Świątniki Górne

Świątniki Górne to miasto w woj. małopolskim, w powiecie krakowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Świątniki Górne. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. krakowskiego. Według danych z 20 września 2007 miasto miało 2125 mieszkańców. Lokalny ośrodek usługowy; drobny przemysł metalowy. Znany ośrodek rzemiosła ślusarskiego (kłódki, artystyczne wyroby ślusarskie

Historia

Miejscowość Świątniki Górne (pierwotnie Górki) została założona prawdopodobnie w XI wieku jako osada służebna należąca do kapituły katedry krakowskiej. Wybrani mieszkańcy mieli obowiązek służby w katedrze w Krakowie - służba kościelna, pilnowanie porządku, dzwonienie (min. dzwonem Zygmunta w pewnym okresie), oprowadzanie zwiedzających po katedrze i kryptach. Pierwszy zachowany zapis dotyczący Górek znajduje się w Liber beneficiorum Jana Długosza, gdzie wspomina się min. o podziale wsi na 12 gospodarstw, o obowiązku służebnym dającym jednocześnie zwolnienie od pańszczyzny oraz o przebiegu granic.

W latach 1590-1600 biskup krakowski, kardynał Jerzy Radziwiłł, sprowadził włoskich rusznikarzy, żeby mieć możliwość wyposażenia chorągwi biskupich. Dało początek działalności kowalskiej i płatnerskiej w Świątnikach. Gdy pod koniec XVIII w. nie było już zbytu na zbroje husarskie i szable, mieszkańcy wsi przenieśli swoje doświadczenia na produkcje głównie zamków i kłódek.

Od 1772 r. Świątniki znalazły się w zaborze austriackim. Władze zniosły zależności służebne wobec katedry i wieś przeszła na własność państwa. W trosce o rozwój techniczny i przemysłowy w Galicji, na wniosek sejmu we Lwowie, władze cesarskie założyły w 1888 r. c. k. Szkołę Ślusarską, aby kształcić przyszłych majstrów ślusarskich i wprowadzać nową technologię do produkcji kłódek (min. prasy ręczne i prasa parowa).

Świątniczanie licznie brali udział w walkach o wolność w 1846 r. (na Węgrzech) i w Powstaniu Styczniowym. Walczyli także w szeregach legionów polskich oraz wcieleni w austriackiej armii podczas I wojnie światowej, a także później podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920-1921. W okresie międzywojennym nastąpił szczytowy rozwój ślusarstwa w Świątnikach. Obok Spółki Ślusarskiej działającej przy Szkole Ślusarskiej, działały także małe spółki przemysłowe - M. Czerwiński i Ska zwana jako "Haszpień", Stanisław Kwintowski i Ska zwana jako "Mazur" oraz spółka "Polonez". Po II wojnie światowej nowe władze ludowej Polski, naliczając olbrzymie podatki na prywatne spółki, doprowadziły na zaprzestania ich działalności i powołania w ich miejsce Spółdzielni Pracy Metalowców "Przyszłość".

Świątniki Górne uzyskały prawa miejskie w 1997 r. Od 2001 r. istnieje także Muzeum Ślusarstwa im. Marcina Mikuły.

Struktury wyznaniowe

Miasta partnerskie

• Beaugency  Francja
• Krzemieniec  Ukraina

Demografia Świątnik Górnych