Gmina Krynica-Zdrój

Gmina Krynica-Zdrój (do 1976 gmina Tylicz; 1976-2001 gmina Krynica) – gmina miejsko-wiejska w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie nowosądeckim. Siedzibą gminy jest Krynica-Zdrój.

Sąsiaduje z gminami Grybów, Łabowa, Muszyna, gminą Uście Gorlickie oraz ze Słowacją.

Geografia

Gmina położona jest we wschodniej części Beskidu Sądeckiego i na zachodnim skraju Beskidu Niskiego.

Gmina posiada obszar 145,3 km², w tym: użytki rolne 39%, użytki leśne 55%. Stanowi to 9,37% powierzchni powiatu.

Demografia

Gminę zamieszkuje 16 877 osób (30 czerwca 2004), w tym: 8800 kobiet i 8077 mężczyzn. Gęstość zaludnienia wynosi 116,2 mieszk./km². Średni dochód na mieszkańca wynosi 1 695,16 zł (dane z 2002).

Sołectwa

Berest, Czyrna, Mochnaczka Niżna, Mochnaczka Wyżna, Muszynka, Piorunka, Polany, Tylicz oraz miasto Krynica-Zdrój.

Historia

W 1363 roku król Kazimierz Wielki w miejscu osady Ornawa założył miejscowość Miastko. Nadając prawa miejskie, ufundował tutaj kościół, szkołę parafialną oraz mury obronne. Miastko (przemianowane w 1612 na Tylicz) było aż do XIX wieku najważniejszym ośrodkiem regionu. W 1391 roku król Władysław Jagiełło Miastko i okoliczne ziemie nadaje biskupom krakowskim i włącza do klucza muszyńskiego, który istnieje do I rozbioru Polski.

Po roku 1856 nastąpił gwałtowny rozwój Krynicy dzięki tutejszym zdrojom i działalności prof. Józefa Dietla. W roku 1889 Krynica uzyskała prawa miejskie. Tylicz stracił je w roku 1935.

Zobacz też

Historia Krynicy-Zdroju

Zabytki

• Zabytki Krynicy-Zdroju
• Drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Św. Michała Archanioła w Mochnaczce z 1846 roku. Jest trójdzielną świątynią z wieżą konstrukcji słupowej z izbicą. Prezbiterium jest wielokrotnie zamknięte. Wewnątrz ikonostas barokowo – klasycystyczny, dwa ołtarze barokowe i ambona.
• Kaplica w Mochnaczce Niżnej z 1787 roku. Pierwotnie służyła jako cerkiew. Zbudowana jest z drewna, posiada ołtarz i ikonostas.
• Kaplica w Mochnaczce Wyżnej z 1700 roku.
• Cerkiew greckokatolicka pw. Śś Kosmy i Kamiana w Tyliczu z 1743 roku. Jest trójdzielnym, drewnianym budynkiem z wieżą konstrukcji słupowej. We wnętrzu cerkwi znajduje się ikonostas z XVIII wieku, polichromia z 1938 roku. Znajduje się tu specjalne miejsce dla śpiewaków zwane kriłosami.
• Cerkwie w Bereście, Muszynce, Piorunce, Polanach i Czyrnej.
• Rezerwat historyczny "Okopy konfederatów barskich" w Tyliczu.

Turystyka

Atrakcje turystyczne:

• przejazd kolejką gondolową na Jaworzynę Krynicką (1114 m n.p.m.). Kolejka ma przepustowość do 1600 osób/godz.
• trasy narciarskie na Jaworzynie i Słotwinach. Znajduje się tu kilka sztucznie naśnieżanych i oświetlonych wyciągów narciarskich.

• gęsta sieć szlaków turystycznych. Przy szlaku czerwonym na Jaworzynę Krynicką stoi pomnik przyrody nieożywionej "Diabelski Kamień". Skała ta jest wąska u podstawy i szersza w górnej części. Przez obszary na stokach Szalonego i Góry Parkowej prowadzą ścieżki przyrodnicze. Trzecia jest przygotowywana na wschodnim zboczu Jaworzyny Krynickiej.

• na stokach Runku, Żydówki, Huzarów, Doliny Muszynki i Szczawicznego Potoku można uprawiać kolarstwo górskie.
• stadniny koni w Tyliczu.