Dobre (województwo mazowieckie)

Dobre – wieś w Polsce (1530-1852 miasto), siedziba gminy Dobre położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim. Według danych z 31 grudnia 2006 roku wieś zamieszkiwało 1620 mieszkańców.

Historia

Jak podaje historia w 1530 r. w kancelarii króla Zygmunta Starego panowie Ossowińscy otrzymali zezwolenie na lokację miasta Dobre. Rejestr poborowy z 1563 r. pozwala stwierdzić, że w początkach drugiej połowy XVI w. istniały już prywatne miasteczka o nazwie Dobre Stare i Dobre Nowe. Każde z nich płaciło łanowe z 20 włók zagospodarowanych przez mieszczan. Rozległością gruntów miejskich Dobre dorównywało więc Mińskowi Mazowieckiemu. Z rejestru czytamy również, że miało ono znaczną liczbę rzemieślników i przekupniów.

W roku 1530 Jan Dobrzyniecki – podstoli zakroczymski uzyskał dla wsi Dobre (w dobrach Ossówno w powiecie liwskim) erekcję parafii i lokacji miasta na prawie chełmińskim z zezwoleniem odbywania trzech jarmarków rocznie i jednego targu tygodniowo. Tradycja tygodniowych targów została zachowana do dnia dzisiejszego.

W 1567 r. obok Dobrego Starego należącego do Dobrzynieckich występuje w rejestrze poboru Dobre Nowe, będące w posiadaniu drugiej gałęzi tej rodziny, która wzięła nazwisko od dóbr Ossówno Ossowińskich. Sądząc z jednakowego uposażenie w ziemię po 20 łanów – miasteczko podzielone na połowę. Jak wynika z opłacanego poboru Dobre stanowiło w tym okresie poważny ośrodek rzemieślniczo-handlowy (40 rzemieślników i 6 przekupniów). Szacunkowo zatrudniali oni około 800 osób. Jednak w 1567 r. liczba rzemieślników stopniowo zaczęła maleć, a w drugiej połowie XVI w., po zniszczeniach szwedzkich pogłówne płaciło tylko miasto Dobre, w wysokości świadczącej o zatrudnieniu nie przekraczającym 150 mieszkańców.

Z początkiem XVIII w. Dobre przeszło w ręce Masalskich, od których nabył je ok. 1785 r. S. Szydłowski kasztelan żarnowski. W 1752 r. August III podniósł liczbę jarmarków Do czterech. W 1824 r. Dobre zamieszkiwało 137 mieszkańców w 38 drewnianych domach. Natomiast w 1845 r. – 384 mieszkańców i należało wówczas do J. Jażwińskiego. Dochody miasta nie wystarczały na opłacenie administracji miejskiej. W 1852 r. Dobre zostało pozbawione praw miejskich, których pozostałością jest herb.

Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Rudzienko.

Kalendarium

• 1530 – nadanie praw miejskich,
• 1831 – bitwa pod Dobrem,
• 1852 – Dobre zostaje pozbawione praw miejskich,
• 1873-1878 – budowa kościoła,
• 1878 – poświęcenie kościoła,
• 1880 – biskup Wincenty Teofil Popiel-Chościak dokonuje aktu konsekracji świątyni,
• 1915 – powstaje OSP Dobre,
• 1929 – wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę szkoły,
• 1935 – ukończenie budowy szkoły,
• 1943 – powstaje w Dobrem Gminna Spółdzielnia,
• 1973 – Dobre staje się siedzibą gminy
• 1977 – oddanie do użytku nowej remizo-świetlicy,
• 1982 – zawiązuje się Spółdzielnia Mieszkaniowa "ZGODA",
• 1997 – oddanie do użytku drugiego skrzydła szkoły,
• 1999 – ukończenie budowy cegielni, jednej z najnowocześniejszych w Europie,
• 1999 – oddanie do użytku hali sportowej,
• 2004 – oddanie do użytku budynku gimnazjum,
• 2005 – oddanie do użytku nowoczesnej oczyszczalni ścieków oraz hydroforni

Bitwa pod Dobrem

17 lutego 1831 r. we wsi Makówiec Duży rozegrała się bitwa wojsk polskich pod dowództwem generała Jana Skrzyneckiego z korpusem rosyjskim dowództwem gen. Rosena. Maria Konopnicka opisała tę bitwę w pięknym wierszu pt. "Biwa pod Dobrem", rozpoczynającym się od słów: "Jak Dwernicki pod Stoczkiem, tak Skrzynecki pod Dobrem…".

Zabytki

Należy zaznaczyć, iż żaden z nizej wymienionych obiektów, nie znajduje się w rejestrze zabytków.

• neogotycki kościół parafialny św. Mikołaja. Wybudowany w latach 1873-1878 według projektu Bolesława Podczaszyńskiego na wzór kościoła św. Anny w Wilnie.
• brama kościelna z XIX w.
• dzwonnica z XIX w.
• plebania z XIX w.
• szkoła z pierwszej połowy XX w.
• drewniane budynki mieszkalne z XIX i XX w.
• kamienice wokół rynku z XIX i XX w.
• cmentarz parafialny z XIX w.
• budynek Gminnej Biblioteki Publicznej, dawniej Urząd Gminy z XX w.

Pomniki

• Pomnik poległych w walkach o niepodległość w latach 1914-1920 oraz 1939-1945,
• Pomnik w hołdzie Żołnierzy BCh i AK poległych w walkach o wolność ojczyzny i pomordowanych w łagrach sowieckich w latach 1939-1945,
• Pomnik Nieznanego Żołnierza i ofiar terroru, upamiętniający walki z wojskami niemieckimi 11 września 1939 r.,
• Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego,
• Pomnik Konstantego Laszczki przed budynkiem Szkoły Podstawowej w Dobrem,
• zegar słoneczny, upamiętniający 475. rocznicę nadania Dobremu praw miejskich

Muzea

• W Gminnym Ośrodku Kultury w Dobrem znajduje się społeczne muzeum artysty-rzeźbiarza Konstantego Laszczki. Ekspozycja dzieł prezentuje m.in. portrety ujęte w popiersiach, maskach medalionach i medalach, wykonane w gipsie, terakocie, odlane w brązie. Zebrane są też fotografie dzieł artysty, dyplomy honorowe i odznaczenia.

Zobacz też

• Dobre
• Powiat miński
• Województwo mazowieckie