Łukowica (powiat limanowski)

Łukowica – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Łukowica. Części wsi: Lasek, Pępówka, Pod Skiełkiem, Rynek, Skiełek, Wielkówka, Wolica i Zawada.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Łukowica.

Położenie geograficzne

Łukowica znajduje się w południowo-wschodniej części Beskidu Wyspowego, pomiędzy kulminacjami: Skiełku (749 m n.p.m.), Cisówki (564 m n.p.m.), Pępówki (774 m n.p.m.) i Bąkowca (599 m n.p.m.). Osadnictwo rozwinęło się na łagodnych stokach i wierzchowinach,ale przede wszystkim w dolinie potoku Łukowica przepływającego przez środek miejscowości. Wzdłuż tego potoku prowadzi droga z Limanowej przez Łukowicę do Świdnika.

Zabytki

Łukowica jako osada należy do prehistorycznych. W miejscowości działała m.in. drukarnia ariańska.

• Drewniany kościół parafialny pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła, wzmiankowany w 1325-1327. Obecny kościółek gruntownie przebudowany został w latach 1693-1697 w stylu barokowym. Budowla ma charakter zrębowy i wieżę o konstrukcji słupowej. Dzwon na wieży pochodzi z 1752 roku.We wnętrzu uwagę zwraca polichromia oraz zacheuszki pochodzące z XVI w., ciekawostką są odkryte niedawno w kruchcie zęby ludzkie. Kościół znajduje się na szlaku architektury drewnianej, pełnił kiedyś funkcję sanktuarium maryjnego.
• Murowana kaplica Krzyża Świętego na cmentarzu; przebudowana w stylu neogotyckim, pochodzi z czasów Polskich Arian, niejednokrotnie ulegała częściowemu zniszczeniu i odbudowywana była w 1853 i 1953. Ostatnio gruntownie restaurowana.
• Park dworski wraz z założeniem dawnych stajni i budynków gospodarskich. Drewniany dwór modrzewiowy, którego ostatnim właścicielem był Michał hrabia Rostworowski spalony został pod koniec II wojny światowej.
• Pomniki przyrody - zwłaszcza stare wiekowe drzewa - oraz kapliczki przydrożne. Jedną z takich kapliczek jest pochodząca z 1873 kapliczka znajdująca się w przysiółku Zawada.

Postacie historyczne związane z Łukowicą

• Ludwik Kubala (ur. 9 września 1838 w Kamienicy , zm. 30 września 1918 we Lwowie) - historyk, pisarz i publicysta. Urodził się 9 września 1838 w Kamienicy pod Limanową. Wczesną młodość i dzieciństwo przyszły historyk spędził w zakupionej przez jego rodziców w 1838 Łukowicy Łapczyńskiej. Studiował prawo i historię na UJ oraz na Uniwersytecie Wiedeńskim (doktorat 1868). W latach 1880-1881 opublikował dwa tomy szkiców historycznych, które przyniosły mu sławę i popularność. Pod ich wpływem Henryk Sienkiewicz odstąpił od pisania powieści o Władysławie Warneńczyku i stworzył Trylogię.
• Michał Sędziwój herbu Ostoja (łac. Sendivogius Polonus, ur. 2 lutego 1566 w Łukowicy, zm. 1636 w Karwarzu) - alchemik i lekarz XVII - wiecznej Europy. Współcześni znali go pod przydomkiem Sendivogius Polonus i Cosmopolita. W 1604 wydał traktat alchemiczny De lapide philosophorum (O kamieniu filozoficznym). Księga ostatecznie rozsławiła imię Sendivogiusa Polonusa. Uczonych pobudziły też jego badania nad termicznym rozkładem saletry, czyli azotanu potasu.
• Marian Karol Leja (1928-2002) - rzeźbiarz i twórca ludowy pochodzący z Łukowicy. Jego prace znalazły szerokie uznanie. Wiele z nich prezentowanych było na szeregu wystaw zarówno w kraju jak i za granicą.
• Leon Żuławski (1816-1869) - pisarz i lekarz urodzony w Łukowicy. Później związany do końca życia z Limanową i Krynicą. Główne jego dzieło, poemat Oblężenie Limanowy czyli rzeź galicyjska 1846 wierszem dzień po dniu i godzinę po godzinie przedstawia przebieg wydarzeń w samej Limanowej i okolicach podczas rabacji galicyjskiej w ciągu ostatnich sześciu dni lutego 1846. Była to walka o życie i mienie pozbawiona akcentów politycznych.
• Ks. prof. Szczepan Witold Ślaga (1934-1995) pochodził z Łukowicy. Po ukończeniu szkoły podstawowej i średniej w rodzinnych stronach wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Łodzi.Później związał się z Wydziałem Filozofii Chrześcijańskiej Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie (obecnie Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego) i Wyższym Seminarium Duchownym w Łodzi. Prowadził wykłady także w innych seminariach duchownych i ośrodkach akademickich. Opublikował blisko 200 tekstów naukowych.
• Zofia Sikoń (1904 – 1971) otrzymała tytuł Sprawiedliwej wśród narodów świata. W czasie II wojny światowej mieszkając w Łukowicy ratowała tamtejszych Żydów.

Bibliografia