Milanówek

Milanówek – miasto i gmina w województwie mazowieckim, w powiecie grodziskim, leżące 29 km na południowy zachód od centrum Warszawy i wchodzące w skład aglomeracji warszawskiej. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa warszawskiego.

Położone na Nizinie Środkowomazowieckiej, konkretniej na Równinie Łowicko-Błońskiej.

Według danych z 2010 roku miasto liczyło 16 056 mieszkańców.

Historia

Milanówek powstał na przełomie XIX i XX w. w wyniku parcelacji dóbr należących do Michała Lasockiego, a leżących wzdłuż Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej.

Od początku swego istnienia Milanówek był przede wszystkim letniskiem dla zamożnych mieszkańców Warszawy, którzy stawiali tu wystawne domy letniskowe, które często, gdy właściciele postanawiali przenieść się na stałe, zamieniały się w okazałe wille. Najsłynniejszym letnikiem z pierwszych lat był Bolesław Prus. Stałym mieszkańcem miasteczka był m.in. rzeźbiarz Jan Szczepkowski.

W okresie międzywojennym rozwijała się, dominująca do dziś w starszej części miasta, architektura willowa. W latach 20. powstała Centralna Doświadczalna Stacja Jedwabnicza, po wojnie przekształcona w Zakłady Jedwabiu Naturalnego "Milanówek".

W czasie II wojny światowej w kościele św. Jadwigi w Milanówku przechowywano przeniesioną z Kościoła Świętego Krzyża na Krakowskim Przedmieściu urnę z sercem Fryderyka Chopina. W czasie trwania powstania warszawskiego do Milanówka przeniosły się najważniejsze organy Polskiego Państwa Podziemnego, co zyskało mu przydomek "małego Londynu".

W 1951 miejscowość otrzymała prawa miejskie. W 1961 granice miasta zostały rozszerzone, wchłonięta została m.in. wioska Nowa Wieś (obecnie ta część Milanówka nazywana jest Kazimierówką). W okresie PRL nastąpił dalszy rozwój przemysłu, przede wszystkim powstanie fabryki narzędzi stomatologicznych i chirurgicznych "MIFAM". Po reformie administracyjnej z 1999 Milanówek stał się jedną z sześciu gmin tworzących powiat grodziski. W 2004 decyzją ministra kultury Milanówek stał się siedzibą Archiwum Państwowego Dokumentacji Osobowej i Płacowej, najmłodszego spośród głównych archiwów państwowych.

Milanówek w kulturze

Najbardziej znanym dziełem obfitującym w odniesienia do milanowskiej codzienności jest tom wierszy Zachód słońca w Milanówku Jarosława Marka Rymkiewicza, wyróżniony Nagrodą Literacką Nike za rok 2003. Melomani mogą też pamiętać piosenkę Hanny Banaszak Truskawki w Milanówku – autor tekstu Wojciech Młynarski

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 Milanówek ma obszar 13,52 km², w tym:

• użytki rolne: 46%
• użytki leśne: 3%

Miasto stanowi 3,69% powierzchni powiatu.

Demografia

• Dane z 2010r:
  

Ogółem 16056 mieszkańców (7560 mężczyzn)

• Dane z 2009 r::

Osoby związane z Milanówkiem

• Jerzy Bralczyk – językoznawca, wykładowca akademicki
• Franciszek Bronikowski - przedwojenny olimpijczyk w wioślarstwie
• Zbigniew Bujak - polski polityk, działacz opozycji demokratycznej w czasach PRL, poseł na Sejm I i II kadencji.
• Wojciech Burszta - antropolog kultury, kulturoznawca, eseista
• Tadeusz Chyliński - konstruktor płatowcowy przedwojennej wytwórni samolotów RWD, współtwórca pierwszego polskiego śmigłowca BŻ-1 GIL
• Paweł Dłużewski - satyryk i przedsiębiorca
• Nina Gąsowska - malarka
• Bogusław Gierajewski - lekkoatleta, dwukrotny olimpijczyk
• Edyta Górniak - piosenkarka
• Katarzyna Grochola - pisarka
• Edward Gruber – gen. bryg. Wojska Polskiego, naczelny prokurator wojskowy II RP
• Krystyna Janda – aktorka, felietonistka, założycielka i dyrektorka Teatru Polonia
• Wojciech Jóźwiak - astrolog, tarocista, autor wielu książek o tematyce astrologicznej
• Anna Kalata – minister pracy i polityki społecznej w latach 2006-2007
• Edward Kłosiński – operator filmowy, mąż Krystyny Jandy
• Katarzyna Pakosińska – artystka kabaretowa i dziennikarka, współzałożycielka Kabaretu Moralnego Niepokoju
• Jarosław Marek Rymkiewicz – poeta, prozaik, eseista, laureat Nagrody Literackiej Nike
• Maciej Słomczyński – pisarz i tłumacz
• Dorota Stalińska – aktorka filmowa i teatralna
• Włodzimierz Szaranowicz - dziennikarz sportowy
• Jan Szczepkowski – artysta malarz i rzeźbiarz
• Ryszard Witkowski - pilot doświadczalny, ekspert lotniczy w dziedzinie wiropłatów, autor książek z dziedziny lotnictwa, foto-kronikarz historii Milanówka.
• Andrzej Zaorski - aktor i artysta kabaretowy
• Marcin Dorociński - polski aktor teatralny, telewizyjny i filmowy.

