^Menu

» Polska » Wojewodztwo: Małopolskie » Powiat limanowski » Gmina: Limanowa » Miejscowość: Limanowa

Mapa miejscowości Limanowa

Informacje o Limanowa:

Ilość ulic: 172

Ilość kodów pocztowych: 1

Współrzedne geograficzne N: 49.701672

Współrzedne geograficzne E: 20.425560

Strefa numeracyjna: Kierunkowy 18

Liczba ludności: 14836

Gęstość ludności: 793,4 os./km²

Wysokośc npm: ok. 400-700 m n.p.m.

Rodzaj gminy: miejska

TERC: 2121607011

Tablice rejestracyjne: KLI

Herb Limanowa:

Oficjalna strona miejscowości

http://miasto.limanowa.pl/

Dzielnice, Limanowa

Dzielnica: Bzdyczka
Dzielnica: Chmielnik
Dzielnica: Czachurówka
Dzielnica: Do Wydry
Dzielnica: Działy
Dzielnica: Gliniarka
Dzielnica: Jabłoniec
Dzielnica: Kurczabówka
Dzielnica: Lipowe
Dzielnica: Mordarka
Dzielnica: Pod Górą
Dzielnica: Podjabłoniec
Dzielnica: Sarczyn
Dzielnica: Sowliny
Dzielnica: Stara Wieś
Dzielnica: Sucha Sowlina
Dzielnica: Łososina Górna

Limanowa

Limanowa – miasto w południowej Polsce w województwie małopolskim, powiecie limanowskim. Położone w Beskidzie Wyspowym (Pasmo Łososińskie) do 25 km na zachód od Nowego Sącza, w kotlinie górskiej u zbiegu potoków: Mordarka, Jabłoniec i Starowiejskiego, nad potokiem Sowlina (dopływem Łososiny).

Stacja PKP, PKS, liczne połączenia komunikacyjne z Nowym Sączem (w tym droga krajowa nr 28) i Krakowem, urząd powiatowy, urząd miasta, urząd gminy Limanowa, poczta, sąd rejonowy, szpital powiatowy, drobny przemysł. Turystyka: szlaki turystyczne piesze lub rowerowe, muzeum regionalne Ziemi Limanowskiej.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 14 918 mieszkańców.

Położenie

Części miasta: Centrum (Limanowa), Łososina Górna (Limanowa), Sowliny (Limanowa)

Położone na wysokości od ok. 400 do 700 m n.p.m.

Według danych z roku 2002 Limanowa ma obszar 18,64 km², w tym:

użytki rolne: 60%
użytki leśne: 16%

Miasto stanowi 1,96% powierzchni powiatu.

Sąsiednie gminy: Limanowa, Słopnice, Tymbark, Łukowica

Demografia

Dane z 31 grudnia 2008 (dane GUS):

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	14 781	100	7587	51,3	7194	48,7
gęstość zaludnienia (os./km²)	790		–		–

Historia

Wedle dominujących poglądów, Limanowa została założona w XV w., aczkolwiek istnieją również hipotezy, przesuwające ta datę do XIV w., zwalczane w okresie PRL ze względów politycznych, gdyż wiązałyby się z koniecznością przyjęcia, że miejscowość założyli osadnicy niemieccy. W okresie polokacyjnym występuje również pod niemiecką nazwą niem. Hilman, Ilmenau. W źródłach pisanych nazwa miejscowości występuje jako Ilmanowa w 1493 r., lub Hilmanowa od nazwiska osadźcy o niemieckim nazwisku Ilman, czyli Hildiman, Illmann (na pobliskim terenie podgórskim nie brak nazw miejscowych o niemieckim pochodzeniu jak Grywałd/Grüne wald, Szaflary/Schäfer). Spolszczenie na Limanowa pojawiło się już w 1680 r.

Limanowa otrzymała prawa miejskie w 1565 r. od Zygmunta II Augusta (dziś jedna z głównych ulic nosi jego imię). Od tego czasu następował stały rozwój gospodarczy i kulturalny, przerwany wiek później potopem szwedzkim i wielkim pożarem miasta, które nie podniosło się z upadku aż do doby rozbiorowej.

Do zagarnięcia Limanowej przez Austrię doszło jeszcze przed I rozbiorem Polski, w 1767 r., pod pozorem utworzenia kordonu sanitarnego przy granicy z Rzecząpospolitą.

W przeciwieństwie do reszty Galicji, pierwsze lata rządów austriackich przyniosły Limanowej pewne ożywienie gospodarcze, do którego przyczyniły się przywileje nadane miastu przez cesarza Leopolda II.

