Grabów nad Pilicą

Grabów nad Pilicą – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie kozienickim, w gminie Grabów nad Pilicą.

Miejscowość jest siedzibą gminy Grabów nad Pilicą. Nazwa miejscowości pochodzi od drzewa - grab. Leży w znacznej odległości od Pilicy przy trasie wojewódzkiej 730. Kościół neogotycki pod wezw. Św. Trójcy.

Działa Ochotnicza Straż Pożarna. Szkoła podstawowa i gimnazjum. Posiada biologiczną oczyszczalnię ścieków. Zachował się park dworski.

Historia

• W roku 1382 r. lokowano wieś Grabów na prawie chełmińskim. Jest starą osadą (najprawdopodobniej leśną).
• W XVI wieku właścicielami wsi byli Grabowscy i Gwałowscy.
• W roku 1656 przez teren Grabowa przemaszerowały wojska Stefana Czarnieckiego.
• W XVIII wieku wieś była własnością Józefa Pułaskiego (ojca Kazimierza).

Wieś zmieniała właścicieli wielokrotnie. Od XIX wieku właścicielami Grabowa byli Komorniccy. W 1876 r. urodziła się w Grabowie poetka Młodej Polski Maria Komornicka (zmarła w 1948 r.).

• Po III rozbiorze Polski w roku 1795 znalazła się w zaborze austriackim. W Grabowie była strażnica austriackiej straży granicznej (obecnie budynek Urzędu Gminy).
• W roku 1827 we wsi było 34 domy z 439 mieszkańcami. W roku 1867 we wsi jest 36 osad włościańskich o pow. 300 mórg.
• Po roku 1867 gmina Grabów miała obszar 24 000 mórg i 9 000 mieszkańców, kancelaria gminy znajdowała się w Bożem. Dobra Grabów składały się z 4 folwarków - 1. Grabów 2. Wola Grabowska 3. Cychry 4. Dębniak - folwark powstał po nowo wyciętym lesie.
• Wieś była terenem walk w 1863, 1914, 1939, 1944, 1945 roku.
• Cmentarz wojskowy z I wojny światowej ok. 700 żołnierzy (Niemcy, Rosjanie , Austriacy). Na tym cmentarzu jest też pomnik poświęcony mieszkańcom Grabowa walczącym z Rosjanami w latach 1918-1920.
• W roku 1929 Gmina Grabów nad Pilicą miała siedzibę w Bożem. We wsi była herbaciarnia, kowal, wiatrak
• W czasie II wojny światowej wieś prawie całkowicie zniszczona, głównie w toku walk na przyczółku warecko-magnuszewskim
• W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.

Parafia

Jedna z pierwszych pisanych wzmianek pochodzi z 1451 roku, kiedy to Kościół w Grabowie otrzymał dziesięcinę snopową ze wsi Brzozowica. Drewniany kościół spalił się w XVIII w. W roku 1776 nowy kościół wystawił Ignacy Walewski podkomorzy królewski, właściciel Grabowa.

Kościół neogotycki pw. Św. Trójcy wzniesiony został w latach 1903-1917 wg projektu arch. Tomasza Pajzderskiego.

Parafia należy do dekanatu głowaczowskiego, diecezji radomskiej.

Ciekawostki

• W miejscu zniszczonego dworu Komornickich znajduje się obecnie szkoła podstawowa, a grobowiec tej rodziny stoi na miejscowym cmentarzu.
• We wsi znajduje się cmentarz wojenny z I wojny światowej i obelisk z płytą poświęconą poległym w walce w wojnie polsko-bolszewickiej.
• Na cmentarzu rzymskokatolickim znajduje się mogiła 70 żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1944 w czasie walk na przyczółku warecko-magnuszewskim.