Ciechanów

Ciechanów – miasto w województwie mazowieckim, siedziba powiatu ciechanowskiego. Położone jest ok. 100 km na północ od Warszawy, nad rzeką Łydynią.

Według danych z 30 czerwca 2010 r. miasto miało 45 163 mieszkańców.

Położenie

Według danych z roku 2007 Ciechanów miał obszar 32,51 km², w tym: użytki rolne: 58%, użytki leśne: 3%.

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 32,78 km². Miasto stanowi 3,08% powierzchni powiatu.

W latach 1975-1998 miasto było stolicą województwa ciechanowskiego.

Sąsiednie gminy:

• gmina Ciechanów
• gmina Sońsk
• gmina Glinojeck
• gmina Opinogóra Górna
• gmina Regimin
• gmina Gołymin-Ośrodek

Demografia

Dane z 30 czerwca 2005:

Historia

Prawdopodobnie w X wieku Ciechanów wraz z Mazowszem wchodzi w skład monarchii piastowskiej. Historycy podają, że w Ciechanowie, w miejscu gdzie dziś stoi kościół farny, we wczesnym średniowieczu stał gród warowny. Sondażowe badania archeologiczne wykazały obecność ceramiki datowanej na VII wiek. Gród posiadał obsadę zbrojną szacowaną na ok. 3 tys. zbrojnych. Prawdopodobnie pod Ciechanowem został stłumiony "bunt Miecława" mający związek z reakcją pogańską. Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z 1065 r. z dokumentu mogileńskiego wydanego przez Bolesława Szczodrego, w którym to nadaje ziemie Kościołowi. W XII w. gród był wielokrotnie najeżdżany przez Pomorzan, Prusów i Jaćwingów, Litwinów, a później przez zakon krzyżacki. Stanowił ośrodek obronny na północnym Mazowszu. O znaczeniu ówczesnego Ciechanowa świadczy skupienie wokół miasta skarbów wczesnośredniowiecznych. Ciechanowskie skupisko skarbów liczy łącznie 16 znalezisk.

Ciechanów od XIII w. był siedzibą kasztelanii (potwierdzone w połowie XIII wieku). Listę kasztelanów rozpoczyna w aktach w 1254 Rethiborius Castellanus de Techanow (Racibor, Kasztelan Ciechanowa). W folklorze miejscowym i prasie lokalnej funkcjonuje pogląd, że w 1266 r. książę czerski Konrad II nadał Ciechanowowi prawa miejskie, pogląd ten jest odrzucany przez historyków a także przez PAN, za datę lokacji należy uznać rok 1400.

Książęta mazowieccy używali w tytulaturze tytułu: dominus et heres lub dominus et princeps Czechanoviensis (pan i władca Ciechanowa), pierwszym Piastem noszącym ten tytuł był Janusz I syn Siemowita III.

Pomyślny okres dla miasta trwał od XIV do XVI w. W tym czasie liczba mieszkańców sięgnęła 5 tys. Kupcy ciechanowscy handlowali nawet z odległymi miastami, odbywały się wielkie targi i zjazdy rycerstwa. Pod koniec XIV w. na mokradłach Łydyni książę Siemowit III Starszy rozpoczął budowę zamku. Jego syn, Janusz I, sprowadził do Ciechanowa zakon augustianów, którzy rozpoczęli w połowie XV w. budowę kościoła i klasztoru (obecnie kościół pw. św. Tekli).

W 1526 r., po śmierci ostatnich książąt mazowieckich, Ciechanów włączono do Korony. Miasto i okolice zostały przekazane jako wiano ślubne królowej Bonie, która przyczyniła się znacznie do rozwoju miasta.

W 1559 r. spisano w Ciechanowie prawo bartne po raz pierwszy w Polsce jako samodzielny dokument. Obejmowało ono starostwa przasnyskie oraz ciechanowskie.

Wraz z wiekiem XVII nastąpił powolny upadek miasta, spowodowany najazdami szwedzkimi i pożarami. Ciechanów długo nie mógł powrócić do dawnej świetności.

