Łopuszna

Łopuszna – wieś w gminie Nowy Targ, powiecie nowotarskim w województwie małopolskim przy drodze wojewódzkiej nr 969 z Nowego Targu do Krościenka. W latach 1934-1954 i 1973-1976 miejscowość była siedzibą gminy Łopuszna. W latach 1975-1998 Łopuszna położona była w województwie nowosądeckim.

Położenie geograficzne i turystyka

Miejscowość położona jest w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej nad Dunajcem, u podnóża Gorców. Jej zabudowa ciągnie się wzdłuż potoku Łopuszanka w głąb Gorców. Niektóre jej osiedla, jak np. Zarębek Wyżni i Koszary Łopuszańskie, położone są wysoko na zboczach Gorców, odosobnione od reszty wsi. Z miejscowości doskonałe widoki na Tatry i to nie tylko z wysoko położonego Zarębku Wyżniego, ale również z osiedli w dolinie Łopuszanki. Atrakcyjne położenie miejscowości i baza noclegowa sprawiają, że jest ona dobrą bazą wypadową do zwiedzania Gorców. Wychodzą stąd 2 szlaki turystyczne:

– niebieski z Łopusznej przez Bukowinę Waksmundzką i polanę Świderową na Turbacz. 3.45 h, ↓ 2.35 h – czarny z Łopusznej obok Pucołowskiego Stawku do skrzyżowania z czerwonym szlakiem na polanie Zielenica. Czas przejścia około 2:20, ↓ 1:45 h, różnica wzniesień 490 m.

Główną atrakcją miejscowości jest XV-wieczny gotycki kościół drewniany pw. Świętej Trójcy i św. Antoniego Opata. W Łopusznej znajduje się również dwór tzw. dwór Tetmajerów z ok. 1790 r. (przebudowany pod koniec XIX w.), który przez pewien czas należał do Leona Przerwy-Tetmajera. Dwór obecnie jest filią Muzeum Tatrzańskiego i znajduje się w nim etnograficzne muzeum. Planowane jest utworzenie tam Muzeum Kultury Szlacheckiej. Miejscowość znajduje się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.

W Łopusznej funkcjonuje klub piłkarski "Przełęcz Łopuszna" występujący w podhalańskiej B-klasie.

Kościół parafialny pw. Świętej Trójcy i św. Antoniego Opata

Kościół został wybudowany z drewna w ostatniej dekadzie XV wieku, na miejscu starszej świątyni. Konsekrowany był w 1504 roku. Jest budowlą późnogotycką, orientowaną, trójdzielną, jednonawową. Ściany zostały oszalowane. Składa się z zamkniętego prostokątnie prezbiterium, nawy i wieży dostawionej w XVII wieku o konstrukcji słupowo-ramowej. Od północy do prezbiterium przylega zakrystia. Nawa jest szersza, z kruchtą boczną. Od północy i zachodu przylega do niej wąska przybudówka. Całe wnętrze zdobiła niegdyś XVI-wieczna polichromia patronowa. Do dziś zachowała się ona jedynie we fragmentach – na deskach pochodzących z dawnych stropów, które odkryto w czasie remontu w 1932 roku, oraz na parapecie chóru. Obecne patronowe malowidła na stropie przedsionka pod wieżą i na belce tęczowej są w większości rekonstrukcją powtarzającą stare wzory. W 1935 roku wykonano polichromię o motywach ornamentalnych i figuralnych. Gotyckie, ostrołukowe portale w nawie i prezbiterium zostały w 1932 roku zastąpione nowymi, prostokątnymi. Prostą belkę tęczową wprowadzono trzy lata później na miejsce wcześniejszej, barokowej. Wyposażenie kościoła jest niejednorodne stylistycznie. Do najcenniejszych jego elementów należą:

• ołtarz główny – gotycki tryptyk z 1460 roku. Uznawany za jedno z najbardziej wartościowych i najlepiej zachowanych dzieł rzeźbiarskich Małopolski XV wieku. W polu środkowym znajduje się scena koronacji Najświętszej Marii Panny przez Trójcę Świętą. Na awersie skrzydeł bocznych przedstawiono postaci świętych – z lewej u góry św. Antoni Pustelnik, u dołu św. Franciszek z Asyżu, z prawej u góry św. Leonard, u dołu św. Bernard z Sieny, zaś na rewersie ukazano scenę Zwiastowania, a w trójkątach szczytowych postacie świętych dziewic
• dwa barokowe ołtarze boczne z 1. połowy XVIII wieku
• figury świętych na belce nad wejściem do nawy, zdobiły one dawny, barokowy ołtarz główny
• barokowe rzeźby grupy Pasji na belce tęczowej
• obraz Adoracji Trójcy Świętej z XVIII wieku
• obraz przedstawiający drogę na Kalwarię

Nad nawą i prezbiterium dach jest jednokalenicowy, zbudowany w systemie więźbowo-zaskrzynieniowym, pokryty gontem. Nad nim znajduje się wieloboczna sygnaturka. Dominującym elementem bryły świątyni jest izbicowa wieża, zwieńczona wysokim dachem namiotowym. Przy północnej ścianie wybudowano soboty. Kościół otoczony jest drewnianym ogrodzeniem z bramką nawiązującą do stylu zakopiańskiego.

Słynni ludzie

W Łopusznej dorastał, uczęszczał do szkoły powszechnej i mszę prymicyjną odprawił ks. Józef Tischner. Na miejscowym cmentarzu znajduje się jego grób, a w centrum miejscowości budynek "Tischnerówka", w którym znajduje się izba pamięci ks. J. Tischnera. Tutaj urodził się także ks. Kazimierz Bukowski. W latach 30. XIX w. na dworze Tetmajerów gościł poeta Seweryn Goszczyński, który wielokrotnie zwiedzał Gorce i jako pierwszy opisał je w polskiej literaturze. W 1848 na dworze Tetmajerów gościł także Jan Kanty Andrusikiewicz, przywódca powstania chochołowskiego. W latach osiemdziesiątych w Łopusznej spędzał wakacje ukrywający się Bogdan Borusewicz.