Ratoszyn

Ratoszyn – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie białobrzeskim, w gminie Radzanów. Leży w północno-zachodniej części Równiny Radomskiej, nad rzeką Pierzchnią (dopływ Pilicy). Wieś jest częścią parafii św. Marcina z Tours w Radzanowie w diecezji radomskiej.

Średni ośrodek zagłębia paprykowego.

Historia

Historia sięga do wczesnego średniowiecza (VII-XII w.). Nazwa pochodzi od Ratosza, protoplasty Ratoszyńskich (Ratowskich) herbu Szeliga. Już w XVI wieku jeden z ważniejszych ośrodków gospodarczych okolicy. Miejsce śmierci Macieja Krassowskiego (zm. 1790) - podwojewodzego rawskiego, posła sejmu elekcyjnego 1764. W 1864 Tadeusz Kiciński zakłada pierwszą polską szkołę. W 1877 Antoni Chrzystkowski zaś hutę szkła i wieś Pieńki Ratoszyńskie (ob. Podlesie). W 1916 powstaje Szkoła Powszechna , a w 1959 OSP. Zabytki: XVII/XVIII wieczna kapliczka z obrazem Matki Bożej obok legendarny kamień.

Kalendarium

• VII - VIII w. Powstanie Ratoszyna jako jednej z miejscowości otaczającej gród w Radzanowie;
• XIII w. Erekcja parafii radzanowskiej. Ratoszyn jednym z głównych jej ośrodków;
• 1440 Pierwsza zachowana wzmianka o Ratoszynie. Jan Długosz pisze o rodzinie Ratoszyńskich (Ratowskich) herbu Szeliga;
• 1508 Według Rejestru poborowego województwa sandomierskiego dobrami Ratoszyn i Olszowa włada Adam z Ratoszyna;
• 1521 Abp Jan Łaski wizytuje parafię Radzanów. Dziesięcina z Ratoszyna jest 8,5 krotnie wyższa od radzanowskiej;
• 1564 Wg Lustracji Województwa Sandomierskiego Ratoszyn ma 6,25 łana gruntów kmiecich;
• 1569 We wsi należącej do Krzysztofa Rathowskiego mieszka ok. 70 osób;
• XVII w. Wsią władają kolejno: Kożuchowscy, Smuszowscy, Zdziechowscy;
• ok. 1645 Powstaje Kapliczka Ratoszyńska MB Częstochowskiej;
• 1665 Kasper Kochanowski nabywa Ratoszyn od Zdziechowskich;
• 1760 Jędrzej Ozdoba (Cichy) zostaje wójtem Ratoszyna;
• 1766 W Ratoszynie mieszka 76 osób w 13 domach. Właścicielem wsi jest Wawrzyniec Kochanowski;
• 1775 Ratoszyn staje się własnością Macieja Krassowskiego - posła i podwojewodzego rawskiego;
• 1787 Kazimierz Cichoński jednym z twórców Bractwa Miłosierdzia;
• 1790-06-23 W Ratoszynie umiera Maciej Krassowski - podczaszy koronny i poseł na Sejm Czteroletni;
• 1797 Ratoszyn liczy 107 mieszkańców w 16 domach. Józef Manowski pierwszym chłopem płacącym czynsz;
• 1827 Miejscowość liczy 196 osób w 17 domach;
• 1837 Józef Krassowski sprzedaje dobra Gen. Mikołajowi Korffowi;
• 1852 Dobra Ratoszyn nabywa Tadeusz Kiciński.
• 1862 Wieś liczy 201 mieszkańców. Andrzej Nowakowski - sołtysem;
• 1864 Kiciński zakłada " Szkółkę", zlikwidowaną ok. 1870 r.
• 1870 Kazimiera Kicińska zakłada ochronkę;
• 1877 Folwark nabywa mgr Antoni Chrzystkowski - farmaceuta z Radomia. Powstają Pieńki Ratoszyńskie (Podlesie)i huta szkła w Górach (Podgórze);
• 1880-11-26 Umiera Antoni Chrzystkowski. Siedmiowłókowy majątek nabywa Antoni Podczaski.
