Kozłów (powiat garwoliński)

Kozłów – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie garwolińskim, w gminie Parysów. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa siedleckiego.

Położona nad rzeką Rydnią (inna nazwa: Radunia). Na wschodnim skraju wsi przy drodze do Transboru, Gołych Łąk, Dębego Małego i Gozdu znajduje się średniowieczne grodzisko położone obok dawnego parku dworskiego z poł XIX wieku, Przez miejscowych nazywane "Górą Bony" lub "Kopcem Napoleona".

Historia

Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w 1440 r. 26 sierpnia 1526 r. otrzymała prawa miejskie nadane staraniem Marcina, Jana i Wiernosza Oborskich przez księżną Annę Mazowiecką. Po nieudanej lokacji, od 1576 r. ponownie wieś. W XVI wieku, równocześnie z lokacją miasta, na średniowiecznym kopcu wybudowano zamek dla rodziny Oborskich - Parysów. Został on zniszczony podczas potopu szwedzkiego. W latach 1526-1648 dobra Kozłowa, składały się z osady Kozłów oraz wsi: Górki i Gołe Łąki i liczyły 90 włók ziemi, były w posiadaniu rodziny Parysów, dziedziców pobliskiego miasteczka Parysowa. W roku 1660 przeszły na własność Stanisława Linkhausa. W 1730 r. Kozłów był własnością Generała Renarda, w ich posiadaniu pozostawał do 1749 r., kiedy przeszedł w ręce Franciszka Bielińskiego, marszałka wielkiego koronnego. W XVIII w. od rodziny Bielińskich, Kozłów drogą kupna przeszedł w ręce Jana Marszłkowskiego. W 1823 r. kupił osadę Leopold Stanisław Eysymontt, (1781-1852), major wojsk napoleońskich i Księstwa Warszawskiego, Od 1832 r. mieszkał on w Kozłowie. Osada pozostawała w posiadaniu jego spadkobierców do 1885 r. W 1827 r. Kozlów liczył 27 domów i 200 mieszkańców, w 1860 r. liczba domów zwiększyła się o jeden, a liczba mieszkańców wzrosła do 294 osób. W 1883 r. wieś liczyłą 24 gospodarstwa i 280 morgów ziemi. W 1921 r. w Kozlowie było 44 domy i 185 mieszkańców. Miejscowość nie została zbombardowana w 1939 roku przez Luftwaffe. W lipcu 1944 r. znajdowały się tu trzy stanowiska artylerii niemieckiej.

Etymologia

Nazwę zapisano po raz pierwszy w 1440 r. w Księdze Ziemi Czerskiej "Koszlowo". W 1480 r. "Coszlowo”, w 1526 r. - "Kosslow" w 1540 r. - "Coschov". W średniowieczu nazwa wykazywała niewielkie wahania językowe. Jest to nazwa patronimiczna związana z nazwiskiem – Kozieł szlachcica, który założył tu osadę lub pierwszymi osadnikami, którymi byli jeńcy tatarscy ubrani w kozie skóry – stąd skojarzenie z kozłami.

Źródła

• AGAD. Metryka Koronna sygn.: MK.42.73 Matricularum Regni Poloniae Summaria
• Gajowniczek Z., 1999. Historia miast miasteczek i osad w prawobrzeżnej części Ziemi Czerskiej. FPL, Latowicz.
• Chludziński T., Żmudziński T., 1966. Mazowsze południowo-wschodnie, Podlasie Zachodnie, Warszawa.
• Chludziński T., 1982. Dolina Świdra, Warszawa.
• Gieysztorowa J., 1967. Lustracja województwa Mazowieckiego 1565, Warszawa.
• Pazyra S., 1959. Geneza i rozwój miast mazowieckich. Warszawa.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T,I-XIV, Warszawa, 1895.
• Wawrzyńczyk A., 1989. Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku, Warszawa.