Belno (województwo mazowieckie)

Belno (dawniej Pomorzany Bezwoldy, Pomorzany Bedlne lub Pomorzany Byldne Beldna, Byldne) – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie gostynińskim, w gminie Gostynin. Położona na prawym wysokim brzegu Skrwy Lewej oraz nad Belnianką Mazowiecką. Miejscowość dzieli się na dwie części: Belno-Wieś oraz Belno-Ogonek. Wieś położona jest na Wysoczyźnie Kłodawskiej, na granicy Mazowsza i Kujaw.

Belno należy do rejonu szkolnego Szkoły Podstawowej im. Marii Kownackiej w Sokołowie i Gimnazjum w Białotarsku. Wieś należy do Parafii Świętej Anny w Sokołowie (dekanat gostyniński, diecezja płocka, metropolia warszawska). W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego.

Belno jest zabudowane w 15%, 2% stanowią wody, 8% drogi, 75% pola i łąki. Wraz z miejscowością Pomarzanki tworzy sołectwo Belno-Pomarzanki.

Położenie

Sąsiaduje z wsiami: Pomarzanki, Sokołów, Niecki i Nowy Zaborów w gmina Gostynin, Anielin i Pomarzany (gmina Łanięta) oraz Antoniewo (gmina Lubień Kujawski). Tym samym położona jest na styku trzech powiatów (gostynińskiego, kutnowskiego, włocławskiego) oraz województw (mazowieckiego, łódzkiego, kujawsko-pomorskiego).

Wieś oddalona jest 1 km od drogi wojewódzkiej nr 581 Gostynin-Krośniewice, 12 km od drogi wojewódzkiej 265 Gostynin-Brześć Kujawski, 16 km od drogi krajowej nr 1 Gdańsk-Cieszyn, 19 km od drogi krajowej nr 2 Słubice-Terespol oraz 0,5 km od planowanej autostrady Północ-Południe. Do najbliższej stacji kolejowej Kutno Główne są 22 km.

Odległości od większych miast:

• Kutno 18 km
• Płock 29 km
• Włocławek 33 km
• Łódź 70 km
• Konin 82 km
• Toruń 87 km
• Warszawa 122 km
• Bydgoszcz 132 km

Historia

Belno to dawna wieś szlachecka. Belno w średniowieczu należało do miejscowości, które wchodziły w skład kilku osad o nazwie Pomorzany (w XVI wieku istniały Pomorzany (dzisiejsze Pomarzanki), Pomorzany Mieczki (dzisiejsze Niecki), Pomorzany Bedlne (dzisiejsze Belno), Pomorzany Wielkie ( dzisiejsze Pomarzany) oraz Pomorzany Migaczowe i Strumieńskie (dzisiaj leżące na terenie Belna). Wszytskie miejscowości o tej nazwie w tych rejonie są identyfikowane z wczesnośrednioweiczną nazwą plemienną, pochodzi od osady jenieckiej z doby X-XI w. albo z czasów Bolesława Krzywoustego. Grupa jeńców ujęta na Pomorzu podczas działań wojennych została przez monarchię piastowską planowo przesiedlono nad górną Skrwę Lewą, na obszar pogranicza mazowiecko-kujawskiego, w ramach kolonizacji Puszczy Gostynińskiej. W źródłach osady Pomorzany znane są od 1427 r. Belno zapewne było początkowo włością zamożnego rycerstwa z nadania książęcego w XIII albo XIV wieku. Tradycje te były kontynuowane w XV i XVI w. Dobra te przechodziły jednak w większości w inne ręce. W 1519 r. należało do Jana Gumińskiego. Wieś Beldna (bo taka była nazwa miejscowości) w 1776 roku była jedyną miejscowością w parafii, gdzie mieszkali Żydzi. Świadczy o tym wpis z wizytacji parafii przez Jana Bykowskiego, wysłannika biskupa płockiego właśnie w tym roku. Ks. Michał Marian Grzybowski w swej publikacji pt. "Materiały do dziejów Ziemi Płockiej. Ziemia Gostynińska" cytuje : "W tej parafii we wsi Beldna na gościńcu siedzący jest Żyd z żoną i z dwojgiem dzieci i ze służącym żydakiem. Inszy religii żaden się nie znajduje". W 1845 roku Ignacy Leszczyński założył cukrownię Urszulin Belno w Belnie. Oprócz cukrowni w tym czasie w Belnie działa również gorzelnia i olejarnia. Autor jednego z artykułów w „Gazecie warszawskiej” napisał tak: On to pierwszy w okolicy z pomiędzy ziomków dał popęd do osobistego zajęcia się administracyą majątku, uprawą roli i zamiłowaniem porządku. On pierwszy połączył rolnictwo z przemysłem i dowiódł, do jakiej urodzajności i wartości ziemię doprowadzić można(…)Bo też jego wioska, (…), z 300 ludności złożona, wyglądała jak porządne niemieckie miasteczko. Tu cukrowarnie, gorzelnie, olejarnie, tam zabudowania, a w nich chów bydła, owiec szlachetnych ras, tam ogrody, szlaki łąk, pól, piękne zagajniki, zdobiły tę okazałą włość. Belno, dawniej nieznane i ubogie, w owym czasie stało się jednym z najprężniejszych gospodarstw na ziemiach polskich. Majątek ten podziwiany był przez osoby przybyłe z Cesarstwa, Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Krakowskiego oraz z zagranicy.

