Babice (powiat oświęcimski)

Babice – wieś sołecka w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Oświęcim.

Historia

W przeszłości dla określenia wsi w zachowanych dokumentach historycznych występują nazwy: Babica, Babycza, Babycze, Babice.

Pierwsza wzmianka na temat wsi pochodzi z 1314 r., zamieszczona w dokumencie księcia Mieszka cieszyńskiego, który uwalnia Piotra Stosza z Babic koło Oświęcimia od płatności daniny.

W 1457 r. Babice, jako własność książąt oświęcimskich, przechodzą w drodze kupna przez króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka całego księstwa oświęcimsko-zatorskiego, do dóbr królewskich państwa polskiego.

W latach 1470–80 odnotowano płatność dziesięciny pieniężnej z łanów kmiecych w Babicach na rzecz Scholasterii Krakowskiej (Uczelni Krakowskiej). Dokumenty z lat: 1496, 1502, 1529 wspominają o folwarku w Babicy należącym do zamku oświęcimskiego. W 1496 r. sąd oficjała krakowskiego rozstrzygnął spór między "szlachetnie urodzonym" Spergetlthem – podstarościm oświęcimskim a klasztorem OO Dominikanów w Oświęcimiu o dziesięcinę snopową z ról folwarcznych m.in. w Babicy, wsi zamku Oświęcimskiego na korzyść klasztoru, ponieważ należała się ona kościołowi parafialnemu w Oświęcimiu, którym wówczas ministrowali Dominikanie.

W tym czasie Babice stanowiły wieś służebną zamku oświęcimskiego. W lustracji starostwa oświęcimskiego z 1508 r. zapisano, że do obowiązków mieszkańców wsi należy czyszczenie zamku, wywożenie z niego nieczystości, uprawa kapusty w miejscowym folwarku zamkowym. Pod koniec XVI w. doszły do tego jeszcze obowiązki przy stawach rybnych starostwa. Wspomniany dokument informuje również, że we wsi funkcjonuje prom.

W 1584 r. na drodze śląskiej prowadzącej przez Babice wymieniany jest most na Wiśle, przez który przejeżdżali krakowscy kupcy. Po rozbiorach Polski w XVIII wieku rola tej drogi jeszcze się zwiększyła, ponieważ Babice stały się ważnym punktem granicznym między ówczesna Galicją a Prusami, które rozgraniczała w tym rejonie Wisła i Przemsza. W Babicach znajdowała się komora celna ponieważ tu rozchodziły się dwie drogi "cłowe", oświęcimska prowadząca przez Gorzów i Chełmek na Śląsk, oraz babicka prowadząca na Kraków. W tym czasie Babice wraz z innymi wsiami starostwa oświęcimskiego należały dożywotnio do ostatniego starosty Piota Małachowskiego, który następnie wydzierżawił je Tomaszowi z Brzezia Rusockiemu. Ten z kolei, po śmierci Małachowskiego w 1792 r., część gruntów babickich samowolnie sprzedał lub rozdał miejscowym chłopom i Żydom. W 1803 r. na publicznej licytacji Babice nabył hrabia Wincenty Bobrowski z Poręby Wielkiej i od razu odsprzedał je Kajetanowi Rusockiemu – właścicielowi pobliskich Broszkowic. Po nim majątek odziedziczyła córka Leokadia Dębska z Oświęcimia a jej spadkobiercy po 1849 r., kiedy zniesiono już pańszczyznę, dobra folwarczne rozsprzedali.

Na początku roku 1900 w Babicach zorganizowano dwuklasową szkołę i założono Ochotniczą Straż Ogniową.

1 października 1939 r. na terenie Babic odbyło się konspiracyjne zebranie tajnej grupy wojskowych w składzie: rotm. Stanisław Krępa – pseudonim "Trojacki", Mieczysław Jonkisz ("Mietek"), Stanisław Matuszczyk i porucznik Jan Wawrzyczek ("Marusza", "Danuta"), którzy zorganizowali terenową organizację Związku Walki Zbrojnej(ZWZ).

W czasie okupacji (kwiecień 1941) Niemcy wysiedlili mieszkańców Babic wyburzając większą część zagród, a na terenie wsi utworzyli gospodarstwo rolne "majątek dworski" w którym pracowali więźniowie z pobliskiego obozu w Oświęcimiu. W 1943 r. władze okupacyjne założyły w Babicach podobóz "Wirtschafshow Babitz". W budynku szkolnym umieszczono więźniarki, a więźniów w oddzielnie wybudowanym baraku. Podobóz otoczony był drutami kolczastymi i podlegał Auschwitz II – Birkenau. Jego mieszkańcy pracowali przy obsłudze koni, pracach polowych i ziemnych, budowali drogi itp. Natomiast kobiety przy hodowli krów, buhajów, kompostowaniu, nawożeniu pól i lżejszych pracach polowych(chociaż widziano jak więźniarki były wykorzystywane jako siła pociągowa do orania pól pługiem). Likwidacja podobozu nastąpiła po ewakuacji więźniów 17 stycznia 1945 r.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bielskiego.

Zobacz też

• Babice, Babice Nowe

Bibliografia

• Julian Zinkow: Oświęcim i okolice. Przewodnik monograficzny. Oświęcim: Centrum Informacji, Spotkań, Dialogu, Wychowania i Modlitwy Galicyjska Księgarnia i Antykwarnia, 1994. ISBN 83-7094-002-1.