• 1884 Ratoszyn liczy 291 mieszkańców;
• 1895 W Ratoszynie mieszka 395 osób. Podczaski rozpoczyna parcelację majątku;
• 1913 Ludność Ratoszyna sięga 645 osób;
• 1915 Walki frontowe w Starym Borze i Lesie Ratoszyńskim. Internowanie sołtysa Jana Wodzińskiego. Wysiedlenie Ludności w okolice Błotnicy;
• 1916 Powstaje Szkoła Powszechna. Maria Żabska - kierownikiem;
• 1918-11-01 Wyzwolenie Ratoszyna spod austriackiej okupacji;
• 1920 Udział mieszkańców w wojnie z bolszewikami (B.Kłosowski);
• 1924-08-24 Umiera Jan Wodziński.
• 1931 Powstaje Obwód Łowiecki Wspólny Ratoszyn;
• 1931-1935 Maria Marusarzówna prowadzi zespół teatralny;
• 1939 Ratoszyn liczy 543 mieszkańców. Sołtysem jest Leon Drabik;
• 1943-06-11 Starcia AKowców z siłami niemieckimi koło Podlesia;
• 1944-06-06 Pacyfikacja Podlesia. W Zaborzu ginie Jan Nowakowski;
• 1945-1949 Początki komunizacji i stalinizacji wsi. Władysław Kaczyński propaguje PPR, Władysław Rylski-SL;
• 1958 Podlesie odrębnym sołectwem;
• 1959-11-15 Czesław Korecki staje na czele nowopowstałej OSP;
• 1961 Zostaje oddany do użytku budynek szkolny;
• 1962 Roman Kruśliński na czele OSP i POP PZPR;
• 1965 Edward Winiarczyk prowadzi LZS Ratoszyn;
• 1973 Degradacja szkoły do 3-klasowej. Stefan Wójcik inicjuje zabranie sprzętu i zasobów bibliotecznych do Rogolina;
• 1981 Powstaje Komisja NSZZ Solidarność Wiejska;
• 1990 W wyborach samorządowych Andrzej Kosiec według oficjalnie ogłoszonych wyników pokonuje nieznacznie Stefana Spólnego;
• 1990 Początek "Zagłębia paprykowego";
• 1990-1993 Spór o restytucję i rozbudowę Szkoły;
• 1994 Stefan Spólny zdecydowanie pokonuje Sławomira Kruślińskiego i Henryka Petrzaka w wyborach samorządowych;
• 1996 Stefan Spólny nowym Prezesem Ochotnicza Straż Pożarna w Ratoszynie;
• 1997 Marcin Wodziński publikuje "RATOSZYN - zarys dziejów miejscowości i okolic" na łamach Gazety Białobrzeskiej;
• 1999 Likwidacja Szkoły Podstawowej w Ratoszynie;
• 2000-05-04 Uroczyste obchody 40-lecia OSP;
• 2002 Stefan Spólny (KWW Prawy Radzanów) zwycięża w wyborach samorządowych Aldonę Helenę Rylską (KWW PS - zw. z PSL) oraz Tadeusza Zawadzkiego (KWW Nasza Wspólnota Samorządowa);
• 2004 Położenie nowej asfaltowej nawierzchni na drodze 34199łączącej Ratoszyn z Radzanowem; Ratoszyn liczy 207 mieszkańców, a wraz z Podlesiem i Podgórzem - 355.

Właściciele dóbr Ratoszyn

• do pocz. XVII wieku - Ratoszyńscy (Ratowscy, Ratoccy) herbu Szeliga;
• XVII wiek - Kożuchowscy herbu Doliwa;
• - Smuszowscy (Szumowscy) herbu Junosza;
• - Zdziechowscy herbu Rawicz;
• XVII / XVIII wiek - Kochanowscy herbu Korwin;
• ok. 1775 - 1790 - Maciej Krassowski herbu Ślepowron;
• 1790 - 1832 - Józef Krassowski herbu Ślepowron;
• 1832 - 1852 - Mikołaj Korff, gen. baron;
• 1852 - 1877 - Tadeusz Paweł Hermolaus Kiciński herbu Rogala;
• 1877 - 1880-11-26 - mgr Antoni Chrzystkowski - właściciel folwarku;
• 1881 - 1897 - Antoni Podczaski - właściciel folwarku;

