Gmina Piwniczna-Zdrój

Gmina Piwniczna-Zdrój (do końca 2001 gmina Piwniczna) – gmina miejsko-wiejska w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie nowosądeckim. Siedzibą gminy jest Piwniczna-Zdrój.

Sąsiaduje z gminami Łabowa, Muszyna, Nawojowa, Rytro, Szczawnica oraz ze Słowacją.

Geografia

Gmina Piwniczna-Zdrój leży w południowej części powiatu, wzdłuż rzeki Poprad.

Gmina posiada obszar 126,7 km², w tym: użytki rolne 30%, użytki leśne 65%. Stanowi to 8,17% powierzchni powiatu.

Demografia

Gminę zamieszkuje 10 483 osób (31 grudnia 2008), w tym: 5324 kobiet i 5159 mężczyzn. Gęstość zaludnienia wynosi 82,7 mieszk./km². Średni dochód na mieszkańca wynosi 1 737,58 zł (dane z 2002).

Sołectwa

Głębokie, Kokuszka, Łomnica-Zdrój, Młodów, Wierchomla Mała, Wierchomla Wielka, Zubrzyk oraz miasto Piwniczna-Zdrój.

Historia

Miasto zostało lokowane w dniu 1 lipca 1348 roku na prawie magdeburskim przez Kazimierza Wielkiego "na surowym korzeniu" po obu stronach rzeki Poprad w miejscu zwanym "Piwniczną Szyją". Organizacją nowego miasta zajął się mieszczanin nowosądecki Hanko, który równocześnie był pierwszym dziedzicznym wójtem Piwnicznej. Nadawca praw miejskich nie określił dokładnie obszaru przeznaczonego na lokalizację i nie wymienił ilości łanów, wspomniał tylko, że oddaje do dyspozycji zasadźcy przestrzeń leżącą między wioskami: Młodowem, Głębokiem, Łomnicą i Nartem (nazwa obecnie nie funkcjonująca, przypuszczalnie jest to teren w okolicy Mniszka).

Zobacz też: Historia Piwnicznej-Zdroju.

Zabytki

• Zabytki Piwnicznej-Zdroju.
• Drewniana, greckokatolicka cerkiew w Wierchomli zbudowana w 1821 roku. Obecnie nosi wezwanie Michała Archanioła. Posiada konstrukcję zrębową i jest obita gontem. Dach kryty blachą wieńczą cebulaste wieżyczki. Wewnątrz ikonostas z drugiej połowy XIX wieku.
• Murowana greckokatolicka cerkiew pw. Św. Łukasza w Zubrzyku z 1875 roku. Wyposażenie cerkwi pochodzi z XVIII i XIX wieku. Nad nawą, prezbiterium i wieżą umieszczone są blaszane sygnaturki i hełmy z pozornymi latarniami. Obecnie jest użytkowana jako kościół rzymskokatolicki.

Kultura

Zespoły artystyczne:

• Zespoły taneczne "Walentynki" i "Biało-Czarne" z Piwnicznej,
• Grupa Śpiewacza Kobiet z Młodowa,
• Kwintet mandolinowyz Piwnicznej,
• Regionalny Zespół "Dolina Popradu",
• Orkiestra Dęta OSP z Piwnicznej.

Turystyka

Najbardziej rozpowszechnioną dyscypliną sportów zimowych na terenie gminy jest narciarstwo. Działa tutaj wiele wyciągów narciarskich (10 w Wierchomli Małej i 10 w Suchej Dolinie -Kosarzyskach).

W Wierchomli organizowane są cykliczne imprezy sportowe – narciarskie, rowerowe oraz wyścigi psich zaprzęgów. Jest tam też – zbudowana jako pierwsza w Polsce – profesjonalna trasa downhillowa.

Amatorom pieszych wędrówek gmina proponuje się gęstą sieć szlaków turystycznych. Popularna staje się górska turystyka konna i kajakarstwo górskie. Atrakcją turystyczną jest też spływ łodziami Doliną Popradu do Rytra.

Uzdrowisko

Największym bogactwem naturalnym regionu są wody mineralne. W okolicach Piwnicznej-Zdroju występują szczawy wodorowowęglanowo–wapniowo–magnezowo–sodowe, w Wierchomli szczawy wodorowęglanowo–wapniowo– magnezowo–żelaziste. Źródła wód mineralnych występują także w Młodowie. Wykorzystywane są one w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, nadkwaśnym nieżycie żołądka i stanach zapalnych jelit. Wspomagają też leczenie cukrzycy i stanów zapalnych trzustki.