Grojec (powiat oświęcimski)

Grojec – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Oświęcim. Sołectwo liczy 2923 mieszkańców – stan na dzień 16.05.2006.

Położenie

Wieś leży na północno-zachodniej krawędzi Wysoczyzny Osieckiej opadającej ku dolinie Soły. Od zachodu i południa otaczają ją liczne stawy rybne, które powstały już w dalekiej przeszłości.

Historia

Nazwa wsi, która najpierw brzmiała "Grodziecz" jest pochodzenia topograficznego. Na tzw. Górze Grojeckiej, jak również w Łazach istnieją ślady grodzisk z początku minionego tysiąclecia. Pierwsza wzmianka o Grojcu ( "Grozey" ) występuje w dokumencie z 1285 roku przy lokowaniu sąsiedniej wsi Sępnia (Poręba Wielka). Właścicielem wsi był Siema (Ziema) h. "Gryf". Od XIV do XV wieku, kiedy to w ramach wiana żony (1497 r.) Grojec dostał się Porębskim h. "Kornicz". W 1682 roku (po prawie dwustu latach) wieś przejmuje ich powinowaty Andrzej Nielepiec h. "Prus", a od jego wnuczek Grojec nabył w 1722 roku baron Antoni Szembek. W 1799 roku od Szembeków odkupił go hrabia Ignacy Bobrowski h. "Jastrzębiec". Jego wnuk Adolf założył folwark i osadę zwaną od jego imienia Adolfinem.

Na krótko właścicielem Grojca był ożeniony z wdową po Adolfie Kornel Chwalibóg, po czym w 1905 roku jego spadkobiercy sprzedali pałac i znajdujące się tam dobra księciu Aleksandrowi Radziwiłłowi. Pałac, obecnie odrestaurowany, przebudowany został pod koniec XVIII wieku przez Ignacego Bobrowskiego w stylu neogotyckim.

Obecny kościół drewniany pw. św. Wawrzyńca, zbudowany w 1671 roku przez hr. Zygmunta Porębskiego, został od podstaw przebudowany w latach 1764 – 67 przez Annę Szembekową z Potockich, wdowę po właściwym fundatorze Jakubie Franciszku Szembeku (dziedzicu w Grojcu, Zaborzu, Rajsku i Kaszewicach, gdzie zmarł 19 czerwca 1765 roku ). W kościele grojeckim pod epitafium z czarnego marmuru umieszczono w srebrnej puszce jego serce. Ciekawym jak na ówczesne czasy było założenie, przez wspomnianego już hrabiego Andrzeja Nielepca h. "Prus", 30 marca 1713 roku fundacji na rzecz utrzymania "po wieczne czasy" przez miejscowego plebana "szpitala dla bezdomnych i sierot". Fundacja została zaintabulowana na dochodach z majątku w Olszowicach k. Krakowa (70% na szpital, 30% na kościół w Grojcu). Szpital dla ok. 12 – 16 ubogich (drewniana chata kryta słomą) utrzymał się oficjalnie aż do 11 października 1926 roku, kiedy to zdecydowano o jego rozbiórce z braku środków na remont lub budowę nowego. Po II wojnie tradycję przejął utworzony w pałacu w latach 60. Państwowy Dom Opieki Społecznej, obecnie Zakład Opiekuńczo-Leczniczy (PZOL) dla upośledzonych dziewcząt i kobiet.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bielskiego.

Religia

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia Świętego Wawrzyńca).