Wola Stróska

Wola Stróska (dawn. Wola Strózka) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, w gminie Zakliczyn. Wieś leży na północnym stoku Mogiły na Pogórzu Rożnowskim. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.

Historia

Pierwsze wzmianki w źródłach historycznych o miejscowości Wola Stróska pochodzą z 1353 roku, kiedy to Wola Stróska była wsią rycerską. Kronikarz Jędrzej Mytnik pisał na przełomie XIX i XX wieku:

"... A gospodarzów z gór Stróskich przesiedlił swojem kosztem na południową stronę za górę do dolin, mówiąc im że stamtąd nie będą odrabiać pańszczyzny, na co się gospodarze swoją wolą zgodzili i z tych gór przesiedlili na południe za górę do dolin, a grunta na górach zabrał do dworu. A podług chłopskiego głupiego rozumu i woli, że się na to swoją głupią wolą zgodzili, nazwał dziedzic podstępny później te chałupy w dolinach już nie Stróżami ale Wolą Stróżką. ... " (Jędrzej Mytnik, "26 II 1930 Krótki opis Rudy Kameralnej")

.

II Wojna Światowa

Podczas II wojny światowej w rejonie Woli Stróskiej – Rudy Kameralnej operowało zgrupowanie partyzanckie (kompania) pod dowództwem por. Pawła Chwały ps. "Skory" i jego z-cy Zdzisława Tadeusza Straszyńskiego (Cichociemnego) ppor. "Meteora". Miejscem zgrupowania było wzgórze "Mogiła". W zgrupowaniu tym, oprócz żołnierzy Armii Krajowej, było też 14 uciekinierów z armii niemieckiej (Własowa), których nazywano "Azerbejdżanami", oraz 3 żołnierzy rosyjskich.

Bitwa

Najważniejszą akcją oddziału partyzanckiego była bitwa z żandarmerią niemiecką w Woli Stróskiej 4 października 1944 roku. W akcji tej zginęło 9 partyzantów z oddziału, głównie znajdujących się w punkcie sanitarnym tzw. "szpitaliku" (leśniczówka) oraz lekarz zgrupowania. Byli to m.in.: Władysław Mossoczy – lekarz z Brzeska, Franciszek Baca, Józef Macheta, Jan Gajda, Stanisław Świerczek, Józef Gągolik, Ludwik Chrzan, oraz Franciszek Pitala z Krakowa. Kilka lat po wojnie został w tym miejscu postawiony krzyż i pomnik. Szczegóły dotyczące zgrupowania partyzanckiego i walka z Niemcami w lasach Woli Stróskiej – wzgórze "Mogiła" opisane są w opracowaniu Światowego Związku Żołnierzy AK, Koło 32-840 Zakliczyn. Wspomnienia te zebrał i opracował Franciszek Kubala, ps. "Tarnowski", Kraków, 31.03.1995. (Dane personalne poległych różnią się nieco od tych podanych na obelisku).

'Szpitalik'

Koło Światowego Związku Armii Krajowej wybudowało obok szpitalika pomnik pamięci poległych partyzantów odsłonięty 5 października 1986 roku. Okolicznościowa tablica mówi:

... W tym miejscu dnia 5 X 1944 z rąk hitlerowskich barbarzyńców polegli na polu chwały lekarz i pacjenci partyzanckiego szpitala: 1) Władysław Mossoczy, 2) Franciszek Baca, 3) N. Gajda 4) Władysław Chrzan 5) Franciszek Pitala, 6) Franciszek Świerczek, 7) N. Wolak 8) N. Gącelik, 9) Bolesław Wołek 10) N.N podpisano - Społeczeństwo Ziemi Zakliczyńskiej 9. V. 1974 roku.