Dyrektorzy i kierownicy szkoły

• 1916 - 1921 - Maria Żabska;
• 1921 - 1924-09-21 - Maria Kaczmarczyk;
• 1924 - 1925-01-25 - Jadwiga Dudek;
• 1925 - 1926 - Kazimierz Kluz;
• 1926 - 1930 - Maria Burakowska;
• 1930 - 1935 - Maria Marusarzówna;
• 1935 - 1936 - Wanda Szczykutowicz;
• 1936 - 1937 - Józef Sopiński;
• 1937 - 1938 - Maria Franzówna;
• 1938 - 1939 - Antoni Dąbkowski;
• 1939 - 1940-05-01 - Stanisława Nowakowska;
• 1940 - 1941 - Antoni Dąbkowski;
• 1943 - 1945 - Stanisława Nowakowska;
• 1945 - 1946 - Franciszek Jabłoński;
• 1946 - 1951 - Jadwiga Krawczyk;
• 1951 - 1956 - Stefan Zbroś;
• 1956 - 1962 - Czesław Korecki;
• 1962 - 1964 - Janusz Buda;
• 1964 - 1970 - Edward Winiarczyk;
• 1970 - 1973 - Stefan Wójcik;
• 1973 - 1980 - Józef Marian Burski;
• 1980 - 1989 - Janina Wikalińska;
• 1989 - 1991 - Stanisław Fatek;
• 1991 - 1999 - Jolanta Kruślińska;

Wójtowie i sołtysi

• przed 1765 - Wawrzyniec Ozdoba - Cichy;
• 1765 - 1801 - Jędrzej Cichoński - Ozdoba;
• 1856 - 1864 - Andrzej Nowakowski;
• 1864 - 1874 - Roch Spólny;
• 1912 - 1920 - Jan Wodziński;
• 1920 - 1924 - Jan Rylski;
• 1924 - 1928 - Władysław Rylski;
• 1928 - 1930 - Antoni Szczęsny;
• 1930 - 1934 - Józef Gajda;
• 1934 - 1938 - Piotr Rylski;
• 1938 - 1942 - Leon Drabik;
• 1942 - 1946 - Jan Gajda;
• 1946 - 1949 - Władysław Rylski;
• 1949 - 1951 - Józef Kot;
• 1951 - 1968 - Władysław Rylski;
• 1968 - 2007 - Henryk Rylski;
• 2007 - nadal Stefan Spólny

Rzemieślnicy (XVIII-XIX wiek)

SZYNKARZ

• 1824-56 Szczepan Szelc

TRACZ

• 1784-1811 Walenty Jarzyna
• 1796-1835 Tomasz Zital Włodarczyk

TKACZ

• 1770-1817 Kazimierz Cichoński - Ozdoba
• 1833-1861 Franciszek Rokiciński
• 1837-1861 Augustyn Rylski

KUŹNIA

• 1774-1796 Ludwik Badowicz
• 1790-1826 Bernard Badowicz

SZEWC

• 1810-1842 Bonifacy Sobieniewski

BEDNARZ

• 1788-1794 Jakub Bebnarz

KOŁODZIEJ

• 1781-1811 Walenty Szymkiewicz

WYROBNIK

• 1775-1797 Mateusz Rolczyk
• 1802-1824 Błażej Kosiński

OWCZARZ

• 1797-1816 Wojciech Dobrosiewicz
• 1781-1821 Michał Górnicki

KARCZMA

• 1810-1836 Maciej Peyrakowicz
• 1864-1891 Andrzej Gajda

MŁYN

• 1780-1793 ? Jaworski
• 1790-1825 Marcin Jastrzębski
• 1805-1826 Bernard Ziółkowski
• 1810-1832 Bartłomiej Konatowski
• 1826-1861 Jakub Stępkowski
• 1860-1891 Andrzej Gajda