Polna (województwo małopolskie)

Polna – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Grybów.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Środowisko przyrodnicze

Miejscowość położona na Pogórzu Rożnowsko-Ciężkowickim. Na południowy wschód od wsi piętrzy się wzniesienie Zielona Góra (690 m n.p.m.). Okolice Polnej mają urozmaiconą budowę geologiczną, łączą się tutaj dwie płaszczowiny: śląska i magurska. Niedaleko wsi położony jest rezerwat przyrodniczy (droga łącząca Polną z Wyskitną), w którym rosną 300-letnie lipy i dęby. W kompleksie leśnym należącym do mieszkańców wsi Polna, przy jednej z dróg na Maślaną Górę, znajduje się źródełko " Św. Jana ", z którego woda leczy choroby oczu (kataraktę i zapalenie spojówek).

Szkolnictwo

Szkoła Podstawowa im. bł. ks. Jana Balickiego w Polnej - http://www.szppolna.republika.pl

Komunikacja

Miejscowość Polna znajduje się na trasie kolejowej Stróże - Biecz, można również skorzystać z usług przewoźników autobusowych, którzy kursują przede wszystkim do Gorlic, Grybowa, Nowego Sącza i okolicznych wsi.

Trasy rowerowe

Stróże - Wyskitna - Polna - Stróże

Historia

Polna istniała przed 1375 rokiem. Właścicielem wsi był w tym czasie Mroczko, syn Mroczka z Sędziszowic. Po nim dziedziczył wieś jego syn Andrzej. Zmarł on już przed rokiem 1430, gdyż pojawia się w źródłach wdowa po nim Beata. Majątek jego odziedziczyli synowie Jan, Mikołaj i Jakub, którzy w 1435 roku sprzedali Polną za 540 grzywien Pawłowi, dziedzicowi Bobowej. Tenże Paweł dokonał w 1437 roku rozgraniczenia Polnej i Szalowej z dziedzicem tej ostatniej wsi - Adamem.

W następnych latach wieś często zmieniała właścicieli. Część jej odziedziczyli synowie Pawła z Bobowej: Jan i Stanisław. Pewne udziały przypadły Zawiszy Czamblowskiemu z Lipinek oraz Stanisławowi Staszkowskiemu, który według Jana Długosza występuje jako jedyny dziedzic Polnej. Spadkobierczyni Jana z Bobowej Danuta Zakrzewska sprzedała jego część Eliazarowi z Bruśnika, który z kolei odsprzedał ją w 1486 roku Janowi Gładyszowi z Szymbarku. Gładysz odkupił też pozostałą część Polnej w 1489 roku od Jakuba Staszkowskiego, syna Stanisława za 400 grzywien. W 1490 roku miał miejsce krótkotrwały zastaw Polnej Stanisławowi z Szalowej. W końcu XV wieku znajdował się we wsi folwark rycerski, z którego dziesięcinę płacono miejscowemu plebanowi. Dziesięcina pieniężna z łanów kmiecych uiszczana była na rzecz biskupstwa krakowskiego. W pierwszej połowie XVI wieku Polna pozostawała własnością Gładyszów. Opiekunem małoletnich dzieci Jana Gładysza był w 1504 roku jego bratanek Jakub z Kowalowych. Po osiągnięciu wieku dorosłego dziedzictwo Polnej przejął syn Jana, Erazm. W roku 1557 właścicielem wsi był Stanisław Gładysz.

Jako siedziba parafii Polna była ośrodkiem skupiającym wokół siebie sąsiednie mniejsze miejscowości. Przy kościele znajdowała się w XVI wieku szkoła. Parafia posiadała własne role i łąki, tzw. plebańskie. Dziesięcinę snopową pobierała w 1529 roku nadal z folwarku rycerskiego, a prócz tego tzw. meszne i mensalia ze wsi Wyskitnej. W 1536 roku naliczono w Polnej 5,5 łana, młyn o jednym kole i karczmę dziedziczną.

W 1909 roku w Polnej urodził się polski poeta Marian Czuchnowski. Opis rodzinnej miejscowości zawarł w utworze „Na wsi”. W czasie okupacji hitlerowskiej w Polnej znajdował się znaczący ośrodek konspiracyjny Armii Krajowej.

Zabytki

Kościół pw. św. Andrzeja Ap. w Polnej - drewniany kościół o cechach gotyckich z XVI wieku, przebudowany w XIX stuleciu. Okna tylko od strony południowej. Nawę i prezbiterium nakrywa stromy dach nad starszą częścią kościoła wsparty na więźbie storczykowej typu gotyckiego. W dachu sygnaturka z latarnią zwieńczona stożkowym daszkiem.

W latach 60. XX wieku w prezbiterium kościoła odkryto polichromowaną dekorację pochodzącą z XVI wieku. W prezbiterium polichromia fundowana prawdopodobnie przez Mikołaja Gładysza i jego żonę Elżbietę z Jordanów. Na stropie prezbiterium ornamentalne wzory patronowe, na ścianach - cykl 29 scen z Życia i Męki Chrystusa, Sąd Ostateczny, apostołowie (dwie z nich - święci Piotr i Paweł - mają nadnaturalne rozmiary) oraz klęczące postacie fundatorów (z herbami Gryf i Trąby). Na ścianie bocznej nad drzwiami znajduje się scena ścięcia św. Jana. W ołtarzu głównym obraz św. Andrzeja Ap. z XVIII w. oraz cenny zabytkowy późnorenesansowy obraz NMP Wspomożenia Wiernych z Dzieciątkiem odkryty spod przemalówek w 1967 roku. W zwieńczeniu lewego ołtarza - obraz św. Małgorzaty z połowy XVIII w. Ambona pochodzi z XVIII w., a chrzcielnica i kropielnica z XVI w. Parafia Polna istniała już w 1373 roku. Kościół w ostatnim okresie gruntownie odremontowany.

W Polnej 1892 roku pracował jako neoprezbiter ks. Jan Balicki, który w 2002 roku został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II.

Kościół w Polnej znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego.

Zobacz też: Parafia św. Andrzeja Apostoła w Polnej