Po II rozbiorze Polski Sejm Rzeczypospolitej podniósł miasto do rangi stolicy województwa. Po III rozbiorze Ciechanów stał się prowincjonalnym miastem w powiecie przasnyskim.

W 1806 r., podczas kampanii Napoleona na Mazowszu, miasto zostało ograbione i zniszczone. W XIX w. ludność Ciechanowa aktywnie wspierała dążenia niepodległościowe. W okolicy toczyło się wiele walk powstańczych. Pod koniec XIX w. nastąpiło ożywienie gospodarcze. W 1864 r. zbudowano tu pierwszy na Mazowszu browar parowy. Trzy lata później Ciechanów stał się miastem powiatowym. W 1877 r. dotarła tu Kolej Nadwiślańska, a w 1882 r. wybudowano cukrownię.

Wybuch I wojny światowej i kilkakrotne zniszczenie zahamowały rozwój miasta. W 1915 r. pod Ciechanowem przebiegała linia frontu niemiecko-rosyjskiego.

W okresie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. podczas bitwy nad Wkrą miasto stanowiło punkt obrony bolszewickiej (mieścił się tu sztab korpusu). Wypad 203 pułku ułanów 15 sierpnia 1920 r. doprowadził do zajęcia, rozbicia sztabu i zniszczenia głównego ośrodka łączności, co stworzyło dogodne warunki do działań 5 armii gen. W. Sikorskiego i rozpoczęcia ofensywy znad Wieprza.

Wraz z odzyskaniem niepodległości, mimo trudności i kryzysów, przystąpiono do odrabiania zacofania narosłego w okresie niewoli. Następuje ożywienie gospodarcze, rozpoczęto realizację długofalowych planów rozwojowych. Szczególnie wiele uczyniono w zakresie oświaty i kultury, tworząc powszechnie akceptowany wzorzec kultury regionalnej. Ciechanów nadal pełnił funkcje powiatowe w obrębie woj. warszawskiego, a jego ludność wzrosła w latach 1921-1938 z 12 tys. do 15,5 tys. osób. Należy też podkreślić rolę, jaką w życiu miasta odgrywał 11 Pułk Ułanów Legionowych im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza.

Z 3 września na 4 września 1939 r. miasto zostało zajęte przez Niemców. Ciechanów został wcielony do Rzeszy i przemianowany na niem. Zichenau jako stolica Rejencji Ciechanowskiej. Rozpoczęła się eksterminacja ludności polskiej i żydowskiej. Zbudowano 3 obozy pracy, tysiące mieszkańców miasta wywieziono lub rozstrzelano. W mieście stacjonowało komando SS (skierowane m.in. do Jedwabnego).

Z okupantem walczyły tu oddziały Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych, Batalionów Chłopskich i Armii Ludowej. 17 stycznia 1945 r. Ciechanów został zdobyty przez oddziały Armii Czerwonej z II Frontu Białoruskiego. Dzień wcześniej, w nocy z 15 na 16 stycznia, hitlerowcy aresztowali i rozstrzelali ok. 100 mężczyzn, których podejrzewali o współpracę z podziemiem.

Po wojnie nastąpił szybki rozwój miasta. W latach 60. XX w. zbudowano kilka filii zakładów przemysłowych z Warszawy. Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Nużewo. Najlepszym okresem były lata po 1975 r., kiedy Ciechanów był stolicą województwa ciechanowskiego. Po 1989 r. miasto dotknęła fala bezrobocia. W 1998 Ciechanów stał się miastem powiatowym, jako jedno z trzech byłych miast wojewódzkich, nie został powiatem grodzkim.

