Stromiec

Stromiec – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie białobrzeskim, siedziba gminy Stromiec. Wieś zamieszkana jest przez 909 mieszkańców (2006).

Historia

Osada istniała już w XII wieku, założona przez osadników z Mazowsza na wyrębach i karczowiskach. Parafia założona w 1242 przez Konrada Mazowieckiego, potwierdzona w 1511 przez Zygmunta Starego. Duże obszary Puszczy Stromeckiej jako królewszczyzny oddawane były pod zastaw lub w dzierżawę.

Okres rozkwitu miejscowości to XVI wieku i 1 połowa XVII wieku, gdy powstały tu pale i bindugi, skąd spławiano płody rolne i leśne ku Wiśle szlakiem "pływanek pilickich". Pod koniec XVI wieku dzierżawcą dóbr był Marcin Falęcki, później Krzysztof Terek.

W czasie wojen szwedzkich osada leśna została zniszczona, a w miejscowym dworze stanął król szwedzki Karol X Gustaw. Pod koniec XVII wieku osadę przejął Feliks Boski, który ją odbudował, uruchomił młyn, tartak i organizował cotygodniowe targi. Królowie Zygmunt II August i Jan III Sobieski nadali mieszkańcom osady przywileje na korzystanie z zasobów leśnych. Feliks Boski został starostą niegrodowym, podobnie jak wcześniej Pułascy i Górscy.

W okresie powstania styczniowego działały w okolicznej puszczy liczne oddziały partyzanckie, z okolicznej wsi Niedabyl pochodził Dionizy Czachowski – jeden z bohaterów tego powstania. W 1918 w Stromcu ustanowiono siedzibę gminy Stromiec. Miejscowość specjalizowała się w rzemiośle – głównie w garbarstwie, produkcji obuwia i krawiectwie.

W czasie wojny obronnej w 1939 w Puszczy walczyły oddziały 13 DP z Armii "Prusy", ponosząc ciężkie straty w trakcie odwrotu ku Wiśle. W okresie okupacji hitlerowskiej działał tu Podobwód III AK "Bory" majora Józefa Wychowskiego "Wiesława". 15 lutego 1943 partyzanci GL zajęli budynek gminy i zniszczyli dokumenty. W okresie II wojny światowej zginęło 138 mieszkańców gminy, co upamiętnia obelisk na skwerze postawiony w 1988.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.

Ważniejsze obiekty

We wsi istnieje kościół św. Jana Chrzciciela wzniesiony w stylu neogotyckim w latach 1900-1905 przez Rudolfa Majera, w miejscu zniszczonych poprzednich świątyń drewnianych z lat 1242, 1521 i 1596 (zniszczona w 1655, odbudowana w 1688). Parafia w Stromcu wchodzi obecnie w skład dekanatu jedlińskiego w diecezji radomskiej Kościoła katolickiego.

Działa tu szkoła podstawowa, jedna z pięciu w gminie Stromiec. Działalność profilaktyczno-leczniczą prowadzi Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej z siedzibą w Stromcu, ma tu swoje siedziby też Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Urząd Pocztowy, Gminna Biblioteka Publiczna z kawiarenką internetową, Stowarzyszenie "Stromiecczyzna", Posterunek Policji i Ochotnicza Straż Pożarna. Urząd Gminy mieści się w budynku oddanym do użytku w 1992 r. w 750 rocznicę powstania osady Stromiec.

Zobacz też

• Puszcza Stromecka
• Stromiecka Wola
• Cmentarz żydowski w Stromcu