Rodaki

Rodaki – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w północnej części gminy Klucze, przy drodze wojewódzkiej nr 791 Olkusz - Zawiercie, w paśmie Krajobrazowego Parku Orlich Gniazd.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Z najwyższego wzniesienia - Świniuszki (487 m n.p.m.) - roztacza się widok na Pustynię Błędowską i ruiny zamku w Ogrodzieńcu. Na zboczu Świniuszki znajduje się jaskinia, zaliczana do jednych z najgłębszych na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Wieś otacza obszar lesisty usiany ostańcami, poprzecinany skalistymi dolinkami, stanowiący szlak turystyczny i rowerowy, jest to teren do wspinaczek i dla grotołazów.

Rodaki podzielone są na cztery przysiółki: Dwór, Wieś, Nowsie oraz Rzeka.

Nazwa

Hipoteza I: Nazwa miejscowości jest etniczna i pochodzi od jakiegoś rodu (lub rodziny), który mógł posiadać tę włość, jednak nie wiemy jakiego (rodak – współobywatel, krewniak). W 1398 r. występuje jako Rodak, w latach 1470-80 jako Rodaky.

Hipoteza II: Nazwa „Rodaki” pochodzi od słowa „rod” – źródło.

Historia

Już w 1325 roku był tu kościółek, ale sama wieś należała do parafii Chechło.

Do 1388 r. była królewszczyzną. Wtedy jednak, wraz z Kluczami i zamkiem w Ogrodzieńcu, nadana została cześnikowi Włodkowi.

W XV w. wieś ta była własnością Salomona i Piotra herbu Łabędź. Miała wówczas 15 łanów kmiecych, z których dziesięcinę wartą 4 grzywny płacono biskupowi krakowskiemu, zaś dziesięcinę wartą 2 grzywny z łanu sołtysiego płacono plebanowi w Chechle. Według regestru poborowego w 1490 r. wieś miała 11 łanów. W 1581 r. była własnością Bonerów. W XVI w. był w Rodakach młyn i karczma. W XIX w. należała do gminy Ogrodzieniec w powiecie olkuskim. W 1876 r. tutejszy folwark liczył 1396 mórg powierzchni, z czego 401 mórg miały grunty orne i sady, łąk mórg 39, lasu 922, nieużytków mórg 34, były w nim 4 budynki murowane i 18 drewnianych. W końcu XIX w. ziemia dworska została rozparcelowana między chłopów.

Zabytki

Najcenniejszym zabytkiem wsi jest drewniany kościółek pod wezwaniem św. Marka, wzniesiony prawdopodobnie przed rokiem 1601 r. z drewnianą dzwonnicą z XVIII lub XIX wieku. Przy jego budowie nie używano gwoździ. Kościółek jest jednonawowy, częściowo z podcieniami, od północy zwieńczony zakrystią i otwartymi sobotami. Na pokrytym gontem dachu znajduje się barokowa wieżyczka.

W głównym, późnobarokowym ołtarzu znajduje się obraz św. Marka. W bocznym ołtarzu kościoła znajdował się także posąg św. Mikołaja z początku XV wieku, który przeniesiony został do nowego kościoła w Rodakach. Znajduje się tam także epitafium Krzysztofa Zawalskiego, zmarłego w 1673 roku. Zabytkową świątynię otacza kamienny mur. W 2001 roku kościółek został wpisany na listę obiektów drewnianych w Małopolsce i włączony do Szlaku Architektury Drewnianej województwa małopolskiego. W roku 2006 został poddany gruntownej renowacji.

Zobacz też

• Świniuszka
• Jaskinia Na Świniuszce