Zabytki

• Zamek książęcy z XIV wieku – ruiny.
• Farska Góra – grodzisko z XI (VII) w., na górze neogotycka dzwonnica (1889).
• Kościół farny w Ciechanowie (XVI w.)
• Ratusz (1844)
• Cmentarz rzymskokatolicki przy ul. Płońskiej – założony na początku XIX w., z licznymi starymi, zabytkowymi grobami
• Nowy cmentarz żydowski w Ciechanowie – założony pod koniec XIX w. (W Ciechanowie istniały jeszcze dwa inne cmentarze żydowskie - najstarszy i stary, które jednak obecnie nie istnieją i nie są zabytkami)
• Średniowieczny układ urbanistyczny (z rynkiem i trójkątnym placem przedlokacyjnym)
• Kościół poaugustiański (XVI w.) i budynek d. klasztoru (XVII w.)

Obiekty nieistniejące

• kościół św. Małgorzaty - gotycki, murowany, wzmiankowany ok. 1427 r. Remontowany w 1678 r. Od połowy XVIII w. w ruinie. Rozbiórki dokonali Prusacy - po 1797 r. (lokalizacja: skrzyżowanie obecnych ulic Kilińskigo i 17-go Stycznia)
• kościół św. Ducha - murowany, na planie kwadratu, jednonawowy - erygowany w 1533 r., remontowany w latach 1632-74. W XVIII w. w ruinie. Rozebrany po 1797 r. (lokalizacja: posesja Ropelewskich przy ul. Warszawskiej 25)
• kościół św. Piotra - wzmiankowany w 1598 r. jako najstarsza świątynia parafialna (XII w.?) Drewniany, jednonawowy o czerech oknach. W ruinie od XVIII w. Rozebrany na pocz. wieku XIX. (lokalizacja: posesja Lenca przy ul. Augustiańskiej, róg Orylskiej)
• Kamienica Hińczów - z końca XV w. przy ul. Rynek 5. Zachowane są tylko gotyckie piwnice (obecnie zasypane). Kamienica spłonęła w czasie Potopu w 1657 roku.
• Kamienica Wietrzychowska - na rogu Rynku i ul. Śląskiej. Posiadała gotycką piwnicę. Kamienica istniała do czasów Potopu szwedzkiego.
• Brama Warszawska - murowana

Atrakcje turystyczne

• Muzeum Romantyzmu w Opinogórze
• Muzeum Szlachty Mazowieckiej
• Zamek w Ciechanowie
• ul. Śląska w Ciechanowie
• Cukrownia w Ciechanowie
• Trakt Książęcy
• Wieża ciśnień w Ciechanowie

Gospodarka

Jest ośrodkiem przemysłu przetwórczego i precyzyjnego. Regionalnym browarem jest założony w 1864 roku Browar Ciechan. W Ciechanowie działa 8 dyskontów spożywczych : Kaufland , MarcPol , Carrefour (2) , Biedronka (3) , Przy Farze , Panorama oraz 1 Centrum Handlowe : Galeria Mrówka

Organizacje pozarządowe - gospodarcze

• Mazowiecka Izba Gospodarcza
• Zrzeszenie Prywatnego Handlu i Usług
• Regionalny Ośrodek EFS
• Stowarzyszenie Księgowych w Polsce - Oddział terenowy w Ciechanowie
• Fundacja Gospodarcza im. Karola Marcinkowskiego w Ciechanowie
• Europejskie Towarzystwo Rozwoju Kompetencji Społecznych im. Johna Deweya

Inne organizacje pozarządowe

• „BYĆ JAK INNI" Fundacja Pomocy Dzieciom, Młodzieży i Dorosłym Niepełnosprawnym
• Fundacja "POMÓŻ ZDROWIU"
• Zarząd Rejonowy Polskiego Czerwonego Krzyża - Polskie Stowarzyszenie Diabetyków (Oddział Powiatowy w Ciechanowie)
• Stowarzyszenie "AKADEMIA KULTURY"

Transport i komunikacja

Transport drogowy

Przez Ciechanów przebiegają:

• droga krajowa 50
• droga krajowa 60
• droga wojewódzka 615
• droga wojewódzka 616
• droga wojewódzka 617

Transport kolejowy

Przez miasto przebiega linia kolejowa E-65 (Warszawa-Gdynia) na której znajdują się dwie stacje: Ciechanów i Ciechanów Przemysłowy.

