, w pobliżu kopalni w latach 1854-1857 została przebudowana na bity gościniec droga z Lgoty do Trzebini, którą wożono galman do trzebińskiej stacji kolejowej. Pod koniec XIX w. nastąpił upadek górnictwa rud cynkowych, wydobycie po 1890 zaczęło upadać, wskutek wyczerpywania się złóż. Drobne ilości galmanu wydobywano jeszcze koło przysiółka Galman do I wojny światowej. W 1908 powstała ostrężnicka szkoła, w miejscu gdzie na początku XX w. znajdowała się karczma hrabiów Potockich. W owym roku została ona z placem wykupiona i oddana jako szkoła jednoklasowa. W 1911 wybudowano budynek murowany. W czasie II wojny światowej budynek szkoły został zmieniony na niemiecki urząd celny, ponieważ przez zachodnią granicę wioski przebiegała granica pomiędzy Generalnym Gubernatorstwem a III Rzeszą. W 1969 szkołę rozbudowano. W 1999 erygowano parafię, a w 2005 został poświęcony kościół parafialny.