W latach 50. XIX wieku gośćmi majatku Belno byli m.in. Teofil Lenartowicz i Tytus Chałubiński. W latach 60. XIX wieku cukrownię przejął Paweł Rystoff. W 1877 cukrownia zawiesiła produkcję. Do czasów współczesnych nie pozostał po niej ślad. Po 1864 w Belnie hodowlą bydła zajął się Michał Natanson. W roku 1880 oprócz cukrowni znajdowały sie tu gorzelnia i wzorowa owczarnia. W II połowie XIX wieku Jan Bogumił Bloch, Niemiec z pochodzenia, wybudował park i pałac.W skład zespołu dworsko-flwarcznego wchodziły: a. dwór, murowany, XVIII/XIX w, b. dwie obory, c. dwa dwojaki, d. czworak, e. budynek inwentarsko – gospodarczy, f. obora, g. dwie stodoły.

W czasie II wojny światowej Belno było jednym z najbardziej bombardowanych miejsc w okolicy.

W latach 50. XX wieku utwardzono drogę prowadzącą z Sokołowa przez Belno do Niecek. Po wojnie utworzono tutaj Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną, która była jedną z najlepszych w województwie warszawskim, a później płockim. Na początku lat 50. świetlice w niej prowadziła Maria Jarochowska - polska dziennikarka, reportażystka i pisarka, posłanka na Sejm PRL I kadencji. RSP zlikwidowano w latach 90. Jej majątek został sprzedany. W jej trzech budynkach działa ferma drobiu (brojlerów).

W 2006 roku z funduszy wojewódzkich utwardzono odcinek drogi powiatowej Sokołów-Belno-Pomorzany w Belnie do granicy z gminą Łanięta.

Zabytki

• dom murowany z I poł. XIX wieku (tzw. pałac Blocha) - wybudowany przez Jana Blocha
• dom z kamienia z II poł. XVII wieku (tzw. kamieniak)
• ruiny stadniny z XIX wieku
• kamienna stodoła z XIX wieku
• park topolowy z XIX wieku z dwoma oczkami wodnymi
• kamienny parkan otaczający częściowo park
• trakt kamienny (droga Belno-Pomarzanki)
• kapliczka Matki Boskiej Częstochowskiej z II poł. XIX wieku
• metalowy krzyż przydrożny z 1923 roku.