Do 1987 roku przez miasto przebiegała trasa kolei wąskotorowej będąca częścią Mławskiej Kolei Dojazdowej

Komunikacja miejska

Komunikację miejską na zlecenie Urzędu Miasta Ciechanów obsługuje ZKM Ciechanów. Operator świadczy usługi na 11 liniach autobusowych. ZKM Ciechanów działa również na zlecenie gmin:

• Ciechanów
• Golymin-Ośrodek
• Glinojeck
• Ojrzeń

Nauka i oświata

Szkoły średnie

• I Liceum Ogólnokształcące im. Zygmunta Krasińskiego
• II Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza
• III Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica
• IV Liceum Ogólnokształcące im. gen. Józefa Bema

Uczelnie wyższe

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
• Akademia Humanistyczna w Pułtusku - Wydziały Socjologii i Wydział Zamiejscowy Turystyki, Hotelarstwa i Promocji Środowiska
• Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie - Wydział Zamiejscowy
• Wyższa Szkoła Biznesu i Zarządzania
• Kolegium Nauczycielskie w Ciechanowie
• Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Ciechanowie

Wspólnoty religijne

W Ciechanowie działa sześć parafii rzymskokatolickich i jedna wspólnota o charakterze ewangelicznym:

Parafie rzymskokatolickie

• Parafia rzymskokatolicka pw. Świętej Tekli
• Parafia rzymskokatolicka pw. Świętego Franciszka z Asyżu
• Parafia rzymskokatolicka pw. Świętego Piotra Apostoła
• Parafia rzymskokatolicka pw. Błogosławionych Płockich Biskupów Męczenników
• Parafia rzymskokatolicka pw. Matki Bożej Fatimskiej
• Parafia rzymskokatolicka pw. Świętego Józefa

Inne wspólnoty

• Grupa protestancka "Społeczność Chrześcijańska"
• Świadkowie Jehowy z Salą Królestwa

Kultura

• Centrum Kultury i Sztuki w Ciechanowie
• Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie
• Miejska Biblioteka Publiczna w Ciechanowie
• Powiatowa Biblioteka Publiczna w Ciechanowie
• Kino Łydynia

Imprezy cykliczne

• Koncerty Wielkanocne (kwiecień)
• Piknik Europejski (maj)

• Ciechanovia Cantans - Międzynarodowy Festiwal Chóralny (Czerwiec)
• Kupalnocka - Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne (czerwiec/lipiec)
• Powrót Szwoleżerów Gwardii - biwak historyczny (sierpień)
• Dionizje - Ogólnopolski Festiwal Teatralny (wrzesień)
• Zajazd Szlachecki (wrzesień)
• Spotkania ze Średniowieczem (wrzesień)
• Blues na dołku - Spotkania z bluesem (listopad/grudzień)
• Headache - muzyka elektroniczna (styczeń)

• Ciechanowskie Spotkania Muzealne (cyklicznie jedno spotkanie w miesiącu, przerwa w okresie wakacji)
• Ciechanowskie Otwarte Spotkania Motocyklowe (drugi weekend maja)

Organizacje artystyczne

• Moment - Teatr
• Mały Ciechanów - Ludowy Zespół Artystyczny
• Exodus - Teatr
• Horrendus - Zespół Muzyki Dawnej
• Sine Nomine - Chór, Stowarzyszenie Ciechanowskie Forum Muzyczne
• Funny - Zespół Tańca Nowoczesnego

Media

Prasa

• Czas Ciechanowa
• Tygodnik Ciechanowski
• Extra Ciechanów (tygodnik bezpłatny)
• Wokół Ciechanowa (gazeta bezpłatna)
• Nasze Miasto
• Wieści Znad Łydyni

