Krasnosielc

Krasnosielc – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie makowskim, w gminie Krasnosielc.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.

W miejscowości znajduje się kościół, który jest siedzibą parafii św. Jana Kantego. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Krasnosielc.

Historia

Nazwa

Pierwotna nazwa osady to Siedlec, Sielc i została utworzona od apelatywu "sioło". Po przejęciu wsi przez Krasińskich utworzona została od nazwiska właścicieli nazwa Krasnosielc, znana od XVIII wieku.

Początki

Najstarsze zapisy o Krasnosielcu sięgają 1374 roku. Z listu komtura ostródzkiego, Henryka Holta z 15 lutego 1413 roku do wielkiego mistrza, Henryka von Plauena wiadomo, że odbywał się wówczas ujazd graniczny, mający doprowadzić do rozsądzenia sporów o granicę mazowiecko-krzyżacką. Brali w nim udział książę mazowiecki, Janusz I, a ze strony krzyżackiej, komtur ostródzki Burkhart von Mansfeld. Januszowi I towarzyszyły postacie związane z Krasnosielcem. Pierwsza to Paszko (Paweł) z Radzanowa, wymieniony przy erekcji kościoła parafialnego w Sielcu w 1386 roku jako właściciel wsi. Drugą z osób był bartnik książęcy, Tomasz Michałowicz (Thomis Michalowicz), sołtys wsi Krasnosielc (starost czu Seelcz), spełniający rolę przewodnika w puszczy.

Własność Krasińskich

Znajdująca się od końca XVII do połowy XIX wieku w rękach Krasińskich osada przeżywała dynamiczny rozwój gospodarczy. W 1730 roku rozpoczęto budowę drewnianego kościoła, który ufundował Błażej Jan Krasiński. Świątynię pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła konsekrował sufragan płocki, Marcin Załuski 3 czerwca 1740 roku. Około 1800 roku kościół przeniesiono do Drążdżewa, a stamtąd w 2007 roku do Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Obecny, murowany kościół parafialny pw. św. Jana Kantego został ufundowany pod koniec XVIII wieku przez biskupa chełmińskiego Jana Chryzostoma Krasińskiego i jego bratanka Kazimierza.

Dzięki przywilejowi króla Stanisława Augusta Poniatowskiego z 14 kwietnia 1781 roku w Krasnosielcu mogły odbywać się cotygodniowe targi i cztery jarmarki rocznie, a po pięciu latach nawet osiem.

13 marca 1794 roku przez Krasnosielc przemaszerował oddział generała Antoniego Madalińskiego, kierujący się przez Mławę do Krakowa, aby dołączyć do Tadeusza Kościuszki.

W latach 1824-1869 Krasnosielc posiadał prawa miejskie. Miasto było ośrodkiem handlu i rzemiosła. W 1860 roku właściciel miejscowości, Karol Krasiński uruchomił fabrykę sukna, zatrudniającą 34 osoby. Ponadto działało tu 10 małych zakładów sukienniczych.

Powstanie Styczniowe

W planie opracowanym przez Zygmunta Padlewskiego na potrzeby Powstania Styczniowego Krasnosielc i jego okolice miały być miejscem przeznaczonym dla schronienia młodzieży przed branką. Aby ułatwić przeprowadzenie poboru naczelnik Okręgu Wojennego w Płocku, gen. Siemeka wydał rozkaz w ramach którego w Krasnosielcu znalazło się 200 strzelców z 3 kompanii niżegrodzkiego pułku piechoty. W okolicach Krasnosielca formułowały się oddziały partyzanckie, tworzone z inspiracji wychowanka Polskiej Szkoły Wojskowej w Cuneo, Roberta Skowrońskiego. W rejonie Krasnosielca oddział partyzancki w początkach 1863 roku stworzyli także bracia Wacław i Tytus Szteinkellerowie. W bitwie pod Podosiem w lutym 1863 roku grupa powstańców przegrała z Rosjanami, a wśród zabitych był również Tytus Szteinkeller. Prawa miejskie utracił Krasnosielc w 1869 roku, czego powodem była pomoc dla powstańców styczniowych.

Żydzi w Krasnosielcu

Nadanie miejscowości praw miejskich spowodowało wzrost liczby Żydów. W 1781 roku otrzymali oni pozwolenie na budowę synagogi i założenie kirkutu. Samodzielna gmina żydowska powstała w 1844 roku. Żydzi zajmowali tereny przy ulicach: Wodnej, Zduńskiej i Nadrzecznej. Według danych z 1860 roku na 997 mieszkańców było 623 Żydów, czyli 62%. W latach 80. XIX wieku działała garbarnia Frajmana Motela. W 1883 roku ukończono budowę murowanej synagogi, która zastąpiła drewnianą. W Krasnosielcu urodził się Szmul (Samuel Louis) Warner, ojciec współzałożycieli wytwórni filmowej Warner Bros., braci: Harry'ego, Alberta i Sama, którzy także (pod koniec XIX wieku) urodzili się w Krasnosielcu.

W Krasnosielcu odbyła się znana akcja żołnierzy NSZ.

Znane osoby związane z miastem

• Harry Warner (1881-1958) – współzałożyciel wytwórni Warner Bros.

• Albert Warner (1884-1967) – współzałożyciel wytwórni Warner Bros.

• Sam Warner (1887-1927) - dyrektor wytwórni filmowej Warner Bros.

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Krasnosielcu