Koszyce (województwo małopolskie)

Koszyce – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Koszyce. W latach 1374-1869 miasto.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Koszyce.

Historia

Miejscowość położona była w dobrach królewskich, stanowiła uposażenie wielkorządcy krakowskiego i nosiła nazwę Koszyczki. Pierwsza wzmianka o Koszycach w źródłach pochodzi z 1328 roku. Przez Koszyce,położone przy przeprawie przez Szreniawę, przebiegał szlak handlowy z Krakowa i Bochni przez Wiślicę na Ruś Kijowską. 26 czerwca 1374 r. królowa Elżbieta Łokietkówna nadała Koszycom, posiadającym już uprzednio prawa miejskie, prawo magdeburskie i przywilej targów w poniedziałki. Przywileje lokacyjne były wzorowane na krakowskich. Miasto było ważnym ośrodkiem rzemieślniczym i handlowym. 4 kwietnia 1421 r. Koszyce powtórnie były lokowane na prawie magdeburskim przez króla Władysława Jagiełłę i otrzymały przywilej odbywania 8-dniowego jarmarku 22 lipca i targów we wtorki. W mieście znajdowała się komora królewska, która pobierała myto od wozów i pędzonego bydła. W pobliżu Koszyc znajdował się port rzeczny na Wiśle w Morsku. W 1563 r. w mieście znajdowały się 83 domy, 13 jatek rzeźniczych oraz łaźnia. W mieście handlowano zbożem, upowszechniła się stosowana tu miara korzec koszycki, równy 1/4 korca krakowskiego (55 kg żyta lub 57 kg pszenicy). Z 1564 pochodzi wzmianka o istnieniu ratusza. W 1579 r. w Koszycach działało 86 warsztatów rzemieślniczych.

Upadek miasta nastąpił od XVII wieku. Spustoszenia dokonała zaraza z 1654 r., podczas której zmarło m.in. 40 miejscowych mistrzów cechowych. Dzieła zniszczenia dopełnił potop szwedzki. W tym okresie z 77 rzemieślników pozostało 18. W 1664 r. Koszyce miały zaledwie 432 mieszkańców i znajdowały się tu 52 domy. W kolejnych latach miasto jeszcze bardziej podupadło, mieszkańcy musieli odrabiać pańszczyznę na folwarku w pobliskich Kucharach.

W XVIII wieku sytuacja miasta uległa poprawie. Stało się ono ważnym ośrodkiem rzemieślniczym. Rozwijało się tu przede wszystkim sukiennictwo. W 1827 r. miasto miało 628 mieszkańców. Po powstaniu styczniowym 1 czerwca 1869 r. car odebrał Koszycom prawa miejskie. W ramach represji za udział mieszkańców w powstaniu, rosyjskie władze przeniosły także siedzibę gminy do miejscowości Filipowice. Pod koniec XIX wieku ok. 40% mieszkańców stanowili Żydzi, którzy mieli własną gminę wyznaniową i dużą synagogę. W 1931 r. Koszyce stały się ponownie siedzibą gminy.

Podczas II wojny światowej, w dniu 6 września 1939 w Koszycach stacjonował sztab Armii Kraków gen. Szyllinga, wkrótce potem miejscowość dostała się pod okupację niemiecką. Latem 1944 w rejonie Koszyc toczyły się walki partyzanckie w ramach istnienia tzw. Republiki Pińczowskiej. W Koszycach funkcjonował wówczas Polski Zarząd Poczt i Telekomunikacji Obwodu Pińczowskiego AK. Koszyce wyzwoliła armia radziecka w styczniu 1945.

Zabytki

• Kościół pw. św. Marii Magdaleny z 1881 r. wzniesiony w miejsce zniszczonej w pożarze drewnianej świątyni z XV wieku Budowla jednonawowa z prezbiterium oddzielonym od nawy arkadą. Na ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVII wieku.

Zobacz też

• Koszyce, Koszyce Małe, Koszyce Wielkie, Książnice Wielkie
• Synagoga w Koszycach
• Cmentarz żydowski w Koszycach