Lokalne radio

• Katolickie Radio Ciechanów
• RMF MAXXX Ciechanów

Portale internetowe

• CiechanowOnline.pl
• eCiechanow.pl

Sport i rekreacja

Harcerstwo

• 16 Ciechanowska Drużyna Harcerzy

Baza sportowo-rekreacyjna

• Stadion Miejski przy ul. 3 Maja 7
• Pływalnia przy ul. 17 Stycznia 60B
• Basen otwarty przy ul. Józefa Ignacego Kraszewskiego
• Kąpielisko otwarte „Krubin"
• Obiekt hotelowo-gastronomiczny „Olimpijski"
• hale sportowe:

Kluby sportowe

• Ciechanowski Ludowy Klub Sportowy „Mazovia”

• Klub Petanki Ciechan

• Miejski Klub Sportowy „Jurand”

• Miejski Klub Sportowy Ciechanów

• SKS Trójka Ciechanów

• Międzyszkolny Pływacki Klub Sportowy „Orka”

• Ludowy Klub Sportowy MATSOGI Ciechanów

• Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej Miejskie Ognisko „Promyk”

• Ciechanowski Klub Jeździecki

Polityka i administracja

Prezydentem miasta jest Waldemar Wardziński.

Posłowie na Sejm są wybierani z okręgu wyborczego nr 16 (Płock).

Okolice

• Hotel Parkowa (Opinogóra)
• Gospodarstwo Agroturystyczne Agrotur (Niestum)
• Gospodarstwo Agroturystyczne Gaja (Pęchcin)
• Gospodarstwo Agroturystyczne Uroczysko (Pniewo Wielkie)
• Gospodarstwo Agroturystyczne Zacisze (Pajewo Szwelice)
• Gospodarstwo Rolne Koni Wierzchownych Panderoza (Pęchcin)
• Kraina Westernu (Sarnowa Góra)
• Stadnina Koni Wierzchownych Agro Diana (Wola Młocka)

Osiedla Miejskie

• Osiedle Nr 1 - „Powstańców Wielkopolskich"
• Osiedle Nr 2 - „Aleksandrówka II"
• Osiedle Nr 3 - „Aleksandrówka"
• Osiedle Nr 4 - „Śródmieście"
• Osiedle Nr 5 - „Płońska”
• Osiedle Nr 6 - „Słoneczne“
• Osiedle Nr 7 - „Przemysłowe"
• Osiedle Nr 8 - „Kwiatowe"
• Osiedle Nr 9 - „Bloki"
• Osiedle Nr 10 - „Kargoszyn"
• Osiedle Nr 11 - „Podzamcze"
• Osiedle Nr 12 - „Zachód"

Miasta partnerskie

Meudon

 

Haldensleben

 

Chmielnicki

 

Brezno

 

Związani z Ciechanowem

Urodzeni, mieszkający lub związani z Ciechanowem, którzy mają biogram na Wikipedii:

