Wysocice

Wysocice – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie miechowskim, w gminie Gołcza, nad rz. Dłubnią. Po raz pierwszy nazwa Wysocice jest wymieniana w dokumencie Bolesława Wstydliwego z roku 1262 jako "Wissenesice".

W Królestwie Polskim istniała gmina Wysocice. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

We wsi znajduje się zabytkowy kościół romański o charakterze obronnym (z końca XII, lub I ćw. XIII w.) pw. św. Mikołaja. Prawdopodobnie fundacja Iwona Odrowąża. W poł. XVI w. kościół stał się zborem protestanckim. W 1610 roku ponownie został świątynią katolicką.

Zbudowany jest on z dużych ciosów wapiennych, o różnej wielkości (najwięcej z nich zbliża się do wymiarów 30x60 cm). Usytuowany jest na wzniesieniu. Zorientowany na wschód. Pierwotna bryła kościoła zachowała się praktycznie w niezmienionym stanie (dobudowano jedynie kruchtę od południa i zakrystię po przeciwnej stronie). Składa się on z zachodniej wieży z biforiami skierowanymi na cztery strony świata, pojedynczej nawy na rzucie kwadratu, chóru oraz łukiem zakreślonej absydy od wschodu. W wieży kościoła znajduje się empora zachodnia, sprawiająca wrażenie bunkra, a na górze dzwon z 1525. Nad wejściem, w południowej ścianie kościoła, znajduje się "grubo" rzeźbiony tympanon z przedstawieniem tronującego Chrystusa, depczącego schematycznie potraktowane bestie. Po lewej stronie widnieją sylwetki dwóch świętych: św. Norberta w biskupich szatach, oraz świętego bez atrybutów pozwalających na jego identyfikację. Po prawej natomiast wyobrażona została scena Narodzin Chrystusa. Najprawdopodobniej tympanon wysocicki przeznaczony był pierwotnie dla opactwa norbertanek w pobliskich Imbramowicach. Wewnątrz kościoła na szczególną uwagę zasługuje gotycka ambona drewniana, prawdopodobnie z początku XVI wieku. W barokowym ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Bożej Wysocickiej. Natomiast na wschodnim frontonie prezbiterium, w kwadratowej ramie kamiennej ustawionej na kant - monumentalna statua Matki Bożej z Dzieciątkiem z XIII wieku - tzw. "Madonna z Wysocic". W roku 1956, w absydzie kościoła odkryto niewyraźną romańską lub gotycką polichromię, a we framudze okna - palmetę romańską.

W odległości ok. 1 km za kościołem znajduje się cmentarz parafialny.

Historia

Od I połowy XII w. ziemie te zostały nadane przez króla z dynastii Piastów Bolesława Krzywoustego na własność możnemu rodowi rycerskiemu Odrowążów. W zabytkowym wyposażeniu wnętrza kościoła znajduje się ławka pojedyncza dla kolatorów - najokazalsza i malowana. Wzmiankowana w 1790.

• Dziedzicami Wysocic i kolatorami kościoła św. Mikołaja w Wysocicach byli :
  • ród Odrowążów herbu Odrowąż XII wiek - XV wieku
  • Jan Pieniążek Iwanowski z rodu Odrowążów herbu Odrowąż 1474-1480
  • Jan Płaza z Mstyczowa herbu Topór ok. 1565 roku
  • Elżbieta Wołłowiczowa podskarbina litewska 1613 roku
  • Władysław Woyna syn Elżbiety Wołłowiczowej z pierwszego małżeństwa
  • Ludwik Dębiński kasztelan wojnicki ok. 1727 roku
  • Krystyna Łętowska córka Ludwika Dębińskiego podkomorzyna krakowska
  • rodzina Bierzyńskich 1786 roku - (Tomasz Bierzyński starosta tuczępski - �1820)
  • Jan Lenczowski mąż Wiktorii z Bierzyńskich 1817 roku
  • Szymon Milieski herbu własnego - �1858 roku i jego żona Apolonia ok. 1840 roku
  • Franciszek Ksawery Milieski syn Szymona herbu własnego - �1878 roku
  • Adolf Milieski syn Franciszka Ksawerego herbu własnego, poseł na sejm galicyjski - �1931 roku
  • Ksawery Milieski syn Adolfa herbu własnego, �1941 roku, odsprzedał "Dobra ziemskie Wysocice" swojej kuzynce I stopnia w 1932 roku
  • Apolonia hr. Romer herbu Jelita córka Eustachego i Joanny Milieskiej herbu własnego córka Franciszka Ksawerego 1932 rok - 1946 roku. Nie podpadające pod działania dekretu "Dobra ziemskie Wysocice" zostały przejęte na cele reformy rolnej.

Apolonia hr. Romer herbu Jelita przekazała testamentem "Dobra Ziemskie Wysocice" swojej siostrze Marii z hr. Romerów herbu Jelita zamężnej Tytusowej Dunin herbu Łabędź.

(Wojewoda Małopolski Decyzją RR.X.EZ 7716-1-28-06 Kraków, dnia 30 sierpnia 2006 roku stwierdza, że przedmiotowa nieruchomość nie podpada pod działanie przepisu art. 2 ust. 1 lit e) dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej. Postępowanie administracyjne o przejęcie DZ Wysocice wbrew prawu na cele reformy rolnej toczyło się przed Wojewodą Małopolskim. Wniosek złożyła w 1989 roku Maria Elżbieta z Duninów zamężna Adamowa Bisping córka Tytusa i Marii z hr. Romerów, wraz z Tytusem Bisping synem Adama i Marii Elżbiety z Duninów.)

Wiktórka

Wiktórka - przysiółek Wysocic w drodze do Czapel Małych, kilka gospodarstw. Według tradycji miejscowej nazwa ta została nadana nowopowstałemu przysiółkowi dla upamiętnienia jednego z przodków rodziny Milieskich (dziedziców Wysocic) o imieniu Wiktor. Nazwa „Wiktorka” jest wzmiankowana w aktach parafialnych pod r. 1870. Według tradycji w miejscu, gdzie dziś znajduje się gospodarstwo Szynclów była niegdyś owczarnia, a „owczarzem” była osoba o nazwisku Szyncel rodem z Austrii. Była tu też leśniczówka - leśniczym był Burski a po nim Andruszewicz. Wiktórka rozbudowała się po wielkiej parcelacji dóbr Wysocice w latach 1900 - 05. Dalsza rozbudowa nastąpiła po 1945 r. Folwark „Wiktórka” należący do dóbr „Wysocice” jest wzmiankowany w „Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego” pod r. 1875. To ten właśnie folwark zauważył Józef Piłsudski idąc przez Wiktórkę ze swoimi Legionami z Uliny Małej do Władysławia w nocy z 9 / 10 listopada 1914 r.