Białka Tatrzańska

Białka Tatrzańska – wieś podhalańska w południowej Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim, w gminie Bukowina Tatrzańska, nad Białką oraz w ciągu drogi krajowej 49.

Jest to znana w Polsce miejscowość letniskowa, posiadająca koleje linowe, wyciągi narciarskie, jak również baseny termalne. Długość wsi to ponad 8 km. Z południowej strony wsi otwiera się szeroka dolina do Tatr Bielskich, która sprawia, że w Białce Tatrzańskiej występuje wysokie nasłonecznienie łagodzące ostry górski klimat.

Na stałe miejscowość zamieszkuje ponad 2 tys. mieszkańców. Zdarza się, że w okresie zimowym liczba turystów przewyższała liczbę mieszkańców nawet trzykrotnie.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie nowosądeckim.

Historia

Założona na starym korzeniu w XVII wieku, za panowania Władysława IV Wazy, najprawdopodobniej w latach 1616-1618.

W skład wsi wchodziły dobra leśne w Tatrach, m.in. w okolicy Morskiego Oka oraz Wołoszyna. Poza gospodarką rolną, mieszkańcy wsi zajmowali się także pasterstwem, a w XVIII-XIX wieku zasłynęli jako wytrawni kuśnierze, którzy produkowali dla potrzeb Podhalan i mieszkańców sąsiedniego Spisza słynne kredowane, białczańskie kożuchy.

Od założenia znajdowała się w rękach prywatnych, przeszła w posiadanie starostwa nowotarskiego w XVII wieku (została wymieniona w spisie który otrzymał starosta Mikołaj Komorowski), stąd nie wiadomo dokładnie o jej początkach.

Pierwotna nazwa brzmiała "Nowa Białka" - stąd nazwisko Nowobielski (obecnie Nowobilski) wyodrębnione z rodu Budzów alias Rusinów, najprawdopodobniej założycieli wioski (tezę taką przyjmują autorzy "Genealogii Rodów Sołtysich na Podhalu).

Kultura

Od wczesnego dzieciństwa w Białce Tatrzańskiej mieszkała znana poetka Hanka Nowobielska (właściwe nazwisko Janina Fiutowska), która debiutowała w 1936 roku na łamach poznańskiego Orędownika. Odtąd jej wiersze ukazywały się w różnych pismach, zyskując uznanie czytelników. Jej dorobek artystyczny był wielokrotnie nagradzany, zdobyła m.in. I miejsce w 1966 roku w konkursie zorganizowanym przez Klub Pisarzy Ludowych w Lublinie. W roku 1965 otrzymała odznakę Zasłużonego Działacza Kultury, a w 1973 roku Złoty Krzyż Zasługi.

W miejscowości działa zespół regionalny Białcanie. Zespół istnieje od 1984 roku i wyłonił się z kapeli Mali Białcanie. Grupy te działają razem, występując w całym kraju, a także poza jego granicami. Ponadto biorą udział we wszelkiego rodzaju konkursach, festynach i festiwalach, często zdobywając główne laury, zwłaszcza jeśli chodzi o śpiew. Zespoły Mali Białcanie i Białcanie prezentują folklor Skalnego Podhala.

Turystyka

Obecnie Białka Tatrzańska pod względem infrastruktury turystycznej jest jedną z najatrakcyjniejszych miejscowości górskich (szczególnie zimą ze względu na bardzo dobre warunki do uprawiania sportów zimowych). W Białce znajdują się trzy ośrodki narciarskie:

• Ośrodek Narciarski Kotelnica Białczańska w Białce Tatrzańskiej z m.in. 5 wyciągami krzesełkowymi
• Wyciągi Narciarskie Bania w Białce Tatrzańskiej z m.in. 1 wyciągiem krzesełkowym
• Wyciągi Narciarske Kaniówka.

Wszystkie 3 objęte są wspólnym systemem karnetów, tzw. "System 1 Karta 15 wyciągów". Ośrodek narciarski Kotelnica Białczańska zajął w 2009 roku I miejsce jako Najlepszy Ośrodek Narciarski w Polsce wg portalu onet.pl

Górska rzeka Białka nadaje się do uprawiania sportów ekstremalnych m.in kajakarstwa górskiego i spływów pontonowych. Okoliczne wzgórza wykorzystywane są także przez paralotniarzy.

W Białce Tatrzańskiej 16 czerwca 2011 r. oddano do użytku baseny termalne Terma Bania o powierzchni lustra 1382,67 m². Woda termalna parku wodnego pozyskiwana jest z głębokości 2500 metrów i ma temperaturę około 80 stopni Celsjusza. Dach kompleksu pokryty jest w całości naturalną roślinnością.

Zabytki

Wart obejrzenia jest zabytkowy drewniany kościółek pw. św. Szymona i Judy Tadeusza, który należy do Szlaku Architektury Drewnianej. Został on wybudowany około 1700 roku przez Jędrzeja Topora i Jana Chlipalskiego. Kościółek, podobnie jak okoliczne świątynie drewniane pokryty jest gontem, składa się z prezbiterium, nawy oraz wieży z nadwieszaną izbicą i hełmem. Wnętrze jest barokowe i barokowo-klasycystyczne. Kościół okolony jest murowanym ogrodzeniem, w którym zachowały się bramy z XVIII i XIX wieku. Całość ocieniają lipy - zabytki przyrody. W latach 20-tych XX wieku, wykonano prace renowacyjne i konserwatorskie. Dziś we wnętrzu zgromadzony jest zbiór narzędzi rolniczych i dawnych przedmiotów gospodarczych. W okresie wakacyjnym odprawiana jest msza święta w języku łacińskim.

Odległości do ważniejszych miejscowości: Bukowina Tatrzańska – 5 km, Zakopane – 21 km, Nowy Targ – 12 km, Poprad – 56 km, Kraków – 90 km.