• Jerzy Dastych (1944-1997) - działacz pierwszej Solidarności
• Jan Kazimierz Krasiński (ur. 1607 - 1669) - pułkownik królewski, podskarbi wielki koronny, kasztelan ciechanowski, kasztelan warszawski
• Maria Konopnicka (1842 - 1910) - poetka.
• Ignacy Mościcki (1867-1946) - prezydent II RP
• Katarzyna Kownacka (ur. 1970) - aktorka.
• Marcin Rogacewicz (ur. 1980) - aktor.
• Ignacy Gogolewski (ur. 1931) - aktor teatralny i filmowy, reżyser, scenarzysta, kompozytor.
• Witold Skaruch (1930-2010) - aktor.
• Jerzy Bralczyk (ur. 1947) – językoznawca, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.
• Tomasz Nałęcz - polityk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.
• Wiesław Antoni Lasocki (1913 - 1996) - żołnierz, publicysta i prozaik.
• Marek Dukaczewski (ur. 1952) - generał brygady WP
• Andrzej Tyszkiewicz (ur. 1949) – generał broni.
• Andrzej Rzepliński (ur. 1949) – profesor prawa, były prezes Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, sędzia Trybunału Konstytucyjnego.
• Mirosław Wyrzykowski (ur. 1950) - profesor prawa, sędzia Trybunału Konstytucyjnego.
• Piotr Czerwiński (ur. 1955) - generał dywizji, dowódca piątej zmiany polskiego dowództwa w Iraku.
• Stanisław Osiecki (1875-1967) - działacz ruchu ludowego, Poseł na Sejm II RP.
• Zbigniew Siemiątkowski (ur. 1957) – polityk.
• Franciszek Rajkowski (1848-1908) - lekarz
• Alfred Borkowski (1930-2012) - lekarz
• Czesław Słoński (1890-1949) - poeta
• Robert Bartołd (1906-1996) - regionalista ciechanowski
• Teodor Leonard Młynarski (1906-1978) - poeta
• Aleksander Sopliński (ur. 1942) - polityk, lekarz, samorządowiec.
• Wojciech Olszak (ur. 1976) - muzyk.
• Dorota Rabczewska (ur. 1984) – piosenkarka (ps. Doda).
• Kasia Struss (Katarzyna Strusińska) (ur. 1987) - modelka.
• Patryk Gęsicki (ur. 1989) - dziennikarz sportowy.
• Ireneusz Paliński (1932 - 2006) – sztangista, pierwszy w historii Polski mistrz olimpijski w podnoszeniu ciężarów (Rzym 1960).
• Paweł Rabczewski (ur.1949) - polski sztangista, medalista mistrzostw świata i Europy w podnoszeniu ciężarów (w wadze półciężkiej 82,5 kg), od 2006 radny Ciechanowa.
• Szymon Kołecki (ur. 1981) - polski sztangista klubu KPC Górnik Polkowice. 2-krotny srebrny medalista Igrzysk Olimpijskich, 4-krotny medalista Mistrzostw Świata i 6-krotny medalista Mistrzostw Europy.
• Wioletta Potępa (ur. 1980) - polska lekkoatletka.
• Tomasz Majewski (ur. 1981) - kulomiot, olimpijczyk.
• Piotr Małachowski (ur. 1983) - olimpijczyk, wicemistrz świata, mistrz europy.
• Łukasz Mierzejewski (ur. 1982) - polski piłkarz, pomocnik klubu Cracovia.
• Wioletta Jędrzejewska (ur. 1989) - dziennikarka.
• Łukasz Nawotczyński (ur. 1982) - polski piłkarz, grający na pozycji obrońcy w klubie Cracovia.
• Arkadiusz Malarz (ur. 1980) - polski piłkarz, grający na pozycji bramkarza.
• Marek Mikołajewski (ur. 1972) - sędzia piłkarski.
• Piotr Pełka (ur. 1989) - Mistrz Polski Seniorów oraz zdobywca Pucharu Europy i Świata w Taekwondo.
• Witold Suski (ur.1948) - polski trener lekkoatletyczny, odkrywca talentów Wioletty Potępy, Tomasza Majewskiego i Piotra Małachowskiego.
• Marek Sokołowski (jezuita) (ur. 1952) - pisarz, poeta, profesor teologii, wykładowca Papieskiego Wydziału Teologicznego w Warszawie.

Honorowi mieszkańcy, zasłużeni

• Ryszard Bacciarelli - aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• Aaron Ciechanover - izraelski biolog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii.
• Edward Lewandowski - regionalista ciechanowski, autor licznych książek.
• Stefan Wesołowski - polski lekarz (prof.), chirurg-urolog, autor publikacji specjalistycznych i pamiętnikarskich.

Ciechanowskie legendy

• Zakochany paź - miłość pazia do księżnej doprowadziła do ucieczki przed karę księcia ciechanowskiego Janusza I
• Legenda o Łydyni - powstanie nazwy rzeki Łydynii od słów "Ale łydy ma, łydy ma" wypowiedzianych przez rybaka na widok królowej Bony pomylonej z jej służebną
• Ciechan - rycerz osiadły z ukochaną na Farskiej Górze
• Żabusia
• Hanna z Ciechanowa
• O nieszczęsnej kasztelanowej
• Czarny pies
• O pasterce, która chciała być królową
• Niefortunne polowanie

Zobacz też

• Krzywa Hala
• Rocznik ciechanowski