Mława

Mława – miasto i gmina w województwie mazowieckim, w powiecie mławskim. Miasto powiatowe leżące na Mazowszu, na Wzniesieniach Mławskich, w pobliżu rzeki Mławki, tuż przy granicy z województwem warmińsko-mazurskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa ciechanowskiego. Wg danych z 26 czerwca 2009 miasto posiadało 30 423 mieszkańców.

Geografia

Według danych z roku 2005 Mława ma obszar 34,86 km², w tym:

• użytki rolne: 54%
• użytki leśne: 24%
• tereny zurbanizowane i zabudowane: 21%
• pozostałe – tereny różne i pod wodą 1%

Miasto stanowi 2,08% powierzchni powiatu.

Sąsiednie gminy: Iłowo-Osada, Lipowiec Kościelny, Szydłowo, Wieczfnia Kościelna, Wiśniewo, Dzierzgowo

Demografia

Dane z 31 grudnia 2004:

Klimat

Komunikacja

Przedsiębiorstwo PKS Mława jest jedną z największych firm tego typu w województwie mazowieckim. Zapewnia bezpośrednie połączenia Mławy z Bydgoszczą, Warszawą, Olsztynem, Toruniem, Łodzią, Łomżą, Płockiem, Ciechanowem i Gdańskiem. Kursy lokalne docierają do Żuromina, Lidzbarka, Raciąża, Działdowa, Nidzicy, Strzegowa, Glinojecka i innych miejscowości. W porze wakacji letnich przedsiębiorstwo uruchamia szereg linii dalekobieżnych łączących Warszawę i Mławę z kurortami takimi jak Jastrzębia Góra, Hel, Krynica Morska, Darłowo, Giżycko i Międzyzdroje. PKS Mława posiada 2 placówki terenowe – w pobliskim Żurominie oraz w Działdowie w województwie warmińsko-mazurskim.

W Mławie zatrzymują się pociągi Kolei Mazowieckich oraz Przewozów Regionalnych.

Przez Mławę przebiega droga krajowa nr 7, drogi wojewódzkie: nr 544 Brodnica - Działdowo – Mława – Przasnysz - Ostrołęka, nr 563 Rypin – Żuromin – Mława, nr 615 Mława – Ciechanów, drogi powiatowe o numerach: 351, 303, 312, 320, 352.

Edukacja

Edukacja mławska ma bogate tradycje historyczne a od pewnego czasu zapewnia pełen cykl edukacyjny od żłobka po studia wyższe zarówno w placówkach publicznych jak i prywatnych. W Mławie znajduje się 5 szkół podstawowych, 4 gimnazja, 4 licea ogólnokształcące i 5 liceów profilowanych i szkół zawodowych. Tę podstawową edukację uzupełnia szkolnictwo artystyczne – szkoła muzyczna I i II stopnia i wyższe – Wydział Humanistyczno-Techniczny w Mławie Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Ciechanowie. Kształci on studentów w kierunkach Elektronika i Telekomunikacja oraz Dziennikarstwo i Komunikacja Społeczna.

Życie kulturalne

• Kino "Kosmos"
• Miejski Dom Kultury – strona
• Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej – strona
• Muzeum Juszkiewiczów – prywatne
• Stacja Naukowa im. Stanisława Herbsta
• Galeria Z – pracownia malarska
• Archiwum Państwowe
• Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia – sala koncertowa z organami

