Powiat lipski

Powiat lipski - powiat w Polsce (w południowo-wschodniej części województwa mazowieckiego), reaktywowany w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Lipsko.

Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Lipsko
• gminy wiejskie: Chotcza, Ciepielów, Rzeczniów, Sienno, Solec nad Wisłą
• miasta: Lipsko

Historia

Powiat lipski został powołany dnia 1 stycznia 1956 roku w województwie kieleckim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat lipski złożyło się 31 gromad, które wyłączono z z powiatu iłżeckiego w tymże województwie :

• gromady Bałtów, Bąkowa, Białobrzegi, Chotcza, Ciepielów, Ciszyca, Czekarzewice, Długowola, Gozdawa, Jawór , Krępa Kościelna, Lipa Miklas , Lipsko, Okół, Olechów, Osówka, Pawłowice, Pętkowice, Przedmieście Dalsze, Sadkowice, Sienno, Solec, Sulejów, Szymanów, Świesielice, Tarłów, Trzemcha, Tymienica, Walentynów, Wielgie i Wola Solecka

Na uwagę zasługuje fakt, iż w momencie utworzenia w powiecie lipskim nie było miast; stolica powiatu Lipsko odzyskała prawa miejskie (utracone w 1868 roku) dopiero 1 stycznia 1958 roku .

8 maja 1958 roku z gromady Kamień z powiatu opolsko-lubelskiego w województwie lubelskim wyłączono wsie Kępa Gostecka i Kępa Solecka i włączono je do gromady Solec w powiecie lipskim . Zmiana przynależności wojewódzkiej tych wsi była nietypowa, ponieważ spowodowała utworzenie eksklawy powiatu lipskiego na obszarze powiatu opolskiego (czyli na lewym brzegu Wisły).

31 grudnia 1961 roku do gromady Bąkowa przyłączono wsie Antoniów, Bielany, Czerwona, Podgórze oraz kolonię Pasieki, które wyłączono z gromady Czerwona w powiecie iłżeckim .

1 stycznia 1973 roku zniesiono gromady i osiedla a w ich miejsce reaktywowano gminy . Powiat lipski podzielono na 1 miasto i 7 gmin :

• miasto Lipsko
• gminy Bałtów, Chotcza, Ciepielów, Lipsko, Sienno, Solec nad Wisłą i Tarłów

Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku główna część terytorium zniesionego powiatu lipskiego znalazła się w nowo utworzonym województwie radomskim, oprócz gminy Bałtów, która weszła w skład nowego (mniejszego) województwa kieleckiego oraz gminy Tarłów, którą przyłączono do nowego województwa tarnobrzeskiego .

1 lutego 1991 roku miasto Lipsko i gminę wiejską Lipsko połączono we współną gminę miejsko-wiejską .

Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku w nowym województwie mazowieckim przywrócono powiat lipski . W porównaniu z obszarem z 1975 roku został on zmniejszony o dwie gminy, które zmieniły przynależność wojewódzką przez przyłączenie do województwa świętokrzyskiego:

• gminę Bałtów, która znalazła się w powiecie ostrowieckim
• gminę Tarłów, która znalazła się w powiecie opatowskim

Powiat powiększono jednak o gminę Rzeczniów, należącą do 1954 roku i od 1973 roku do powiatu iłżeckiego (9 grudnia 1973 roku przemianowanego na powiat starachowicki ) a następnie (od czerwca 1975 roku) do województwa radomskiego.

31 lipca 2004 roku zmieniono granice powiatu lipskiego (a za razem województwa mazowieckiego) przez wyłączenie z gminy Solec nad Wisłą wsi Kępa Gostecka i Kępa Solecka i włączenie ich do gminy Łaziska w powiecie opolskim w województwie lubelskim . Przyczyną tego manewru było wyjątkowe położenie tych wsi (od 1958 roku), czyli po prawej stronie Wisły; z powodu dużej odległości od najbliższego mostu, wsie te były odizolowane od pozostałych terenów gminy a także jej siedziby, Solca.

W porównaniu z obszarem z 1956 roku dawne gromady Bałtów, Okół i Pętkowice leżą obecnie na terenie powiatu ostrowieckiego a obszar dawnych gromad Ciszyca, Czekarzewice, Sulejów i Tarłów są obecnie w powiecie opatowskim (oba powiaty leżą w województwie świętokrzyskim) - pozostałe tereny są ponownie w powiecie lipskim.

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):