W 1846 r. w czasie rzezi galicyjskiej na Limanową uderzył duży oddział chłopski. W mieście obecnych było wtedy tylko kilku żołnierzy austriackich, jednak dzięki ich współdziałaniu z mieszkańcami atak został odparty.

Od lat 80. XIX w. rozwój miasta uległ przyspieszeniu dzięki budowie Galicyjskiej Kolei Transwersalnej, rafinerii ropy naftowej i nowoczesnego browaru. Limanowa znana też była z targów koni, na których w 1900 r. zawarto co czwartą galicyjską umowę kupna-sprzedaży tych zwierząt.

W grudniu 1914 r. w bitwie pod Limanową wojska austro-węgierskie wsparte posiłkami niemieckimi zatrzymały ofensywę oddziałów rosyjskich. W czasie walk część miasta spłonęła w wyniku bombardowania przeprowadzonego przez artylerię rosyjską, dla której punktem orientacyjnym była wieża nowo wznoszonego kościoła.

Skutkiem I wojny światowej były dla miasta nie tylko zniszczenia, ale również utrata przez zakłady przemysłowe austriackich rynków zbytu. Z drugiej strony okres powojenny sprzyjał rozwojowi inicjatyw lokalnej społeczności, czego przykładem było założenie w 1924 r. pierwszego klubu piłkarskiego – Limanovii.

Wielki kryzys gospodarczy był dla miasta brzemienny w skutkach: ogólne zubożenie ludności, potęgowane charakterystycznym dla b. zaboru austriackiego tzw. przeludnieniem agrarnym, w połączeniu z likwidacją i tak nielicznych zakładów przemysłowych (np. zamknięcie rafinerii w 1933 r.) zintensyfikowało napięcia społeczne, prowadząc w okolicach Limanowej do poważnych strajków chłopskich. Tak jak na pozostałym obszarze Polski, pewną poprawę sytuacji dało się odczuć dopiero od 1936 r. W roku 1938 poważnie zmodyfikowano herb miasta, który zyskał obecną postać.

6 września 1939 r. do miasta wkroczyły wojska niemieckie, a tym samym rozpoczął się okres okupacji niemieckiej, od początku naznaczonej licznymi egzekucjami ludności cywilnej. W wyniku reformy administracyjnej, związanej z utworzeniem GG, Limanowa utraciła status miasta powiatowego. Ukształtowanie terenu w okolicach Limanowej sprzyjało działalności partyzanckiej, która też intensywnie się tam rozwinęła i obejmowała oddziały AK (duże zgrupowanie w rejonie masywu Mogielicy) i BCh, zaś w 1944 r. pojawiły się także dywersyjne oddziały radzieckie.

W ramach przyjętej przez III Rzeszę polityki wykorzystania obszaru GG na potrzeby wojenne i w oparciu o urządzenia zamkniętej rafinerii, zorganizowano w Limanowej dużą bazę przeładunkową paliw płynnych dla frontu wschodniego. Miasto, tak jak cały teren zlikwidowanego powiatu limanowskiego, objęte też było akcją tzw. Goralenvolku, która – inaczej niż na terenie Podhala – nie przyniosła absolutnie żadnych rezultatów. Limanowa została zajęte przez wojska radzieckie 19 stycznia 1945 r.

W okresie powojennym w mieście silne było poparcie dla opozycji antykomunistycznej, w tym mikołajczykowskiego PSL. Okres po sfałszowanych wyborach w 1947 r. to czas intensywnej stalinizacji, czego symbolem stało się nadanie byłej ulicy Piłsudskiego imienia Stalina.

Intensywny rozwój Limanowej został zapoczątkowany w drugiej połowie lat 60. Rozpoczęto wtedy – w dużej mierze w oparciu o „czyn społeczny” mieszkańców – gruntowną przebudowę centrum, które zyskało m.in. całkowicie nową płytę Rynku i dwa duże domy towarowe. W południowej części miasta ruszyła z kolei budowa os. Zygmunta Augusta, które wkrótce stało się największym miejscowym blokowiskiem.

