Męcina

Męcina – wieś w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Limanowa.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Położenie

Męcina leży u podnóży Pasma Łososińskiego i grzbietu Litacza, w środkowym biegu potoku Smolnik (dopływu Dunajca), przy drodze powiatowej Limanowa – Chełmiec.

Szlak żółty prowadzi do grzbietu Pasma Łososińskiego (na Jaworz).

Historia

Najstarsze ślady działalności człowieka na tym terenie udokumentowane są pomiędzy Męciną i Pisarzową. Wykopaliska archeologiczne ujawniły tu cmentarzyska urnowe z czasów kultury łużyckiej, która na ziemiach polskiej trwała w okresie 1300–400 r. p.n.e.

Pierwsze wzmianki o wsi rycerskiej Męcina pochodzą ze świętopietrza z 1326 i dotyczą miejscowej parafii.

Pod koniec XVI w. Męcina dzieliła się na Niżną i Wyżną, rządziły tu rody szlacheckie Krzeszów i Marcinkowskich. W połowie XVI w. dziedzic Męciny Sebastian Krzesz popadł w spór z miejscowym proboszczem, który rychło przemienił się w otwarty konflikt. Zwycięsko z tej batalii wyszedł Krzesz, który ostatecznie wygnał księdza, zagarnął jego majątek, poniszczył księgi parafialne, a na miejsce kazał sprowadzić dwóch kaznodziejów ariańskich. W świątyni zamiast ołtarzy ustawiono zwykły drewniany krzyż. W okresie reformacji kościół służył miejscowemu zborowi ariańskiemu (braciom polskim).

Dopiero w 1605 r. na miejsce przybył nowy ksiądz katolicki, który swoją posługę musiał rozpocząć od remontu kościoła, w czym pomógł finansowo kolejny dziedzic z rodu Krzeszów - Stanisław, który nawrócił się na katolicyzm.

W XIX w. proboszczem w Męcinie był ksiądz Konstanty Wąsikiewicz, badacz kultury ludowej, autor książek i opracowań ludoznawczych. W tym okresie w Męcinie było kilka dworków szlacheckich i folwarków. W Męcinie Dolnej na dworze zwanym "Białym" (dziś teren naprzeciw szkoły) w XIX w. gospodarowała rodzina Gostkowskich, natomiast blisko Kłodnego był dwór zwany "Bobrówk" (dziś pozostały po nim 2 niewielkie spichlerzyki). W Męcinie Górnej był w XIX w. dwór zwany "Dębiną" (ok. 1 km od kościoła, w górę wsi, po prawej stronie drogi do Pisarzowej), w którym również gospodarzyła inna gałąź rodziny Gostkowskich.

Po wojnie Męcina zasłynęła w całym kraju i poza jego granicami dzięki wytwórni kijów hokejowych Bronisława Smolenia. Bronisław Smoleń był inicjatorem budowy szkoły w Męcinie i wielu innych akcji społecznych. Na ścianie szkoły znajduje się tablica poświęcona jego osobie, odsłonięta 1 września 1997 r.

Interesujące i zabytkowe obiekty na terenie wsi

• W centrum wsi, przy drodze do Nowego Sącza znajduje się kościół p.w. św. Antoniego Opata z końca XVII wieku, drewniany, budowany na zrąb, z wieżą konstrukcji słupowej. Wewnątrz zachowała się belka tęczowa z barokowym krucyfiksem, chór muzyczny o wykroju i profilach barokowych. Pod ołtarzem znajduje się kamienna krypta grobowa dziedziców Męciny oraz miejscowych proboszczów. W kruchcie wisi obraz św. Jana Kantego oraz figura św. Jana Nepomucena z 1740 r.

• Zbudowany w latach 1984-2006 nowy kościół murowany, pełniący obecnie funkcję kościoła parafialnego.

• Izba pamięci Zdzisława Smolenia - inspektora Okręgu Podhalańsko – Karpackiego Związku Strzeleckiego "Strzelec", który zebrał dość bogatą kolekcję pamiątek rodzinnych, obejmującą zdjęcia, kolekcję orzełków wojskowych, umundurowanie żołnierskie i uzbrojenie (m.in. szabla rosyjska, zdobyta w bitwie warszawskiej 1920).
• Dom pracy twórczej Jolanty i Zygmunta Kłosowskich, miejscowych artystów malarzy i rzeźbiarzy.
• Zabytkowa kapliczka z XVII wieku w przysiółku Miczaki, przy której odprawiali nabożeństwa katolicy męcińscy w czasie, gdy miejscowy kościół został zamieniony na zbór ariański.
• Nad Miczakami znajduje się duży kamieniołom piaskowca (niedawno wznowiono prace).
• W dolnej części wsi, przy drodze do Krasnego Potockiego można zobaczyć zrujnowany, dwustuletni młyn. Zachowały się fragmenty starego koła młyńskiego.

W centrum wsi znajduje się również zespół szkół, remiza OSP, kilka sklepów, dworzec PKP.

Zobacz też

• Męcina Mała,
• Męcina Wielka