Władze

Podobnie jak we wszystkich polskich gminach o liczbie ludności nie przekraczającej 20 tysięcy osób, wybory do rady miasta odbywają się w Milanówku z zastosowaniem ordynacji większościowej. Rada miasta liczy 15 osób wybieranych w siedmiu okręgach wyborczych, z czego w sześciu okręgach wybieranych jest po dwóch radnych, a w jednym trzech radnych. Władzę wykonawczą stanowi pochodzący z wyborów bezpośrednich burmistrz oraz podległe mu struktury Urzędu Miasta i innych gminnych jednostek organizacyjnych.

Najważniejsi urzędnicy miejscy

stan na 26 września 2011

• Burmistrz: Jerzy Wysocki (od 1998)
• Zastępca burmistrza: Ryszard Malinowski
• Skarbnik: Bożena Sehn
• Sekretarz miasta: Anna Zajączkowska (p.o.)
• Przewodnicząca Rady Miasta: Maria Sobczak

Przynależność do rejonów administracyjnych

• sąd rejonowy: Grodzisk Mazowiecki
• prokuratura rejonowa: Grodzisk Mazowiecki
• urząd skarbowy: Grodzisk Mazowiecki
• Wojskowa Komenda Uzupełnień: Grójec
• nadleśnictwo: Chojnów

Zabytki

Zabytki Milanówka to kościół parafialny pw. św. Jadwigi, zespół willowy Turczynek, kwatera żołnierzy z okresu II wojny światowej oraz wiele willi z lat 1896 – 1945, m.in. "Potęga", "Matulinek", "Hygea", "Borówka". Wpisane są one do krajowego rejestru zabytków (26 pozycji). 388 przedwojennych willi i innej wartościowej zabudowy w środkowej części Milanówka zostało wpisanych jako "zespół urbanistyczno-krajobrazowy" do krajowego rejestru zabytków. Liczne wille i pensjonaty tworzą genius loci Milanówka, stanowią o jego charakterze.

Wspólnoty religijne

W Milanówku znajdują się dwie świątynie Kościoła rzymskokatolickiego, a dokładniej archidiecezji warszawskiej. Północną część miasta obejmuje parafia św. Jadwigi Śląskiej, a południową parafia Matki Bożej Bolesnej. Ponadto w Milanówku zlokalizowana jest Sala Królestwa Świadków Jehowy . Wierni innych wyznań uczęszczają do świątyń w innych miejscowościach.

Sport

Piłka nożna

W mieście znajduje się klub piłki nożnej, KS Milan Milanówek, występujący w V Lidze. Klub znajduje się przy ulicy Turczynek, na terenie znajdują się trzy boiska, oraz skate park.

Koszykówka

Klub koszykarski UKS 3, występuje w trzeciej lidze koszykówki mężczyzn. Co roku organizowane są zawody streetball, które cieszą się coraz większym zainteresowaniem.

Łyżwiarstwo szybkie

Działa sekcja żeńska łyżwiarstwa w Uczniowskim Klubie Sportowym „3” . Dziewczęta trenują na warszawskim torze "Stegny". W rankingu krajowym pod względem zdobytych nagród znajduje się na 3 miejscu.

W mistrzostwach Polski Seniorów 2008 milanowianin Sławomir Chmura (AWF Warszawa)zdobył I miejsce i tytuł Mistrza Polski na dystansie 10 km, srebrny medal na 5 km i brązowy na 1500 m.