Historia

Kalendarium

• 1426 – 2 lipca trzej książęta mazowieccy: Siemowit V, Trojden II i Władysław I odbywają w Mławie posiedzenie sądu książęcego.
• 1429 – 13 lipca nadanie praw miejskich. Książęta mazowieccy, Siemowit, Kazimierz II, Władysław I, nadają Mławie przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim.
• 1470 – pierwszy mławianin Jakub syn Wojciecha z Mławy zapisał się na Akademię Krakowską.
• 1477 – prawdopodobny rok wzniesienia pierwszego murowanego kościoła – kościół parafialny na rynku pod wezwaniem Św. Trójcy.
• 1485 – najstarsza (pierwsza) wzmianka o szkole parafialnej i jej nauczycielu, był nim bakałarz Mikołaj
• 1491 – został zatwierdzony przez księcia Janusza II cech szewców w Mławie na prawach szewców w Ciechanowie.
• 1495 – Mława przestała być miastem książęcym i została przez króla Jana Olbrachta włączona do ziem Królestwa Polskiego stając się częścią dóbr królewskich. Mława została starostwem niegrodzkim.
• 1504 – źródła historyczne wymieniają pierwszego znanego burmistrza Mławy, którym jest Piotr Czychwlas.
• 1521 – podczas wojny pruskiej Mławę najechały i złupiły wojska krzyżackie, w mieście wybuchł wielki pożar
• 1543 - Zygmunt I Stary potwierdza przywileje dla miasta.
• 1545
  • Mława powiększyła swoje terytorium przez włączenie do miasta części łąk Niemyje.
  • przywilej Zygmunta Starego na pobudowanie ratusza.
• 1550 – prawdopodobnie w tym roku powstał na obecnym wzgórzu cmentarnym drewniany kościół pw. Św. Wawrzyńca.
• 1564 - lustracja miasta wymienia 424 domy i 22 niezabudowane działki.
• 1572-1573 – epidemia dżumy, zmarło 1300 osób
• Pod koniec XVI w. Janusz Grabowski wykupił wójtostwo Mławy z rąk prywatnych
• 1659 – wojska szwedzkie spaliły Mławę.
• 1661-1662 – epidemia dżumy
• 1692 – 23 listopada wielki pożar strawił prawie całe miasto włącznie z kościołem i ratuszem.
• 1708-1712 – epidemia dżumy.
• 1730 – powstanie na mocy przywileju Augusta II cechu oraczy.
• 1764 – Mława staje się starostwem grodowym. Do starostwa należą wsie: Modła,Nowa Wieś, Wola i Mławka.
• 1765 - według lustracji miasto liczy 85 domów.
• 1776 – 19 września kolejny wielki pożar niszczy pięć ulic i ratusz.
• 1782 – zakończenie odbudowy spalonego ratusza
• 1795 – Mława przechodzi pod panowanie Prus (III rozbiór Polski)
• 1797 – władze zaborcze zorganizowały getto żydowskie
• 1805 – powstała pierwsza apteka
• 1807 – Mława została włączona do Księstwa Warszawskiego.
• 1815 – Mława została włączona do Królestwa Polskiego.
• 1824 – zwiększenie terytorium miasta przez włącznie w jego skład przedmieść (wsi?) Zabrody.
• 1837 – epidemia cholery
• 1856 – powstaje szpital
• 1869 – popowstaniowe represje, carskie władze zamykają szkołę powiatową.
• 1877 – oddanie do użytku linii kolejowej, dworca, powstaje komora celna i warsztaty kolejowe
• 1889 – powstanie straży pożarnej
• 1898 – epidemia cholery
• 1906
  • otwarcie Szkoły Handlowej (siedmioklasowej)
  • otwarcie pierwszej biblioteki i czytelni
• 1909 – powstała Mławska Spółdzielnia Spożywców
• 1914 (lipiec i sierpień) – miasto na przemian czternaście razy zajmowane przez wojska niemieckie i rosyjskie.
• 1917 – powstało gimnazjum żydowskie
• 1923 – data założenie Miejskiego Klubu Piłkarskiego – Mławianka Mława
• 1925 – została uruchomiona elektrownia miejska
• 1929 – 18 grudnia otwarcie muzeum regionalnego
• 1930 – w Mławie złożył wizytę prezydent Ignacy Mościcki.
• 1939 – II wojna światowa
  • 1-3 września bitwa pod Mławą. Bitwa pod Mławą: http://mlawainfo.pl/?p=1447
  • Mława została przyłączona do Rzeszy Niemieckiej
• do 1942 - wymordowanie przez Niemców 6.500 mławskich Żydów
• 1945 – 18 stycznia Niemcy zamordowali w żwirowni na Kalkówce pod Mławą 364 osoby.
• 1985 – w Mławie uroczystą wizytę złożył przedstawiciel stolicy apostolskiej arcybiskup Luigi Poggi.
• 1987 – powstała parafia Matki Bożej Królowej Polski
• 1991 – Pogrom mławski
• 1999 – Mława po raz kolejny stałą się miastem powiatowym
• 2003 – 12 października Rada Miejska w Mławie nadała tytuł Honorowego Obywatela miasta Mławy papieżowi Janowi Pawłowi II
• 2004 – 1 stycznia przyłączono do granic administracyjnych Mławy wsie Piekiełko i Krajewo

