Ludźmierz

Ludźmierz – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Nowy Targ. Położona jest w południowej Małopolsce w regionie geograficznym Kotlina Nowotarska i historyczno-etnograficznym Podhale. Ludźmierz jest najstarszą wsią na Podhalu, położoną ok. 2 km od Nowego Targu i ok. 85 km na południe od Krakowa.

W roku 1234 w Ludźmierzu rozpoczęła się budowa kościoła. Cystersi z Jędrzejowa otrzymali z rąk Teodora Gryfity ziemię zwaną Ludźmierz i w 1238 roku zakończyli budowę kościoła. Cystersi zostali w Ludźmierzu aż do roku 1824.

W 1333 roku wieś została osadzona na prawie magdeburskim. Zasadźca wsi, niejaki Mikołaj Kuznich, otrzymał prawo wykarczowania lasów leżących nad rzeką Lepietnicą oraz po obu brzegach Czarnego Dunajca i Rogoźnika. Lokowana wieś miała obejmować 16 łanów frankońskich. We wsi miała być wybudowana karczma, jatki mięsne, piekarnia, zakład szewski oraz młyn - wszystkie miały stanowić uposażenie sołtysa.

W okresie zaborów Ludźmierz wraz z Krauszowem i Rogoźnikiem stanowił odrębne dominium. W wyniku reform józefińskich majątek klasztorny w Ludźmierzu został skonfiskowany na rzecz Funduszu Religijnego (1782). W dniu 7 czerwca 1819 roku klucz ludźmierski w drodze licytacji nabyty został przez Wojciecha Przerwę Tetmajera za cenę 14095 florenów. W latach 1824-1859 właścicielem Ludźmierza była pochodząca z Węgier rodzina Homolaczów. W 1859 r. majątek ludźmierski w drodze pierwokupu kupił Adolf Przerwa Tetmajer. W latach 1877-1883 trwał proces pozbywania się dóbr. Zabudowania dworskie z ogrodem i polem "dunajczyska" nabyli Żydzi z Nowego Targu.

W 1811 roku grunty ludźmierskie były podzielone na 9 ról kmiecych, 1 rolę kościelną, 1 rolę pańską i 4 zagrody. Role kmiece nosiły nazwy: Waloszowa, Klejowa, Krasoniowa, Siutowa, Jachymowa, Czajowa, Glistowa, Handzlowa, Parcicowa lub Górzowa.

W Ludźmierzu urodził się poeta Kazimierz Przerwa-Tetmajer.

Do 1954 roku istniała gmina Ludźmierz. W latach 1973-1976 miejscowość była siedzibą gminy Lasek. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

W Ludźmierzu znajduje się sanktuarium maryjne, które 18 maja 2001 zostało podniesione do godności Bazyliki Mniejszej. Jest to religijne centrum Podhala oraz stanowi cel wielu pielgrzymek.

W Ludźmierzu miało miejsce wydarzenie, uznawane przez niektórych za prorocze. 15 sierpnia 1963 r., podczas Uroczystości Koronacji figury Matki Boskiej Ludźmierskiej, której przewodniczył prymas Polski Stefan Wyszyński, dotychczasowy Bp. Karol Wojtyła chwycił berło, które wypadło z ręki figury. Ks. Franciszek Macharski skomentował to wydarzenie: "Karolu, Maryja dzieli się z Tobą władzą". Wydarzenie to zostało zarejestrowane i można je zobaczyć w filmie "Świadectwo"

7 czerwca 1997 w Ludźmierzu gościł papież Jan Paweł II. Odmówił różaniec razem z wiernymi zgromadzonymi w Ogrodzie Różańcowym.

Bibliografia