Ocena internautów miejscowości Olkusz
Średnia ocena: 4.3
liczba ocen: 8
Ilość ulic: 178
Ilość kodów pocztowych: 1
Współrzedne geograficzne N: 50.279083
Współrzedne geograficzne E: 19.559696
Strefa numeracyjna: Kierunkowy 32
Liczba ludności: 37700
Gęstość ludności: 1452 os./km²
Powierzchnia: 25.6 km²
Wysokośc npm: 398
Rodzaj gminy: miejsko-wiejska
TERC: 2121512054
Tablice rejestracyjne: KOL
Dzielnica: Czarna Góra
Dzielnica: Dodatki Pomorskie
Dzielnica: Kamyk
Dzielnica: Kocatówka-Dodatki
Dzielnica: Mazaniec
Dzielnica: Pakuska
Dzielnica: Parcze
Dzielnica: Parcze Dolne
Dzielnica: Parcze Górne
Dzielnica: Piaski
Dzielnica: Podgrabie
Dzielnica: Pomorzany
Dzielnica: Ponik
Dzielnica: Sikorka
Dzielnica: Skalskie
Dzielnica: Stary Olkusz
Dzielnica: Stoczki
Dzielnica: Słowiki
Dzielnica: Za Skałami
Dzielnica: Zagaje
Olkusz – miasto w woj. małopolskim, w powiecie olkuskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Olkusz, położone na zachodnich rubieżach Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej nad rzeką Babą, przy drodze krajowej nr 94 i przy drogach wojewódzkich: nr 783 i nr 791.
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. katowickiego.
Według danych z 31 grudnia 2010 miasto miało 36 869 mieszkańców.
Jeden z ośrodków górnictwa rud cynkowo-ołowiowych w Polsce (kopalnia Olkusz – Pomorzany, nieopodal w Bukownie Zakłady Górniczo-Hutnicze "Bolesław"), fabryka naczyń Emalia SA, fabryka wentylatorów OWENT, drobny przemysł i rzemiosło; lokalny ośrodek handlowy i kulturalny.
Miasto leży na Wyżynie Krakowsko–Częstochowskiej, dokładniej na Wyżynie Olkuskiej. Znajduje się w połowie drogi krajowej numer 94, pomiędzy Katowicami a Krakowem, przy linii kolejowej Kielce – Katowice. Przez miasto przechodzi Linia Hutnicza Szerokotorowa (LHS), która ma swój koniec w nieodległym Sławkowie. W odległości 20 kilometrów od miasta przebiega autostrada A4 będąca częścią drogi międzynarodowej o numerze E40.
Pierwsze zapisy nazwy miasta kształtują się następująco: Lcuhs (1257), Hilcus (1262), Helcus (1301), Ylcus (1314), Elcus (1409), Olkusch (1462). Jeszcze w XVIII w. miasto nazywane było Ilkuszem. Wskazuje to na pochodzenie jego nazwy od imienia Hilke (inaczej Hilcus, Hildebrand) i udział kolonistów niemieckich w lokacji miasta. Spolonizowana forma Hilkusz przeobraziła się ostatecznie w dzisiejszy Olkusz.
Na terenie Olkusza już we wczesnym średniowieczu rozwinęło się górnictwo, ze względu na płytko położone pokłady srebra. Początkowo osadnictwo rozwijało się na zachód od obecnego miasta, lecz w połowie XIII wieku gród został przeniesiony tuż nad rzekę Babę. Przed 1299 rokiem miasto zostało lokowane na prawie niemieckim (akt lokacyjny miasta zaginął, niemożliwe jest ustalenie dokładnej daty). Od tego momentu następuje intensywny rozwój Olkusza.
Na początku XIV wieku gród zostaje otoczony murami miejskimi i następuje rozbudowa farnego kościoła pw. św. Andrzeja Apostoła. Miasto zostaje wówczas zaliczone do największych i najważniejszych miast Małopolski, co zawdzięczało rozbudowie królewskich kopalń a także położeniu na szlaku Wrocław – Kraków. W roku 1356 miasto zyskuje prawo delegowania swoich przedstawicieli do nowo powstałego Sądu Sześciu Miast, który był najwyższym organem sądowniczym dla miast Małopolski. Wielu olkuszan piastowało wówczas znaczne stanowiska – Marcin Bylica był astronomem na dworze króla węgierskiego Macieja Korwina, a Marcin Biem zajmował się reformą kalendarza jako profesor Akademii Krakowskiej.
W XV wieku wyczerpaniu ulegają położone płytko pokłady surowców mineralnych, wtedy to zostają wybudowane sztolnie umożliwiające wydobycie z pokładów umiejscowionych na znacznie większej głębokości. W 1551 Zygmunt August ustanowił nowy statut dla kopalń w okolicach Olkusza. W 1579 roku uruchomiono w kamienicy położonej na Rynku mennicę królewską, która działała do końca wieku. Kres świetności miasta nastał wraz z nadejściem XVII wieku: wtedy to górnicy zaczęli podkopywać zabudowania miejskie, ponieważ uległy wyczerpaniom złoża kruszców. Do całkowitej klęski przyczynił się potop szwedzki – olkuscy gwarkowie zostali zabrani przez Szwedów do wykonania podkopów pod klasztor na Jasnej Górze, gdzie wszyscy zginęli. W dodatku zaniedbane i zamulone sztolnie spowodowały zalanie kopalń. Przez miasto kilkakrotnie wówczas przetaczały się pożary, które zniszczyły większość zabudowań.
