Domaniewice (województwo małopolskie)

Domaniewice – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Wolbrom.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Wieś w gminie Wolbrom. Po raz pierwszy została wspomniana w źródłach pisanych w 1388 r. Była wówczas w posiadaniu Niemierzy i Piełki z Galowa herbu Mądrostki i przynależała do klucza bydlińskiego.

W XVI wieku dziedzice wsi często się zmieniali. Pod koniec tego wieku wieś należała do Bonerów, z później do Firlejów. W latach 1783-1790 właścicielem wsi był Walenty z Kurozwęk Męciński, a po nim hrabia Adam Męciński. W 1787 r. wieś liczyła 163 mieszkańców. Zabudowę wsi w 1789 r. tworzyło 32 chałup, a dwa lata później było o jedną chałupę więcej.

W 1827 r. było tu 37 domów i 217 mieszkańców. W XIX w. działała tu kopalnia oraz piec do wypalania wapna. W 1857 r. kopalnia zatrudniała 12 kamieniarzy.

Warto zobaczyć

Źródło w Czarnym Lesie, tzw. wieczne źródło położone na skraju lasu nieopodal wylotu Doliny Wodącej.

Obszar Doliny Wodącej jest położony na pograniczu dorzeczy Pilicy (północna i zachodnia część) i Przemszy (Dolina Wodąca i wschodnia część). Źródło szczelinowo-krasowe w Czarnym Lesie daje początek potokowi Dzdzenica. Źródło to stanowi najlepiej zachowany naturalny wypływ wód podziemnych na całym obszarze Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Woda wypływająca z tego wywierzyska ma temperaturę wahającą się w granicach 8-9 °C i mineralizację ok. 300 g/l. Takie parametry oraz czystość wody sprawiają, że przetrwała w nim duża populacja zimnolubnych form reliktowych wypławków alpejskich.

Różnica wysokości zwierciadła wód podziemnych między strefą wododziałową a strefą drenażu w rejonie opisywanego źródła wynosi 20-25 m. W warunkach budowy geologicznej obszaru Doliny Wodącej drenaż utworów jury górnej odbywa się w obniżeniu Czarnego Lasu i Domaniewic. W tej części występują wypływy ascensyjne pod ciśnieniem (zjawisko gotujących się piasków w dnie potoku). Obserwując zjawiska hydrologiczne w Dolinie Wodącej i dolinie w Strzegowej mamy wrażenie, że są to dwie zupełnie różne formy. Pierwszym wyraźnym przejawem tego jest brak wypływów wód podziemnych u wylotu w doliny w Strzegowej. W dnie obu, występują jednak stałe, niewielkie zbiorniki wodne związane z występującymi w Dnie Doliny Wodącej lokalnie, a w Strzegowej na całej długości doliny nieprzepuszczalnymi utworami lessowymi. W profilu doliny Wodącej wyróżnić można dwie strefy: górną (rejon Smolenia i Podlesia) – wykształconą w wapieniach jury górnej, gdzie zwierciadło wód podziemnych występuje na głębokości od 50 do 25 m oraz dolną (na południe od skały Biśnik aż do wylotu doliny) – rozwiniętą w osadach ilastych czwartorzędu. W drugiej części zwierciadło wód podziemnych leży bardzo płytko pod powierzchnią terenu i w zależności od wilgotności roku przecina powierzchnię morfologiczną na różnych wysokościach. W tej części doliny pojawiają się lokalnie podmokłości oraz funkcjonujące okresowo wypływy.

Występują tu również strefy ponorów aktywnych w czasie gwałtownych opadów. Wspomniane zjawiska związane są z grawitacyjnym drenażem wód podziemnych obszaru Doliny Wodącej. Obok niego występuje jeszcze drenaż związany z głębszą cyrkulacją krasową, niekoniecznie związana z osią doliny, a wręcz dotyczącą głównego masywu gniazda ostańców ze Skałami Zegarowymi, Grodzisko Chłopskie i Pańskie na czele. Z nią związane są wspomniane wypływy ascenzyjne w obniżeniu Czarnego Lasu i Domaniewic. Najbardziej stałym i widocznym elementem drenażu całego obszaru jest źródło w Czarnym Lesie o wydajności 10-25 l/sek. Pojawiają się okresowo również wypływy w kierunku Ruskowej Skały i Gajówki Psiarskie.

Przetrwała również legenda, która głosi, jakoby dowódca przejeżdżających przez ten teren wojsk, zobaczył na wzgórzu ludzi pracujących w polu, nie widząc zabudowań (były one usytuowane w dolinie) miał powiedzieć: „Ludzi widzę, ale doma nie widzę” Od słów „Doma nie widzę” wzięła swój początek nazwa wsi Domaniewice.

Zobacz też

• Domaniewice