Laliny

Laliny – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie garwolińskim, w gminie Borowie.

W latach 1526-1795 wieś należała do starostwa latowickiego. W latach 1795-1809 – pod zaborem austriackim. Od 1809 r. w Księstwie Warszawskim, guberni warszawskiej. W latach 1870-1954 należała do gminy Iwowe, w latach 1955-1972 – do Gromadzkiej Rady Narodowej w Iwowym, od 1973 r. należy do gminy Borowie. W latach 1919-1939 była w granicach województwa warszawskiego, 1939-1945 w Generalnym Gubernatorstwie, 1946-1975 w województwie warszawskim, od 1975 do 1998 r. – w granicach województwa siedleckiego. Od 1999 r. znajduje się w województwie mazowieckim.

Historia

We wsi znajduje się cmentarzysko obrządku szkieletowego położone na wydmie pomiędzy Lalinami a Redzyńskim. Odnajdywano tu fragmenty naczyń glinianych i przedmioty wykonane z brązu. Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1519 r. W 1565 r. wieś liczyła 23 gospodarstwa. Prastare Laliny leżały nad rzeczką Patok, lewym dopływem rzeki Świder. Były tu dwie karczmy i kuźnia. Podczas wojen szwedzkich wieś została zniszczona i w 1660 r. liczyła 7 domów. Po zniszczeniach wojennych wieś odbudowano na południe od dotychczasowej lokalizacji, nad strumykiem Struga, prawym dopływem Rydni. W 1674 r. wymieniono po raz pierwszy te „Nowe Lalyny”. W 1789 r. we wsi było 27 domów, w których zamieszkiwało 30 rodzin. W 1827 r. było 35 domów i 217 mieszkańców. W połowie XIX wieku przeprowadzono kolonizację starych Lalin. Utworzono 30 kolonii, na których wybudowano nowe Laliny wg obecnej lokalizacji oraz wydzielono 10 ogrodów, na których powstały Lalinki. Stare Laliny nad Strugą o zabudowie dwustronnej częściowo przeniesiono na nowe kolonie, a pozostałość spalono. Obecnie miejsce to nazywane jest Pustkami. W 1904 r. powstała szkoła podstawowa. W latach 1955-1956 wzniesiono murowany budynek szkoły. W latach 60. XX wieku funkcjonowała 7-oddziałowa szkoła podstawowa i 2-oddziałowa szkoła rolnicza. Szkoła istniała do 25 lutego 2000 r. W 1959 r. powstało Koło Gospodyń Wiejskich, a w 1964 r. Ochotnicza Straż Pożarna. W 1972 r. wybudowano remizę strażacką. Wieś położona jest nad rzeczką Lelilką. Wieś zamieszkuje około 200 mieszkańców, w 80 gospodarstwach domowych.

Etymologia

Najstarsze zapisy w dokumentach źródłowych podają brzmienie nazwy wioski Jaliny. W 1540 r. zapisano Yalijnij, w 1565 r. - Ialiney, w 1569 r. – Jalime, w 1576 r. – Yalini, w 1613 r. - Jaliny. Odnosiła się ona do jałowego, nieurodzajnego miejsca, na którym lokowano wieś. Miejscowa tradycja powstanie nazwy wiąże z rzeczką, płynącą wzdłuż wsi noszącą nazwę Lelilka, od której zaczęto nazywać wioskę.

Zabytki

• Kapliczka murowana, z czerwonej cegły, słupowa, wzniesiona w 1967 r. na miejscu grobu powstańca z 1864 r.

Źródła

• Rauhut L., 1971. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska w obudowie kamiennej na Mazowszu i Podlasiu, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne T.1:602-617.
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego, Oddział I, sygn. 72 cz.2. – Rejestr pogłownego Ziemi Czerskiej.
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 143-B – Lustracja Starostwa Latowickiego z 1569 r. (mikrofilm: 2262)
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 147a – Lustracja starostwa latowickiego z 1613 r. (mikrofilm: 2567)
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 147-B - Lustracja Starostwa Latowickiego (odpis z 1853 r.) 1660 r. (mikrofilm: 2568)
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 159 – Lustracja starostwa latowickiego z 1765 r. (mikrofilm: 2579)
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 170 – Lustracja starostwa latowickiego z 1789 r. (mikrofilm: 2585)
• Chlebowski B., 1880. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa.
• Gajowniczek. Z. 1999. Dzieje Latowicza, FPL, Latowicz
• Gajowniczek Z., 1999. Dzieje Parafii Latowicz, FPL, Latowicz.
• Gajowniczek Z., 1999. Kroniki Ochotniczej Straży Pożarnej w Latowiczu, FPL, Latowicz.
• Gajowniczek Z., 1999. Sto lat kościoła parafialnego Św. Walentego i Św. Trójcy w Latowiczu, FPL, Latowicz,
• Gieysztorowa I., 1967. Lustracja województwa Mazowieckiego 1565 roku, cześć l. Warszawa.
• Wawrzyńczyk A., 1989. Lustracje województwa Mazowieckiego XVII wieku, T.2 (1660-1661), Warszawa.
• Kronika OSP Laliny 1964-2000