W wyniku trzeciego rozbioru Polski w 1795 roku Olkusz przeszedł pod panowanie austriackie, ale po pokoju w Schönbrunn w 1809 roku miasto znalazło się w Księstwie Warszawskim, a od 1815 roku w Królestwie Polskim. Właśnie wówczas poczęto snuć plany odbudowy górnictwa w rejonie olkuskim. W 1814 roku otwarto pierwszą kopalnię rudy cynku. W pierwszej połowie XIX wieku miasto przeszło znaczną metamorfozę – wyburzono stary ratusz, mury miejskie oraz klasztor Augustianów, powstały wówczas gmachy starostwa (Olkusz stał się wtedy siedzibą powiatu), szpitala oraz nowego ratusza. W czasie powstania styczniowego na terenie Olkusza i całego Zagłębia Dąbrowskiego czynnie działały oddziały partyzanckie, w tym grupa żołnierzy włoskich dowodzonych przez płk. Francesco Nullo, który zginął w bitwie pod Krzykawką i dziś ma grób na olkuskim starym cmentarzu.
Po powstaniu powoli z upadku podźwignął się przemysł. Niebagatelne znaczenie miała budowa w latach 1883-1885 linii Dąbrowsko-Iwangrodzkiej, która znacznie przyczyniła się do integracji gospodarczej całego regionu i wyjątkowo ożywiła niespełna dwutysięczne miasteczko. Właśnie dzięki korzystnemu położeniu na szlakach komunikacyjnych w 1907 roku austriacki przemysłowiec Peter Westen założył Fabrykę Naczyń Blaszanych (dziś Emalia SA). Po I wojnie światowej miasto zaczęło szybko się rozwijać – powstały szkoły, znacznie poprawił się stan miejskiej infrastruktury. Olkusz liczył wówczas około 12 tysięcy mieszkańców, z czego niemalże 1/3 stanowili Żydzi. Istniała również znaczna mniejszość niemiecka. W latach 1918-1939 powiat olkuski znajdował się w ówczesnym województwie kieleckim. 10 lutego 1929 roku w Olkuszu zanotowano jedną z rekordowych niskich temperatur w Polsce: -40,4 °C.
Na początku września 1939 miasto zostało w wyniku działań wojennych zajęte przez Wehrmacht (nad pobliską Żuradą ppor. Władysław Gnyś strącił pierwsze niemieckie samoloty podczas tej wojny) i wkrótce wcielone do III Rzeszy. Rządy objęła mniejszość niemiecka, miasto przemianowano najpierw na Olkusch, a później Ilkenau, utworzono także getto żydowskie. W okolicznych lasach działały wówczas partyzanckie oddziały Armii Krajowej, co spotykało się z gwałtownymi odpowiedziami okupanta. 16 lipca 1940 roku rozstrzelano 20 osób w tym 15 Polaków, a dnia 31 lipca 1940 (Krwawa środa w Olkuszu) setki innych Polaków i Zydów maltretowano na miejskich placach, w wyniku czego zgineło przeszło 100 osób. Do połowy 1942 roku zlikwidowano olkuskie getto, a jego mieszkańców wywieziono do obozów koncentracyjnych. Ostatecznie 20 stycznia 1945 roku Armia Czerwona zajęła miasto w wyniku przeprowadzonej ofensywy na Śląsk.
Po wojnie nastąpił dalszy rozwój Olkusza. W latach 60. rozpoczęto budowę kopalni Olkusz oraz osiedli mieszkaniowych przeznaczonych dla pracowników zagłębiowskich zakładów przemysłowych, przede wszystkim Huty "Katowice", w pobliskiej Dąbrowie Górniczej. Rozbudowano fabrykę naczyń oraz postawiono ogromne hale nowej wytwórni wentylatorów. Dzięki temu liczba mieszkańców wzrosła z 10 tysięcy w latach powojennych do 40 tysięcy obecnie. Rozwój przemysłu niekorzystnie odbił się na środowisku naturalnym. Dziś w rejonie miasta częstym zjawiskiem są poważne szkody górnicze, zaburzona została również równowaga hydrologiczna (zanik źródeł rzeki Baby).
Do 1975 roku miasto znajdowało się w województwie krakowskim, później w latach 1975-1999 w województwie katowickim, a od 1999 wchodzi w skład województwa małopolskiego.
Śródmieście |
---|
Augustiańska |
Centrum |
---|
Bylicy |
Os.1000-lecia (Pakuska) |
---|
Aleja 1000 lecia (od skrzyżowania z ul.Biema) |
Czarna Góra |
---|
Asnyka |
Pomorzany |
---|
Biała |
Glinianki |
---|
Astrów |
Os.Młodych |
---|
Baczyńskiego |
Wschód |
---|
K.K.Wielkiego (55-99, 66-124) |
Słowiki |
---|
Batalionów Chłopskich |
Skalskie |
---|
Jasna (21-71, 24-132) |
zachowane
W niedalekim Rabsztynie na wzgórzu znajdują się ruiny zamku Bonerów położonego na Szlaku Orlich Gniazd.
niezachowane
Widok na Osiedle Młodych oraz w tle na Osiedle Słowiki
Szpital Powiatowy w Olkuszu
Olkuski ośrodek rekreacyjno-sportowy
Widok na śródmieście
Widok na Bazylikę Mniejszą św. Andrzeja
Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu
Osiedle na ul. Skalskiej
Skwer w Olkuszu
Dworek Machnickich wraz z centrum kulturalnym
Centrum kulturalne w Olkuszu
Rekonstrukcja baszty
Osiedle Słowiki
Ul. Krakowska
Dawny budynek poczty w Olkuszu
Rynek w Olkuszu od strony parkingu
Ul. Sławkowska
Olkusz (stacja kolejowa)
Hala Widowiskowo-Sportowa
Na terenie miasta działalność prowadzą następujące kościoły:
Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-16 20:32:46