Chłopków (województwo mazowieckie)

Chłopków – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie łosickim, w gminie Platerów.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.

Zarys historii

Początki Chłopkowa, zwanego pierwotnie Chłopowo, sięgają XV wieku. Otóż ok. 1450 roku Kazimierz IV Jagiellończyk, wielki książę litewski (1440-1492), nadał wieś Chłopowo leżącą we włości mielnickiej niejakiemu Mleczce h. Korczak. W 1512 roku król Zygmunt I Stary (1506-1548) nadał wieś Mikołajowi Niemirze zwanemu Grzymalczyk (rus. Hrymalicz) h. Gozdawa (zm. 1533), namiestnikowi mielnickiemu (1499-1533) i drohickiemu (1516-1519), marszałkowi hospodarskiemu (1510-1533). Okoliczności powstania unickiej parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Chłopkowie nie są bliżej znane. Niektórzy twierdzą, że fundatorem pierwszej cerkwi (unickiej) na przełomie XV i XVII w. był Mikołaj Kiszka h. Dąbrowa (ok. 1565-1620), starosta drohicki (1588-1620). W 1611 roku dziedzicem tych dóbr został Wojciech Niemira h. Gozdawa (zm. przed 02.02.1625), stolnik podlaski (1603-1611) i starosta mielnicki (1611-1617).

Pierwsza cerkiew spłonęła w 1702 roku od uderzenia pioruna. Kolejna unicka świątynia pw. Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny została wzniesiona w 1704 roku. Jej kolatorem w 1726 roku był Karol Józef Hiacynt Sedlnicki h. Odrowąż (1703-1761), podkoniuszy litewski (1731-1736), starosta mielnicki (1732-1738) i wojewoda podlaski (1738-1745). W 1775 roku terytorium parafii znacznie zmalało, ponieważ kilka wsi, gdzie mieszkali łacinnicy, zostało przyłączonych do parafii Sarnaki (Lipno, Rzewuski/Rzewuszki, Grzybów, Chlebczyn, Płosków, Terlików, Binduga, Klimczyska/Klimczyce, Chybów, Kuczki/Kózki), W 1786 roku wzniesiono w Chłopkowie kolejną unicką świątynię pw. Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny, której poświęcenie odbyło się w 1787 roku. Jej fundusze w 1790 roku określił ówczesny dziedzic Hruszniewa i Chłopkowa - Antoni Kuczyński (1755-1811), podczaszy (1782-1790) i stolnik mielnicki (1790-1791).

W 1797 roku do parafii chłopkowskiej zostały dołączone dwie wsie z parafii mielnickiej: Mierzwice i Hołowczyce. W dniu 26 grudnia 1818 roku unicka cerkiew w Chłopkowie pw. Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja został poświęcony przez ks. Józefa Kocięckiego, dziekana łosickiego i proboszcza parafii Górki. Po kasacie unii parafia greckokatolicka w Chłopkowie w 1875 roku została zamieniona na prawosławną. W 1890 roku z nakazu władz carskich rozebrano dotychczasową drewnianą świątynię. Na jej miejscu w tymże roku wzniesiono nową, murowaną w stylu bizantyńsko-rosyjskim, staraniem duchowieństwa prawosławnego. Na mocy rozporządzenia Nr 65 z dnia 11 grudnia 1918 roku, wydanego przez ks. Henryka Przeździeckiego (1873-1939), biskupa siedleckiego czyli podlaskiego (1918-1939), świątynia została rewindykowana na rzecz katolików i rekoncyliowana, co uzasadniano faktem, że postawiono ją na miejscu dawnej cerkwi unickiej. Dekretem z dnia 27 marca 1920 roku wspomniany ks. bp Henryk Przeździecki wznowił w Chłopkowie w dniu 15 kwietnia 1920 roku istnienie parafii katolickiej obrządku łacińskiego. Pierwszym administratorem został mianowany ks. Zygmunt Urban (adm. 1920-1921).

W czasie II wojny światowej kościół został ograbiony przez wojska niemieckie. Obok kościoła stoi nowa, murowana plebania zbudowana w latach 1994-1995, staraniem ks. mgr Andrzeja Jakubowicza, proboszcza chłopkowskiego (1992-1999).

Parafia

Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Chłopkowie (diecezja drohiczyńska)

• Adres: 08-210 Platerów, Chłopków 43
• Proboszcz: ks. mgr Krzysztof Janowic

Miejscowości należące do parafii

• Chłopków
• Chłopków-Kolonia
• Stare Litewniki
• Kolonia Litewniki Stare
• Ogrodniki

Rektorat (pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy)

• Nowe Litewniki
• Zaścianek
• Terlików
• Płosków

Odpusty w parafii:

Najświętszego Serca Pana Jezusa, Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Księgi metrykalne:

Księgi Chrztów: od 1759 r.

Księgi Małżeństw: od 1920 r.

Księgi Zmarłych: od 1920 r.

Zabytki i miejsca warte odwiedzenia

• murowany kościół parafialny (dawna prawosławna cerkiew) z 1890 r. pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Wybudowany w miejscu, gdzie stała cerkiew unicka wzniesiona w 1704 roku. Wewnątrz feretron z XVIII wieku z obrazem dwustronnym i krucyfiks barokowo-ludowy z XVIII wieku. Ołtarz z fragmentami barokowymi.
• W pobliżu kościoła, na lewym brzegu strumienia znajdują się ślady wczesnośredniowiecznego grodziska. Położona na krawędzi doliny solidna konstrukcja otoczona była wałami, których szerokość u podstawy na północnym zboczu dochodziła do 8 m. Obecnie miejsce to jest prawie płaskie. Zostało zniszczone przez wielokrotne niwelowanie wzniesienia. Duże ilości piasku i kamieni polnych z obwarowań grodziska wywieziono w XIX w. pod budowę prawosławnej cerkwi i plebanii, później w czasie budowy drogi. Znajdowano w tym miejscu wiele skorup naczyń glinianych i węgle drzewne. Miejsce to mieszkańcy nazywali "cerkwiskiem".
• budynek plebanii z pierwszej połowy XIX wieku stojący na miejscu dawnego grodziska.
• stary wiatrak typu "koźlak".
• sady owocowe.
• odcinek drogi obsadzony starymi lipami.
• w pobliżu wsi lasy (Sułów, Bagno i Wisielec)
• boisko sportowe do piłki nożnej (niegdyś KS "Sokół")

Dzielnice

• Chłopków-wieś
• Chłopków przy drodze
• Chłopków-Kolonia od lasu
• Chłopków-Kolonia od Szpak
• Peryczówka
• Wapnica
• Adamowo

Sąsiadujące wsie

• Ostromęczyn (od zachodu)
• Grzybów (od północy)
• Hruszniew (od południowego zachodu)
• Szpaki (od południa)
• Stare Litewniki (od wschodu)
• Ogrodniki (od południowego wschodu)

Zobacz też

• Chłopków
• Chłopków-Kolonia