Stadniki (województwo małopolskie)

Stadniki – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie myślenickim, w gminie Dobczyce.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie krakowskim.

Zobacz też: Stadniki

Położenie geograficzne

Stadniki leżą na południe od Krakowa (około 30 km), na terenie Pogórza Wiśnickiego, nad rzeką Krzyworzeką i w pobliżu rzeki Raby, na wysokości około 228 m n.p.m. Wieś leży w namulistej, urodzajnej dolinie.

Historia

Nazwa wsi pochodzi od hodowli koni, prowadzonej przez starostów dobczyckich dla wojska królewskiego. Stadniki liczą ponad 800 lat, istniały już za czasów Pełki, biskupa krakowskiego żyjącego na przełomie XII/XIII wieku. Kilkakrotnie wspomina o Stadnikach w swoich kronikach Jan Długosz. Mógł on przebywać na terenie wsi w czasie pobytu na zamku w Dobczycach. Za czasów Długosza wieś należała do szlacheckiej rodziny Stadnickich. Oprócz posiadłości szlacheckiej były tu łany kmiece, zagrody z rolami i karczma, które płaciły dziesięciny wikariuszom katedry krakowskiej. Z posiadłości szlacheckiej dziesięciny pobierał proboszcz gdowski. Z dwóch niw tejże posiadłości pobierał dziesięciny najpierw kościół w Biskupicach, a później na skutek polecenia biskupów krakowskich Pełki i Iwona dziesięciny te pobierał kościół szpitala św. Krzyża w Krakowie.

Według Wacława Solcz z Gliwic miała się w Stadnikach znajdować ruda złota.

W roku 1513 Wojciech Stadnicki sprzedał Stadniki wraz z okolicznymi wioskami Mikołajowi Wielopolskiemu, panu na Gdowie.

W późniejszych czasach wioska przeszła na własność innej rodziny szlacheckiej - Fihauserów. Akta grodzkie z roku 1755 wymieniają Idziego Fihausera jako właściciela dóbr na Krzyworzece, Stadnikach, Fałkowicach, Gdowie i Grzybowej. Potomkowie tej rodziny utrzymywali się tu do końca XIX wieku.

Księga urodzonych sięgająca 1779 roku mówi, iż wioska liczyła wówczas 35 numerów, w roku 1962 było ich 85, a obecnie- około 211. W latach 1779- 1800 rodziną najbardziej w Stadnikach rozrośniętą była rodzina Kowalów. Obok tego nazwiska w owych czasach księga urodzonych często wymienia nazwiska Gizów. Już wtedy zauważyć można było istniejące do dziś rodziny: Knapików, Zabdyrów, Szewców, Kominiaków, Wójtowiczów, Kasprzyków,Woźniaków.

Kultura

Biblioteka

Mieści się w Szkole Podstawowej i jest dostępna dla mieszkańców Stadnik i okolicznych miejscowości. Księgozbiór obejmuje około 14 650 woluminów.

Muzea

W Klasztorze xx Sercanów znajduje się Izba Muzealna eksponująca pamiątki misyjne (zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu).

Zabytki

• Zespół dworski rodziny Bednarskich
• Zespół dworski rodziny Stadnickich

Spektakle teatralne

W okresie Wielkiego Postu klerycy Seminarium przedstawiają misterium Męki Pańskiej, na które corocznie przybywa wielu pielgrzymów. Przedstawienia cieszą się dużą popularnością i są także dawane w różnych innych miejscowościach (między innymi w kopalni soli w Wieliczce).

Turystyka

Szlaki turystyczne

Szlak rowerowy żółty (17 km)- Gdów, Zręczyce, Styszowa, Stadniki, Dobczyce.

Infrastruktura

W roku 2006 w Stadnikach rozpoczęto szeroko zakrojone prace nad rozbudową infrastruktury turystycznej (fundusze z Unii Europejskiej, programy "Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego", a także "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich").

Sport i rekreacja

Wieś dysponuje halą sportową przystosowaną do masowych imprez (z trybunami). Udostępniana jest między innymi klubom: Dziekanowia, Rokita, oraz reaktywowanemu stadnickiemu klubowi Huragan.

Komunikacja

Stadniki posiadają dobrze rozwiniętą sieć komunikacyjną (dogodne połączenia z Krakowem, pobliskimi Dobczycami, Myślenicami, Gdowem, Raciechowicami, Kędzierzynką, Skrzynką i Zręczycami).

Edukacja

W Stadnikach znajdują się:

• Wyższe Seminarium Misyjne Księży Sercanów w Stadnikach (jedyna wyższa uczelnia w powiecie),
• Szkoła Podstawowa im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego (funkcjonuje od 1911 roku),
• Filia Gimnazjum w Dobczyczach.

Przyroda

Atutem miejscowości są górskie rzeki, rozległe lasy, punkty widokowe, urozmaicony, górzysty krajobraz, brak poważnego skażenia przemysłowego przy jednoczesnej bliskości Krakowa.

Bibliografia

• Księgi metrykalne parafii stadnickiej,
• Księgi hipoteczne w Myślenicach,
• Złota Księga Szlachty Polskiej, Teodor Żychliński
• Herbarz Polski, ks. Kasper Niesiecki
• Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, Warszawa 1882
• Kronika Szkoły Podstawowej w Stadnikach