Zabytki

• Kościół parafialny pw. św. Trójcy – wybudowany w 1477 r. pierwotnie w stylu gotyckim. Po pożarze z 1692 roku został odnowiony w stylu barokowym latach 1712-1719. Powiększony i całkowicie przebudowany w latach 1882-1886 w stylu stylu neobarokowym poprzez dostawienie naw bocznych i wież frontowych. Pozostałościami po pierwotnym założeniu gotyckim są ściany prezbiterium z oknem nad ołtarzem, łuk tęczowy oddzielający prezbiterium od nawy głównej i widoczna za ołtarzem bocznym w prawej nawie przypora zewnętrzna znajdująca się obecnie wewnątrz świątyni.
• Kościół pw. św. Wawrzyńca – 1786 r. na wzgórzu cmentarnym, późnobarokowy z klasycyzującą elewacją frontową. Wcześniejsza od kościoła zakrystia sklepiona kolebkowo-krzyżowo powstała w 2 poł. XVI wieku z fundacji mieszczan mławskich braci Zagórnych: Marcina i Andrzeja kanonika gnieźnieńskiego. W 1550 roku powstał kolejny kościół drewniany, a w 1786 obecny murowany.
• Ratusz miejski – zbudowany pod koniec XVIII w. Z wieży ratuszowej odgrywany jest codziennie o 12:00 hejnał Mławy
• Spichlerz "Lelewelówka" drewniany z XVIII w., jedyna pozostałość po zabudowaniach starościńskich, czasami zwyczajowo zwanych zamkiem
• Kamienice z elementami dekoracji secesyjnych z początku XX w.
• Pomnik Obrońcom Mławy upamiętniający bitwę pod Mławą w 1939 r.
• Pozycja Mławska – linia polskich fortyfikacji wybudowanych w przeddzień II wojny światowej. W skład obiektu wchodzi 55 schronów żelbetowych, pozostałości budowli ziemno drewnianych i okopów. Pozycja Mławska była główna areną bitwy po Mławą
• Więzienie powiatowe wybudowane w 1889 roku, obecnie siedziba oddziału Archiwum Państwowego Miasta Stołecznego Warszawy.
• Hala Targowa z 1912 roku wybudowana według projektu miejskiego architekta Stefana Usakiewcza
• Spichlerz Obywatelski przy ulicy Długiej, wybudowany w latach sześćdziesiątych XIX wieku, obecnie supermarket i dom handlowy
• Park miejski im. Dąbrowszczaków, założony w 1897 roku jako ogród spacerowy, powstał z poszerzenia ogrodu przy cerkwi prawosławnej. Przez mieszczan zwany "Salonem Mławy". Po II wojnie światowej nazwany im. J. Stalina a od 1956 do dzisiaj im. Dąbrowszczaków. W parku warto zobaczyć fontannę wykonaną w brązie według projektu autorstwa Andrzeja Borcza przedstawiającą czterech zdunów, legendarnych założycieli miasta i Muławę od której imienia miasto wywodzi swoją nazwę, pomnik Józefa Piłsudskiego, Dąb Niepodległości z tablicą pamiątkową oraz dawną popówkę, jedyna pozostałość po cerkwi mieszcząca obecnie przychodnię dziecięcą.
• Bank przy ulicy Lelewela 6 (lata trzydzieste XX w.) – wybitny w skali kraju przykład architektury modernistycznej, realizacja pracy dyplomowej absolwenta Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej Wacława Olszewskiego (domniemane autorstwo projektu).
• Dom drewniany piętrowy przy ulicy Warszawskiej 51