W ramach obchodów Milenium chrztu Polski w 1966 r. odbyły się w Limanowej uroczystości pod przewodnictwem abp. Karola Wojtyły, które zgromadziły przeszło 100 tys. osób. Z tej okazji na zlecenie Kościoła nakręcono dokument, będący najprawdopodobniej pierwszym kolorowym filmem, uwieczniającym miasto. Wszystko to nie zmieniało oczywiście negatywnego nastawienia lokalnych władz PZPR do religii – i tak pod pozorem przebudowy Rynku usunięto stamtąd figurę św. Floriana, zastąpioną wkrótce dużą rzeźbą plenerową (tzw. Buzodromem), ustawioną celowo w taki sposób, by – na potrzeby propagandowych fotografii – zasłonić w miarę możliwości budynek kościoła.

Lata 70. przyniosły kontynuację rozbudowy osiedli i zakładów przemysłowych oraz medialną sławę miasta, związaną z sukcesami w telewizyjnych „turniejach miast”. Z drugiej jednak strony, w związku z budową i modernizacją alternatywnych połączeń kolejowych Nowego Sącza z resztą kraju, straciła poważniejsze znaczenie jedyna linia kolejowa, przebiegająca przez Limanową. W rezultacie linia ta nie została nawet zelektryfikowana, a z czasem ruch na niej praktycznie zamarł.

1 czerwca 1975 r. w związku z reformą administracji powiaty zostały zniesione, a Limanowa znalazła się w woj. nowosądeckim. „Degradacja” pozycji miasta w minimalnym tylko stopniu zrekompensowana została faktem, że zostało ono siedzibą Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.

Kryzys gospodarczy, narastający w drugiej połowie lat 70. i marazm lat. 80. były odczuwalne dla mieszkańców miasta, choć nawet w latach 80. kontynuowano budowę osiedli mieszkaniowych i pewne inwestycje infrastrukturalne.

Transformacja ustrojowa w 1989 r. pociągnęła za sobą upadłość, względnie przekształcenia własnościowe i ograniczenie działalności kilku największych zakładów pracy (m.in. zakłady przemysłu drzewnego w Limanowej-Łososinie Górnej), często w nie do końca jasnych okolicznościach. Niemniej, ponieważ Limanowa – w przeciwieństwie do wielu miast podobnej wielkości – nie była „uzależniona” od jednego dużego zakładu przemysłowego, transformacja przebiegła stosunkowo łagodnie.

1 stycznia 1999 r. miasto na powrót stało się siedzibą powiatu, a w 2004 r. otrzymało nagrodę za najlepsze w Polsce wykorzystanie funduszy unijnych w kategorii miast do 40 000 mieszkańców. Do chwili obecnej nie udało się jednak rozwiązać kluczowego dla dalszego rozwoju Limanowej problemu, jakim jest niedostatek dogodnych połączeń drogowych (i praktyczny brak kolejowych) z resztą kraju. Bezpośrednia linia kolejowa do Krakowa i obwodnica miasta od ponad 30 lat pozostają tylko w sferze projektów.

Atrakcje turystyczne i zabytki

Od północnej strony miasta wznosi się długi grzbiet Pasma Łososińskiego, od południowej wysokie wzniesienie Lipowe. Z pobliskiej, górującej nad miastem Miejskiej Góry bardzo rozległa panorama widoków. Znajduje się tutaj najwyższy w Polsce stalowy krzyż (rekordowa jest wysokość samego krzyża, a nie jego położenie, najwyżej położony jest krzyż na Giewoncie).

Przy limanowskim rynku znajduje się słynna bazylika Matki Boskiej Bolesnej, a niecały kilometr od rynku Kaplica Łask gdzie zaczęła się cała historia sanktuarium limanowskiego.

Na północnym stoku Łysej Góry znajduje się s Stacja Narciarska „Limanowa-Ski” z czteroosobowym wyciągiem krzesełkowym oraz 2 wyciągami orczykowymi. Trasy narciarskie posiadają system sztucznego naśnieżania i oświetlenie. Przy dolnej stacji znajduje się hotel.

W dzielnicy Łososina Górna znajduje się XVII-wieczny drewniany kościół pw. Wszystkich Świętych, a obok niego malowniczy park, w którym stoi Pomnik Legionistów.

Szlaki turystyczne

– niebieski przez Golców i Ostrą na Przełęcz Ostra-Cichoń

– niebieski przez Miejską Górę na Sałasz

– zielony przez Lipowe i Paproć do Tymbarku

Komunikacja

Przez miejscowość przechodzi droga krajowa nr 28, a także ma koniec droga wojewódzka nr 965 wiodąca z Bochni. Kolej jest reprezentowana przez niezelektryfikowaną linię kolejową nr 104 z Chabówki do Nowego Sącza (obecnie brak regularnych przewozów pasażerskich).