Luiza Złotkowska, milanowianka, (AWF Kraków) wywalczyła tytuł Mistrzyni Polski na dystansach 1500 m. i 5 km. Zajęła też drugie miejsce na 1000 m i trzecie na 500 m. Jest ona także medalistką Igrzysk Olimpijskich.

Strzelectwo

Działa strzelnica miejska w piwnicach Zespołu Szkół przy ul. Piasta której inicjatorem jest Zbigniew Kubek, instruktor z zawodowymi uprawnieniami (Fundacja Byłych Żołnierzy Jednostek Specjalnych "Grom"). Coraz więcej ludzi startuje w konkursach o Puchar burmistrza Milanówka. W kwietniu 2009 odbędą się Powiatowe Zawody Szkół Średnich w strzelectwie.

Szachy

Co roku odbywają się Mistrzostwa Milanówka w Szachach. Działa klub szachowy "Jedwabnik".

Tenis ziemny

Korty tenisowe w Milanówku mają tradycje przedwojenne. Grała na nich m.in. wicemistrzyni Wimbledonu 1936 r. – Jadwiga Jędrzejowska. Co roku we wrześniu rozgrywane są tu Otwarte Mistrzostwa Milanówka w Tenisie Ziemnym. W okresie letnim 2009 roku miasto odwiedzą znani aktorzy, którzy zagrają w tenisa przed publicznością.

Taniec

W klubie tanecznym "Twist" w Centrum Kultury ćwiczy wielu laureatów Mistrzostw Polski.

Turystyka rowerowa

W ramach sekcji kolarskiej przy Centrum Kultury odbywają się kilka razy w roku wycieczki rowerowe po Mazowszu oraz tzw. "Mila Milanowska" – wyścig o puchar Burmistrza. Milanowscy kolarze odwiedzili również Niemcy oraz Włochy.

Lekka atletyka

W Milanówku mieszka i trenuje Katarzyna Panejko-Wanat dwukrotna Akademicka Mistrzyni Polski w maratonie i jedna najlepszych biegaczek uczestniczących w biegach ulicznych

Edukacja

Na terenie miasta znajduje się 5 szkół podstawowych (w tym 3 publiczne i 2 niepubliczne), 3 gimnazja (w tym 2 publiczne i 1 niepubliczne), 2 zespoły samorządowych szkół średnich oraz liceum społeczne.

Najstarszą szkołą w mieście jest 100-letni Zespół Szkół Gminnych nr 1 im. ks. Piotra Skargi (obecnie w nowym kompleksie budynków).

Dojazd

Samochodem
Milanówek leży przy drodze wojewódzkiej nr 719 wiodącej z Warszawy (wyjazd Alejami Jerozolimskimi) do Żyrardowa. Według planów Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, przez teren miasta ma wkrótce przejść fragment autostrady A2. W granicach gminy nie będzie jednak możliwości wjazdu na nią – najbliższy wjazd znajdzie się w Tłustem.

Pociągiem
Przez miasto przechodzą dwie linie kolejowe. Pierwsza to linia PKP przy której działa przystanek osobowy Milanówek. Zatrzymują się tu wszystkie pociągi osobowe spółki Koleje Mazowieckie jadące z Warszawy do Grodziska Mazowieckiego, Żyrardowa oraz Skierniewic. Druga to linia WKD – na terenie Milanówka znajdują się trzy stacje (Brzózki, Polesie, Milanówek Grudów). Ta ostatnia jest stacją końcową jednej z nitek linii.

Samolotem
Najbliższym portem lotniczym jest port lotniczy Warszawa-Okęcie na warszawskim Okęciu.

Podział na osiedla

• Osiedle Gospodarska
• Osiedle Inżynierska
• Osiedle Jedwabnik
• Osiedle Królewska
• Osiedle Okólna
• Osiedle Wojska Polskiego
• Osiedle "Berliny"
• Osiedle "TBS" (Towarzystwo Budownictwa Społecznego)

Współpraca międzynarodowa

Miasta partnerskie:

• Lidzbark Warmiński
• Fumone
• Welzheim

Zobacz też

• Zabytki Milanówka
• Pomniki przyrody w Milanówku
• Centralna Doświadczalna Stacja Jedwabnicza
• Jan Szczepkowski – artysta malarz mieszkający i tworzący w Milanówku