Wspólnoty religijne

W Mławie działają cztery parafie rzymskokatolickie oraz dwa zbory o charakterze ewangelicznym:

Parafie rzymskokatolickie

• Parafia Świętej Rodziny w Mławie (której proboszczem jest ks. Sławomir Kowalski)
• Parafia Matki Boskiej Królowej Polski w Mławie (której proboszczem jest ks. Kazimierz Ziółkowski)
• Parafia św. Jana Kantego w Mławie (której proboszczem jest ks. Janusz Cegłowski)
• Parafia św. Stanisława BM w Mławie (której proboszczem jest ks. Ryszard Kamiński)

Zbory ewangelickie

• Zbór Kościoła Wolnych Chrześcijan
• Kościół Chrześcijański w Mławie

Mławianie

Znane osoby urodzone w Mławie

• Roman Chałaczkiewicz − ambasador w Zjednoczonych Emiratach Arabskich
• Stefan Dołęga-Zakrzewski
• Tadeusz Wacław Korzybski − biochemik, twórca polskiej penicyliny (zm. 2002)
• Bernard Kryszkiewicz
• Wojciech Lipniacki
• Halina Rudnicka
• Hanna Rudzka-Cybisowa
• Wincenty Rzymowski − polityk
• Waldemar Tkaczyk
• Anna Tomaszewicz-Dobrska (1854-1918) − pierwsza Polka, która uzyskała dyplom lekarza
• Grzegorz Skawiński
• Barbara Rogowska
• Tekla Bądarzewska-Baranowska − polska pianistka, kompozytorka Modlitwy Dziewicy

Osoby związane z Mławą

• Ryszard Bacciarelli
• Stanisław Grzepski (Grzebski)
• Ryszard Juszkiewicz
• Zuzanna Morawska
• Władysław Smoleński
• Ewa Szelburg-Zarembina
• Marek Jóźwiak - Były piłkarz m.in. MKS Mława, Legii Warszawa i Reprezentacji Polski

Sport i turystyka

• Zalew "Ruda"
• Stadion Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji
• Hala sportowa
• Klub Strzelectwa Sportowego "Kaliber" - w pełni kryta strzelnica sportowa
• Mławska Kolej Dojazdowa (wąskotorowa)
• Korty ziemne "TKiKF Relax"
• Kryty basen
• MKS Mława
• AZS UWM Mława – siatkówka
• Las miejski – strzelnica sportowa, ścieżka zdrowia, miejsce spacerów
• Park miejski im. Dąbrowszczaków
• Uczniowski klub judo
• 19 sierpnia 2007 miał miejsce w Mławie wyścig rowerowy z serii Mazovia MTB Marathon. Rozegrano też Mistrzostwa Mazowsza w Maratonie MTB

Ciekawostki

W filmie Nie ma róży bez ognia rozgrywa się "dramatyczna" sytuacja związana z autobusem do Mławy, do którego chce wejść główny bohater Jan Filikiewicz, aby dowiedzieć się, co wiąże z Mławą Jerzego Dąbczaka, byłego męża Wandy Filikiewicz, zakwaterowanego do mieszkania Filikiewiczów.

Współpraca międzynarodowa

Miasta partnerskie:

• Bartoszyce
• Raseiniai
• Saverne
• Baranáin
• Castellalto
• Cellino Attanasio
• Cermignano
• Canzano
• Włoskie gminy Castellalto, Cellino Attanasio, Cermignano, Canzano podpisały umowę wspólnie jako Związek Gmin 4C.</ref>
• Năsăud
• Moscufo

Zobacz też

• Gazeta Mławska
• Gmina Mława
• Stary cmentarz żydowski w Mławie
• Nowy cmentarz żydowski w Mławie