Wojkowa

Wojkowa – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Muszyna. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Położenie

Wieś leży w dolinie Wojkowskiego Potoku, będącego dopływem Muszynki. Położona jest przy granicy państwa na wysokości 645-660 m n.p.m. Zabudowania i pola miejscowości znajdują się wśród rozległych masywów leśnych Gór Leluchowskich. Po wschodniej stronie miejscowości wznosi się zalesiony górą grzbiet Pustej (822 m), po południowej grzbiet Barwinka (863 m), a po zachodniej bezleśne, pokryte dużymi łąkami wzgórze Roztoki (795 m).

Historia

Osada prawdopodobnie istniała już w XIII wieku, jako strażnica graniczna w pobliżu której na wzniesieniu Stupne (817 m n.p.m.) miał znajdować się zamek. Obecna Wojkowa lokowana była na surowym korzeniu w 1595 roku, na mocy przywileju kardynała Jerzego Radziwiłła. Osadźcą wsi był Homa z Powroźnika. W akcie tym zaznaczono, iż kmiecie obowiązani będą wozić wino z Węgier i inne rzeczy dla dworu biskupiego. Ludność miejscowa trudniła się hodowlą i uprawą ziemi. We wsi był młyn, folusz, tartak i karczma. W Wojkowej wyrabiano też potaż i węgiel drzewny dla hut. W XVIII wieku na granicy Austriacy zbudowali okopy, które później były często przypisywane konfederatom. Po 1781 roku wieś była własnością kamery austriackiej, a od 1813 roku prywatną. Na początku XX wieku znajdowała się tu już Szkoła i Czytelnia Kaczkowskiego. Miejscowi Łemkowie uważali się za Starorusinów. Wojny Światowe nie dokonały tu żadnych zniszczeń. W górnej części wioski Niemcy wznieśli okazały budynek będący koszarami Grenzschutzu. W latach 1945-1947 miejscowych Łemków przesiedlono do ZSRR i na ziemie zachodnie. W 1976 roku nastąpiły zmiany graniczne z ówczesną Czechosłowacją(D.U. 1976, nr 11). Przekazano Czechosłowacji część terenów nadgranicznych (0,26 km2) w zamian za tereny w pobliżu budowanego wtedy Zbiornika Sromowieckiego. We wsi znajdują się dwa cmentarze, stary i nowy, położone na zachód od cerkwi. Zachowały się na nich stare krzyże i nagrobki. Najcenniejszym zabytkiem Wojkowej jest drewniana cerkiew greckokatolicka z 1790 lub 1792 r. z zachowanym wyposażeniem. Obecnie jest użytkowana jako kościół rzymsko-katolicki.

Do innych zabytków należą zachowane łemkowskie chaty, spichlerzyki, kapliczki i kamienne krzyże z XVI i XX wieku. Ponadto są tu okopy graniczne, stanowiące dziś skromne ślady nierówności i dołów. Znajdują się na granicy w zalesionym terenie, na południowy zachód od wsi. Mimo tradycji wiążącej je z konfederacją Barską, prawdopodobnie wykonali je Austriacy w latach poprzedzających I rozbiór Polski. W centrum wsi stoi także dawna strażnica niemieckiego Grenzschutzu z okresu II wojny światowej. Do początku lat dziewięćdziesiątych XX w. funkcjonowała ona jako Bursa Studencka Akademii Rolniczej z Krakowa.